Słowa kluczowe
muzyczność literatury
Chopin
muzyka romantyczna
Czysta Forma
percepcja muzyki
groteska
Jak cytować
Abstrakt
The purpose of the article “Tell me yet why you love Chopin…” Stanisław Ignacy Witkiewicz’s and Witold Gombrowicz’s remarks on the reception of music is to trace the perception of Chopin’s music literary interpreted in the works of S.I. Witkiewicz and W. Gombrowicz. Both writers presented their opinions not only in theoretical, meta-textual or paraliterary texts, but also put them in the mouths of the heroes of their novels and dramas. Literary fiction is therefore an important point of reference, proving that Witkacy and Gombrowicz’s postulates towards art, as well as the assessment of human existence, were proclaimed consistently, becoming in a way an intertextual doctrine and a superior mission. The thesis that Fryderyk Chopin and his music are an important point of reference for the views presented by Witkacy and Gombrowicz on the most important issues – art and its condition
in a modern society for both writers – may seem risky. On this occasion, it is worth assuming that not only Witkacy is an art theorist, but also Gombrowicz, mainly in “Dzienniki”, lets himself to be known as an analyst of the aesthetic and philosophical order, as well as a careful observer of society, including listeners of Chopin’s works. This time the irony and grotesque present in the analyzed texts are not directed against Chopin’s music, on the contrary, they allow the music of the great romantic to be released, refuting myths and false ideas.
Bibliografia
Bas O.F., Człowiek Gombrowiczowski, „Pamiętnik Literacki” 2004, z. 4, s. 27–36.
Bocheński T., Kompozycje muzyczne Witkacego, „Teksty Drugie” 2000, nr 4(63), s. 159–166.
Bukowska-Schielmann M., „Ja, sztuka […], jestem jak sen”: o „Ślubie” Witolda Gombrowicza, „Pamiętnik Literacki” 1992, z. 2, s. 99–123.
Chęćka A., Słuch metafizyczny, Warszawa 2020.
Czapliński P., Powieść Stanisława Ignacego Witkiewicza wobec teorii czystej formy, „Pamiętnik Literacki”1988, z. 2, s. 75–105.
Dmuszewski L.A., Kantata, [w:] Fryderyk Chopin natchnieniem poetów: w setną rocznicę śmierci, oprac. K. Kobylańska, Warszawa 1949, s. 23.
Dopart B., Wprowadzenie, [w:] Historia literatury polskiej w dziewięciu tomach, red. A. Skoczek, t. 5: Romantyzm, cz. 1, Bochnia–Kraków 2003.
Głowiński M., Polska literatura i paradygmaty symboliczne (1945–1995), „Konteksty” 1995, z. 3–4, s. 134–140.
Gombrowicz W., Dziennik 1953–1956, t. 1, Kraków 1997.
Gombrowicz W., Ferdydurke, Kraków 1989.
Gombrowicz W., Operetka, [w:] idem, Dramaty, Kraków 2001.
Gombrowicz W., Ślub, [w:] idem, Dramaty, Kraków 2001.
Hejmej A., Muzyczność dzieła literackiego, Wrocław 2000.
Hoffmann-Piotrowska E., Fryderyk Chopin. Przymierze ze słowem, Warszawa 2021.
Hutnikiewicz A., Od czystej formy do literatury faktu, Warszawa 1999.
Jarzębski J., Gombrowicz i Szekspir, „Pamiętnik Literacki” 2014, z. 3, s. 79–91. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2014.3.5
Kolar D., „Sonata Belzebuba” Edwarda Bogusławskiego jako ekspresyjna egzemplifikacja „diabolus in musica”, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Edukacja Muzyczna” 2009, z. 4, s. 51–61.
Krajewska A., „Ślub” w manierze performatywnej, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 20, s. 145–154. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2013.20.10
Łubieniewska E., Czysta forma i bebechy, Kraków 2007.
Margański J., Gombrowicz i muzyczność, „Teksty Drugie” 2005, z. 3, s. 58–65.
Mycielski Z., Kilka myśli o Chopinie, „Kamerton” 1998, nr 3/4, s. 2–8.
Pomianowski J., Wybór wrażeń, Lublin 2006.
Scher S.P., Literature and Music, [w:] Interrelations of Literature, red. J.-P. Barricelli, J. Gibaldi, New York 1982.
Szpakowska M., Gombrowicz – teoretyk sztuki, „Teksty” 1972, nr 2, s. 75–96.
Tomaszewski M., Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans, Kraków 2010.
Wiśniewska L., Świat Gombrowicza między paradygmatami, „Pamiętnik Literacki” 2004, z. 4, s. 57–74.
Witkiewicz S.I., 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta, wst. i oprac. A. Micińska, posł. J. Degler, Warszawa 2013.
Witkiewicz S.I., Jedyne wyjście, red. i posł. T. Jodełka-Burzecki, Warszawa 1968.
Witkiewicz S.I., Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia. Szkice estetyczne, oprac. J. Degler, L. Sokół, Warszawa 2002.
Witkiewicz S.I., „Teatr” i inne pisma o teatrze, red. J. Degler, Warszawa 1995.
Zięba J., Literatura a paradygmaty kulturowe, „Teksty Drugie” 2000, z. 5, s. 119–126.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Aleksandra Reimann-Czajkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).