Słowa kluczowe
przekład literacki
hybrydyczność
porządek symboliczny
Jacques Lacan
Jak cytować
Abstrakt
The study deals with the subject of a specific type of crisis i.e. trauma in translation of literary texts. The field of Trauma Studies seems to have a huge research potential if juxtaposed with the discipline of Translation Studies. Many contemporary novels can be analysed from the perspective of traumatic experiences and their representation in works of fiction with special focus on the psychological aspect. Translation process has to make allowances for the hybridity of trauma fiction to recreate it in the target text. The analysis of the rendition of Kosmos by Witold Gombrowicz and Heart of Darkness by Joseph Conrad (works being apt illustrations of the inescapable interfaces of trauma) illustrate the triplicity of mediation of trauma which has to be considered during the translation process: 1. the performative recreation of the original traumatic event, 2. literary texts as inherently traumatic due to the inescapable entry into the symbolic order of linguistic codes, 3. the double bind of the translation process i.e. the trauma of the impossibility of translation.
Bibliografia
Achebe C., Obraz Afryki. Rasizm w „Jądrze ciemności” Josepha Conrada, przeł. M. Kunz, T. Kunz, [w:] Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, t. III, wyb. i oprac. H. Markiewicz, współudział T. Walas, Kraków 2011.
Barciński Ł., Apofenia czytelnika/tłumacza wobec językowego medium na przykładzie polskiego przekładu „Tęczy grawitacji” Thomasa Pynchona oraz „Finneganów trenu” Jamesa Joyce’a, „Przekładaniec. A Journal of Translation” 2017, 35.
Bielik-Robson A., Słowo i trauma: czas, narracja, tożsamość, „Teksty Drugie” 2004, 5.
Caruth C., Unclaimed Experience, Baltimore 1996. DOI: https://doi.org/10.1353/book.20656
Choińska B., „Le mur du langage” – samotność według Jacques’a Lacana (inność, porozumienie, miłość), „Przestrzenie Teorii” 2011, 15. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2011.15.8
Conrad J., Heart of Darkness, London 1994.
Conrad J., Jądro ciemności, przeł. A. Zagórska, Kraków 2007.
Conrad J., Jądro ciemności, przeł. M. Heydel, Kraków 2011.
De Roux D. Rozmowy z Gombrowiczem, Paryż 1969.
Dybel P., Psychoanaliza i literaturoznawstwo, [w:] Psychoanaliza i literatura, red. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001.
Dybel P., Głowiński M. (red.), Psychoanaliza i literatura, Gdańsk 2001.
Evans D., An Introductory Dictionary of Lacanian Psychoanalysis, London – New York 2006. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203135570
Freud S., Niesamowite, [w:] idem, Pisma psychologiczne, przeł. R. Reszke, Warszawa 1997.
Gombrowicz W., Cosmos, przeł. D. Borchardt, New Haven – London 2005.
Gombrowicz W., Cosmos and Pornografia, przeł. E. Mosbacher, New York 1994.
Gombrowicz W., Kosmos, Kraków 1997.
Hillis M.J., Should we read Heart of Darkness, [w:] Conrad in Africa. New Essays on Heart of Darkness, red. A. de Lange et al., Lublin – Nowy York 2002.
Humphries R., Język i natrętne przymiotniki w „Jądrze ciemności”, [w:] Styl Josepha Conrada a język polski i wielojęzyczność, red. W. Krajka, Lublin 2018.
Kunz T., Granice przedstawialności doświadczenia. Narracja jako terapia (na przykładzie „Jądra ciemności” Josepha Conrada), [w:] Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. T. Walas, R. Nycz, Kraków 2012.
Lacan J., Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis, red. J.-A. Miller, przeł. A. Sheridan, Nowy York 1998.
Lacan J., L’éthique de la psychanalyse, Paryż 1986.
Lacan J., Le séminaire, Livre II: Le moi dans la théorie de Freud et dans la technique de la psychanalyse, Paryż 2000.
LaCapra D., Trauma, nieobecność, utrata, [w:] Antologia Studiów nad Traumą, red. T. Łysak, Kraków 2015.
Leavis F.R., The Great Tradition, Harmondsworth 1962.
Łysak T., Trauma od genealogii pojęcia do studiów na traumą, [w:] Antologia Studiów nad Traumą, red. idem, Kraków 2015.
Markowski M.P., Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura, Kraków 2003.
Markowski M.P., Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura, Kraków 2004.
Najder Z., Życie Conrada-Korzeniowskiego, t. I–II, wyd. 3, Lublin 2006.
Ruszkowski M., Składnia prozy Witolda Gombrowicza, Kielce 1993.
Watt I., Conrad in the nineteenth century, Los Angeles 1979. DOI: https://doi.org/10.1525/9780520340893
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łukasz Barciński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).