Słowa kluczowe
literary adaptations
literature and technology
literary studies
Jak cytować
Abstrakt
The article attempts to characterize literary practices which have emerged in recent decades due to the rise of new technologies. The titular “textual games” are experiments which test the stylistic and genre durability of popular literary works. They give rise to new technological formats and new genre variations (gamebooks or works written by artificial intelligence). As such, they also create a new and unique aesthetic and formal landscape and provoke reflection on contemporary literary practices and research strategies that can be used to describe them.
Bibliografia
SERCE ZIMY #01 | Nowy początek starej przygody, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=J5zs-5gl6dg (accessed: 7.07.2023).
Allegro Lektury 2.0 – nowy projekt audio we współpracy Allegro i Storia by Astra, https://brief.pl/allegro-lektury-2-0-nowy-projekt-audio-we-wspolpracy-allegro-i-storia-by--astra/ (accessed: 7.07.2023).
An AI and an artist go on the road. “The idea was to write a novel with a car”, CBC Radio, https://www.cbc.ca/radio/spark/409-1.4860495/an-ai-and-an-artist-go-on-the-road--the-idea-was-to-write-a-novel-with-a-car-1.4860760 (accessed:11.07.2023).
Audience Adventure Radio Hour – Consider the Consequences (2018.7.6), YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=SWCu6PnK5ls (accessed: 5.07.2023).
Australijka opracowała program komputerowy, który pisze bajki z morałem, Booklips.pl, https://booklips.pl/newsy/australijka-opracowala-program-komputerowy-ktory-pisze-bajki-z-moralem/#google_vignette (accessed: 11.07.2023).
Bazarnik K., Krótkie wprowadzenie do liberatury, https://www.slideshare.net/mik_krakow/katarzyna-bazarnik-krtkie-wprowadzenie-do-liberatury (accessed: 4.07.2023).
Bazarnik K., Liberatura, czyli o powstawaniu nowych gatunków (literackich), [in:] Od
liberatury do e-literatury, eds. E. Wilk and M. Górskaj-Olesińska, Opole 2011.
Białostocki J., Tradycja i innowacja, [in:] Refleksje i syntezy ze świata sztuki, Warszawa 1987, pp. 11–17.
Both S., Review: AI: When a Robot Writes A Play, Czech Centre London, A Younger Theatre, https://www.ayoungertheatre.com/review-ai-when-a-robot-writes-a-play--czech-centre-london/ (accessed: 11.07.2023).
Branden B., The Passion of Ayn Rand, New York 1986.
Bromboszcz R., Poezja cybernetyczna, hipertekst, liberatura, poezja neolingwistyczna…, [in:] Od liberatury do e-literatury, eds. E. Wilk and M. Górska-Olesińska, Opole 2011.
Butor M., Essais sur le roman, Paris 1992.
Chrudzimski A., Teoria intencjonalności Romana Ingardena, “Edukacja Filozoficzna” 1998, no. 25, pp. 249–260.
Cyfrowa poezja konkretna, Korporacja Ha!art, https://web.archive.org/web/20191112020447/http:/www.ha.art.pl/prezentacje/42-slownik-gatunkow-literatury-cyfrowej/2174-slownik-gatunkow-literatury-cyfrowej-cyfrowa-poezja-konkretna.html (accessed: 10.07.2023).
Domańska E., Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?, “Teksty Drugie” 2010, no. 1–2, pp. 45–55.
Donguy J., Poésies expérimentales – Zone numérique (1953–2007), Paris 2007.
DRESZCZ – Gra Paragrafowa, dudziarz.net, http://www.dudziarz.net/dreszcz/ (accessed: 6.07.2023).
Fajfer Z., Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, ed. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Fajfer Z., Liberatura. Aneks do słownika terminów literackich, “Dekada Literacka” 30.06.1999, no. 5–6.
Fajfer Z., Liberatura: hiperksięga w epoce hipertekstu, [in:] Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, ed. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Gaming as Culture, Essays on Reality, Identity and Experience in Fantasy Games, eds. J.P.Williams, S.Q. Hendricks, W.K. Winkler, Oxford 2006.
Genette G., Palimpsestes. La litterature au second degree, Paris 1982.
Głowiński M., O intertekstualności, “Pamiętnik Literacki” 1986, no. 4.
Goblin – Gra Paragrafowa – Jacek Ciesielski, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=hRSMCKY17-I (accessed: 6.07.2023).
GPT-2 – sztuczna inteligencja zdolna do pisania własnych treści, CTS SZKOLENIA PL, https://cts.com.pl/baza-wiedzy/gpt-2-sztuczna-inteligencja-zdolna-do-pisania--wlasnych-tresci#:~:text=GPT-2%20%E2%80%93%20sztuczna%20inteligencja%20zdolna%20do%20pisania%20w%C5%82asnych,postawie%20ogromnej%20bazy%20s%C5%82%C3%B3w%20zawartych%20na%20stronach%20internetowych (accessed: 11.07.2023).
Gry Książkowe, Masz Wybór, https://masz-wybor.com.pl/gry-ksiazkowe/ (accessed: 6.07.2023).
Hornigold T., The First Novel Written by AI Is Here – and It’s as Weird as You’d Expect It to Be, singularityhub.com, https://singularityhub.com/2018/10/25/ai-wrote-a-road-trip--novel-is-it-a-good-read/#sm.00069qmis10ebdl7uan103cdtwnog (accessed: 11.07.2023).
http://poetycko.eu (accessed: 12.07.2023).
https://artsandculture.google.com/project/please-feed-the-lions (accessed: 7.07.2023).
http://haart.e-kei.pl/e-booki/Zenon_Fajfer_-_Liberatura_czyli_literatura%20totalna_PL.pdf (accessed: 10.07.2023).
https://www.techsty.art.pl/hipertekst/definicje.htm (accessed: 7.07.2023.
Ingarden R., Cognition of the Literary Work of Art, trans. K. Olsen and R.A. Crowley, Evanston 1973.
Ingarden R., The Literary Work of Art: An Investigation on the Borderlines of Ontology, Logic, and Theory of Literature, trans. G. Grabowicz, Evanston 1973.
Janowski S., THEaiTRE, czyli sztuka teatralna napisana przez roboty. Premiera już niedługo, Techgame, https://techgame.pl/sztuka-040820-sj-napisana-przez-roboty-i-sztuczna-inteligencje (accessed: 11.07.2023).
Jaworski K., ‘Wybór należy do Ciebie…’ Gry paragrafowe – druga młodość zapomnianej formy rozgrywki, “Studia Filologiczne Uniwersytetu Jana Kochanowskiego” 2015, no. 1.
Krauze-Sikorska H., Klichowski M., Świat digital natives. Młodzież w poszukiwaniu siebie i innych, Poznań 2013.
Kremer A., Przypadki poezji konkretnej. Studa pięciu książek, Warszawa 2015.
Kristeva J., Problèmes de structuration du texte, [in:] Tel Quel: Théorie d’ensemble, Paris 1968, pp. 297–316.
Kristeva J., Semiotique. Recherches pour une semanalyse, Paris 1969.
‘Lalka’ Bolesława Prusa odczytana na nowo w serialu audio. Wieniawa i Woronowicz w rolach głównych, https://news.empik.com/109861-lalka-boleslawa-prusa-odczytana-na-nowo-w-serialu-audio-wieniawa-i-woronowicz-w-rolach-glownych (accessed: 7.07.2023).
Liberatura, liberatura.pl, https://liberatura.pl/ (accessed: 10.07.2023).
Liberatura, e-literatura i… Remiksy, remediacje, redefinicje, ed. M. Górska-Olesińska, Opole 2012.
Masz Wybór | O książkach, w których Ty jesteś bohaterem, https://masz-wybor.com.pl/ (accessed: 6.07.2023).
Matuszyk Ł., Liberackie ciało i jego ‘Oka-leczenie’, [in:] “Er(r)go. Teoria–Literatura– Kultura” 2016, no. 32(1).
Nasza Historia, Masz Wybór, https://masz-wybor.com.pl/ (accessed: 6.07.2023).
O’Hare T., Lucky Les – The Best Book Ever? – Reader, You Decide…, https://timohare.blog/2018/02/01/lucky-les-the-best-book-ever-reader-you-decide/ (accessed: 6.07.2023).
Okopień-Sławińska A., Relacje osobowe w literackiej komunikacji, [in:] Problemy Socjologii Literatury, ed. J. Sławiński, Wrocław 1971, pp. 109–125.
Olbrzym w cieniu. Gry wideo w kulturze audiowizualnej, ed. A. Pitrus, Kraków 2012.
Orzeł W., “1 the Road” to pierwsza powieść napisana przez sztuczną inteligencję, AI Business, https://aibusiness.pl/1-the-road-to-pierwsza-powiesc-napisana-przez-sztuczna-inteligencje/ (accessed: 14.05.2021).
Postman N., Technopoly: The Surrender of Culture to Technology, New York 1992.
Rand A., Night of January 16th, New York 1971.
Różanowski K., Sztuczna inteligencja: rozwój, szanse i zagrożenia, [in:] “Zeszyty Naukowe” 2007.
Świontek S., Dialog – dramat – metateatr. Z problemów teorii tekstu dramatycznego, Łódź 1990.
TEKS-TURA. Wokół nowych form tekstu literackiego i tekstu jako dzieła sztuki, ed. M. Dawidek Gryglicka, Kraków 2005.
Ubersfeld A., Reading Theater, trans. F. Collins, Toronto 1999. DOI: https://doi.org/10.3138/9781442679023
Wachowski J., Deepfejki – medialne falsyfikacje ciała. Cechy, funkcje, strategie komunikacyjne, “Czas Kultury” 2022, no. 4, pp. 209–224.
Wachowski J., Mit – dramat – tradycja. O transtekstualności w polskiej dramaturgii współczesnej, Poznań 1993.
Wóycicki K., Forma językowa prozy polskiej i wiersza polskiego, Warszawa 1912.
Ziomek J., Projekty wykonawcy w dziele literackim, a problemy genologiczne, [in:] Powinowactwa literatury. Studia i szkice, Warszawa 1980, pp. 102–132.
Ziomek J., Retoryka opisowa, Wrocław 1990.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Jacek Wachowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).