Słowa kluczowe
literature
historical fact
narration
counterfactual literature
Jak cytować
Abstrakt
The search for connections between history and literature has been going on continuously since antiquity. Interference between disciplines is obvious today, due to the narrative form of application, bringing the stories told closer to the novel. The search for non-narrative connections continues to this day. The main task of this article is to conduct a brief analysis of the basic interpretations of both disciplines and to indicate their role in building alternative literary stories. It also serves to show that categories such as narrative, imagery, truth and fiction play a pivotal role in the historiographic teaching process through alternative literary histories.
Bibliografia
Anderson B., Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Kraków 1997.
Bakuła B., Postmodernizm a współczesna (polska) powieść historyczna, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Scientiae Artium et Litterarum”, z. 8: Postmodernizm po polsku? (Materiały konferencyjne), red. A. Izdebska, D. Szajnert, Łódź 1998.
Brożek B., Hohol M., Umysł matematyczny, Kraków 2014.
Certeau M. de, Historie et psychanalyse entre science et fiction, Paris 2002.
Chladenius J.M., Allgemeine Geschichtswissenschaft, 1752.
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 22 grudnia 1944 r. o orderach, odznaczeniach oraz medalach (Dz.U. z 1944 r. nr 17, poz. 91).
Demandt A., Historia niebyła, przeł. M. Skalska, Warszawa 1999.
Górecka M., Impuls kontrfaktyczny a pamięć kulturowa. Historie alternatywne jako narodowe imaginarium, „Creatio Fantastica” 2019, nr 2 (60), s. 59-73.
Górecka M., Polityczne afiliacje fantastyki. Historie alternatywne jako dyskurs ideologiczny, „Literaturoznawstwo: historia, teoria, metodologia, krytyka” 2012–2013, 1(6)–2(7), s. 195-207.
Jagodzińska M., Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania, Gliwice 2008.
Janion M., Gorączka romantyczna, Warszawa 1975.
Janion M., Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków 2006.
Kałążny J., Do kogo należy historia? Refleksja literaturoznawcy, „Przegląd Zachodni” 2014, nr 2, s. 7–22.
Kłoś A., Qualia z punktu widzenia Peirce’owskich kategorii, „Studia Kulturoznawcze” 2015, 7 (1), s. 113–124.
Kognitywizm w poetyce i stylistyce, red. G. Habrajska, J. Ślósarska, Kraków 2006.
Kwintylian M.F., Kształcenie mówcy. Księgi I, II i X., przeł. i oprac. M. Brożek, Wrocław 1951.
Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, przeł., oprac., wstęp A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
Lemann N., Historie alternatywne i steampunk w literaturze. Archipelagi badawczo-interpretacyjne, Łódź 2019.
Macaulay Th., Hallam, [w:] Critical and Historical Essays, t. 1, London 1907.
Mann G., Ludzie myśli, ludzie władzy, historia, wybór, przeł., oprac., posł. E. Paczkowska-Łagowska, Kraków 1997.
Markiewicz H., Historia a literatura, „Pamiętnik Literacki” 2006, XCVII, z. 3, s. 5–28.
Metodologiczne i teoretyczne problemy kognitywistyki, red. J. Woleński, A. Dąbrowski, Kraków 2014.
Moje herezje antynarodowe – rozmowa z Marią Janion, wywiad J. Kurskiego, <http://wyborcza.pl/1,76842,3374302.html> [dostęp: 10.03.2021].
Nadolski A., Grunwald 1410, Warszawa 2003.
Narracje fantastyczne, red. K. Olkusz, K.M. Maj, Kraków 2017.
Nietzsche F., Niewczesne rozważania, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków 1996.
Nora P., Między pamięcią i historią: Les Lieux de Mémoire, „Tytuł roboczy: Archiwum” 2009, nr 2, s. 4–12.
Nünning A., Von historischer Fiktion zu historiografischer Metafiktion, Id. 1: Theorie, Typologie und Poetik des historischen Romans, Trier 1995.
Opowiadanie historii w niemieckiej refleksji teoretyczno-historycznej i literaturoznawczej od oświecenia do współczesności, wybór, przeł., oprac. J. Kałążny, Poznań 2003.
Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 3: Paralele, red. R. Traba, H.H. Hahn, Warszawa 2012.
Profilowanie pojęć. Wybór prac, red. J. Bartmiński, Lublin 1993.
Ricoeur P., Temps et récit, t. 3, Paris 1985.
Sainte-Beuve Ch.-A., Portraits contemporains, t. 4, Paris 1871.
Schopenhauer A., Świat jako wola i przedstawienie, przeł. J. Garewicz, t. 2, Warszawa 1995.
Searle J.R., Umysł. Krótkie wprowadzenie, przeł. J. Karłowski, Poznań 2010.
Simmel J., Zagadnienia filozofii dziejów, przeł. W.M. Kozłowski, Warszawa 1902.
Spitzer M., Jak uczy się mózg?, przeł. M. Guzowska-Dąbrowska, Warszawa 2007.
Stopa J., Prawda czasu, prawda fantazji – historia a literatura fantasy, s. 99, <https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/6107/1/J_Stopa_Prawda_czasu_prawda_fantazji_%E2%80%93_historia_a_literatura_fantasy.pdf> [dostęp: 05.03.2021].
Szarek J., 1920 Prawdziwy Cud nad Wisłą. Przebudzenie Polaków, Kraków 2015.
Szczerek Z., Rzeczpospolita zwycięska. Alternatywna historia Polski, Kraków 2020.
Tabaszewska J., Przeszłe przyszłości. Afektywne fakty i historie alternatywne, „Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2017, nr 5, s. 49. https://doi.org/10.18318/td.2017.5.4
Tatarkiewicz W., Historia estetyki, t. 2, Wrocław 1960.
Thierry A., Considérations sur l ’histoire de France, Paris 1840.
Virtual History, red. N. Ferguson, London 2011.
Voß T., Auch Kalliope schreibt Geschichte, oder: Von neuen Dialogen zweier Disziplinen.
Conference Proceedings of: Text, Literatur, Geschichte. Perspektiven für das 21. Jahrhundert, „Literatur Geschichte” 2010, November, s. 11–13, Zentrum für interdisziplinäre Forschung der Universität Bielefeld, <http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:0222-001693> [dostęp: 29.01.2021].
Wackernagel W., Poetik, Retorik und Stilistik, Halle a/S. 1906.
White H., An Old Question Raised Again. Is Historiography Art or Science?, „Rethinking History” 2000, 4, s. 391-406. https://doi.org/10.1080/136425200456958a
White H., Przeszłość praktyczna, przeł. E. Domańska, Kraków 2014.
White H., Tropics of Discourse, Baltimore–London 1978. https://doi.org/10.56021/9780801821271
White H., Tropics of Discourse. Essays in Cultural Criticism, Baltimore 1978. https://doi.org/10.56021/9780801821271
Woleński J., Jaka jest kognitywistyka każdy(?) widzi, [w:] Metodologiczne i teoretyczne problemy kognitywistyki, red. J. Woleński, A. Dąbrowski, Kraków 2014, s. 9–26.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).