Co wynika z Peiperowskiego projektowania „uścisku z teraźniejszo ścią” (refleksje historyka dwudziestowiecznej awangardy, z małym wychyleniem w stronę XXI wieku)
PDF

Słowa kluczowe

awangarda
postawangarda
historyczność
lokalność
intercepcja
kontrkultura

Jak cytować

Sienkiewicz, B. (2024). Co wynika z Peiperowskiego projektowania „uścisku z teraźniejszo ścią” (refleksje historyka dwudziestowiecznej awangardy, z małym wychyleniem w stronę XXI wieku) . Przestrzenie Teorii, (41), 155–172. https://doi.org/10.14746/pt.2024.41.9

Abstrakt

The article discusses the evolution of the avant-garde, determining the emergence of important differences between the historical avant-garde of the 1920s and the attitudes of the post-avant-garde and neo-avant-garde – from the 1970s of the twentieth century to the first decades of the twenty-first. At the same time, it answers the question of where the logic of the avant-gardes would find its axioms. Post-avant-garde poetry undoubtedly pursues the avant-garde postulate of approximation to the social reality of everyday life, but fundamentally understands this postulate differently. Consequently, it fulfills what the historical avant-garde did not: opening the boundaries of poetry as a result of questioning the autotelicity and autonomy of poetry, redefining reality-in-the-present as that, historically, locally, politically conditioned. Not infrequently, this forces a critical gesture against social reality and the associated rules of social communication. To an even greater extent, this opening was determined by the conviction that this reality is not available in unmediated experience, that poetic critical discourse must be based on “interceptions” of social narratives, more or less petrified, leading to the recognition that everything belongs to reality, regardless of ontological status. It points out that countercultural movements have had a significant impact on the direction of this evolution.

https://doi.org/10.14746/pt.2024.41.9
PDF

Bibliografia

Barańczak S., Dziennik poranny, Poznań 1972.

Bogalecki P., Wiersze-partytury w poezji polskiej neoawangardy, Kraków 2020.

Bürger P., Teoria awangardy, przeł. J. Kita-Huber, Kraków 2006.

Debord G., Społeczeństwo Spektaklu, przeł. A. Ptaszkowska przy współpracy L. Brogowskiego, posł. A. Ptaszkowska, Gdańsk 1998.

Habermas J., Modernizm – niedokończony projekt, przeł. M. Łukasiewicz, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1998

Jauss R.H., Proces literacki modernizmu od Rousseau do Adorna, przeł. P. Bukowski, [w:] Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Kraków 2004, s. 25, 53.

Kałuża A., Splątane obiekty. Przechwycenia artystyczno-literackie w niewspółmiernym świecie, Kraków 2019.

Kornhauser J., Brzydko tną twoje noże?, Wrocław 2021.

Kornhauser J., Krwotoki i wiewiórki, Poznań 2021.

Kornhauser J., Wiersze zebrane, red. A. Gleń, J. Kornhauser, Poznań 2016.

Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy, red. W. Browarny, P. Mackiewicz, J. Orska, Kraków 2018.

Określona epoka. Nowa Fala 1968–1993. Antologia poezji, wybrał, ułożył i skomentował T. Nyczek, Kraków 1994.

Peiper T., Pisma wybrane, oprac. S. Jaworski, BN I 235, Wrocław 1979.

Przyboś J., Sytuacje liryczne. Wybór poezji, wst. E. Balcerzan, wyb. E. Balcerzan, A. Legeżyńska, komentarze A. Legeżyńska, BN I 266, Wrocław 1989.

Śliwiński P., Wolny wybór. Stulecie wierszy 1918–2018, Poznań 2018.

Świeściak A., Powtórzenia (i napomknięcia), [w:] Pokarmy. Szkice o twórczości Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, red. P. Śliwiński, Poznań 2012.

Świeściak A., Współczynnik sztuki. Polska poezja awangardowa i postawangardowa między autonomią a zaangażowaniem, Kraków 2019.

Tkaczyszyn-Dycki E., Dzieje rodzin polskich, Warszawa 2005.

Tkaczyszyn-Dycki E., Imię i znamię, Wrocław 2012.

Tokarska-Bakir J., „Zanik doświadczenia”. Diagnoza antropologiczna, [w:] Nowoczesność jako doświadczenie, red. R. Nycz, A. Zeidler-Janiszewska, Kraków 2006.

Tokarz B., Poetyka Nowej Fali, Katowice 1990.

Turowski A., W kręgu konstruktywizmu, Warszawa 1979.

Turowski A., Wielka utopia awangardy. Artystyczne i społeczne utopie w sztuce rosyjskiej 1910–1930, Warszawa 1990.