Keywords
material ecocriticism
nature
Michał Cichy
How to Cite
Abstract
The starting point for the discussion presented in the article is the question whether it is possible and reasonable to distinguish the non-anthropocentric essay. The author refers to the latest genological findings, indicates why the assumed descriptive categories make it difficult to recognise that genre, and then formulates a range of counter-arguments (with a particular focus on subjectivity) and defines certain requirements for the non-anthropocentric essay. The later part of the article is devoted to the work of Michał Cichy as an example of a non-representative embodiment of that form. His essays, related to the concepts by Tim Ingold and Tadeusz Sławek, are examined from the angle of the practice of intertwining the open world, which abolishes the hitherto dominating position of the human subject and creates space for non-anthropocentric expression.
References
Albiński W., Nie jesteś wolny. Sylwetka Michała Cichego, „Kultura Liberalna” 2019, nr 52, <https://kulturaliberalna.pl/2019/12/26/nie-jestes-wolny-sylwetka-michala-cichego/> [dostęp: 20.05.2020].
Bednarek J., Życie, które mówi. Nowoczesna wspólnota i zwierzęta, Warszawa 2017.
Bińczycki J., Proza jak życie, <https://www.onet.pl/?utm_source=kultura.onet.pl_viasg_kultura&utm_medium=referal&utm_campaign=leo_automatic&srcc=ucs&pid=66c8b8b8-cb68-4afd-bc15-31e20da1994b&sid=bf78661f-61f7-40de-becc-94f65255b9ae&utm_v=2> [dostęp: 20.05.2020].
Brach-Czaina J., Błony umysłu, Warszawa 2003.
Bratkowski P., W stanie wolnym, „Newsweek” 2017, 12 lutego.
Cichy M., Do syta, Kraków 2021.
Cichy M., Polacy – Żydzi: Czarne karty Powstania, „Gazeta Wyborcza” 2012, 25 września, <https://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,12549057,POLACY___ZYDZI__CZARNE_KARTY_POWSTANIA.html> [dostęp: 28.07.2020].
Cichy M., Pozwól rzece płynąć, Wołowiec 2019.
Cichy M., Szesnaście łap, trzydzieści lat, [w:] O psach, z il. O. Niepsuj, Wołowiec 2018, s. 5–24.
Cichy M., Zawsze jest dzisiaj, Wołowiec 2014.
Czapliński P., Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje, Warszawa 2009.
Czapliński P., Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu, Kraków 2011.
Derrida J., The Animal That Therefore I Am (More to Follow), transl. D. Wills, „Critical Inquiry” 2002, vol. 28, no. 2 (Winter), p. 369–418.
Drenda O., Duchologia polska, Kraków 2016.
Durczak J., Ekohistoria w literaturze: trop amerykański i trop polski, [w:] Historia i narracje. Od historii lokalnej do opowieści postantropocentrycznej, red. R. Makarska, Kraków 2019, s. 151–171.
Durczak J., Rozmowy z Ziemią. Tradycja przyrodopisarska w literaturze amerykańskiej, Lublin 2006.
Filipowicz A., (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do antropocentryzmu, Gdańsk 2017.
Gros F., Filozofia chodzenia, przeł. E. Kaniowska, Warszawa 2017.
Gross J.T., Historia to nie księgowość, „Więź” 2011, nr 8–9, s. 107–115.
Haraway D., Manifest gatunków stowarzyszonych, przeł. J. Bednarek, [w:] Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. nauk. A. Gajewska, Poznań 2012, s. 241–261.
Horowitz A., Oczami psa. Co psy wiedzą, czują i myślą, przeł. M. Bugajska, Warszawa 2015.
Ingold T., Więzy i granice. Splatanie życia w otwartej przestrzeni, przeł. D. Wąsik, [w:] tegoż, Splatać otwarty świat, wybór i oprac. E. Klekot, Kraków 2018, s. 70–97.
Jarzyna A., Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź 2019.
Karpowicz A., Topo-Grafia (w) ruchu. Sztuka chodzenia Mirona Białoszewskiego, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2015, nr 4, s. 97–106.
Karpowicz A., Zielnik Mirona Białoszewskiego. Rośliny, miasto, literatura, „Teksty Drugie” 2018, nr 2, s. 166–186.
Korczyńska-Partyka D., Urbonatura – hybrydyczna przestrzeń miasta na przykładzie twórczości Mirona Białoszewskiego, „Teksty Drugie” 2018, nr 2, s. 138–155.
Król Z., Autor mieszka na Ochocie, „dwutygodnik.com” 2014, nr 3, <https://www.dwutygodnik.com/artykul/5108-autor-mieszka-na-ochocie.html?print=1> [dostęp: 20.05.2020].
Król Z., Fiołki i figle, „dwutygodnik.com” 2020, nr 287, <https://www.dwutygodnik.com/artykul/9048-fikolki-i-figle.html> [dostęp: 29.07.2020].
Kuczyńska-Koschany K., Essay as a Hydrofoil Boat, „Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze” 2019, nr 8, s. 389–397.
Lis R., Esej i kwanty, „dwutygodnik.com” 2017, nr 224, <https://www.dwutygodnik.com/artykul/7480-esej-i-kwanty.html> [dostęp: 15.05.2020].
Lisak-Gębala D., New Century – ‘New Essays’?, „Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze” 2019, nr 8, s. 13–35.
MacFarlane R., Szlaki. Opowieści o wędrówkach, przeł. J. Konieczny, Poznań 2018.
Miłobędzka K., Na dwu i na czterech łapach, [w:] tejże, Zbierane 1960–2005, Wrocław 2006, s. 57.
Montaigne M. de, Apologia Rajmunda Sebond, [w:] tegoż, Próby, t. II, przeł. T. Żeleński (Boy), oprac., wstępem i komentarzem opatrzył Z. Gierczyński, Warszawa 1985, s. 128–279.
Morton T., Lepkość, przeł. A. Barcz, „Teksty Drugie” 2018, nr 2, s. 284–296.
Mytych-Forajter B., Wychodzenie z klatki. Jana Kotta „Powiastki dla wnuczek”, [w:] Zamieranie fikcji, red. M. Ładoń, G. Olszański, Katowice 2014, s. 63–82.
Nawarecki A., Zoofilologia pod auspicjami augurów, [w:] Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu?, red. A. Barcz, D. Łagodzka, Warszawa 2015, s. 149–170.
Nawarecki A., Zoofilologia, [w:] Zwierzęta i ludzie, red. J. Kurek i K. Maliszewski, Chorzów 2011, s. 15–17.
Polski esej literacki. Antologia, wstęp i oprac. J. Tomkowski, Wrocław 2017.
Pucek R., Pająki pana Roberta, Wołowiec 2014.
Rewers E., Humanistyka wobec koncepcji ‘kulturynatury’, „Teksty Drugie” 2017, nr 1, s. 163–176.
Roszczynialska M., Michała Cichego doświadczanie przestrzeni, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2017, nr 11, s. 117–132.
Rybicka E., Biopolis – przyroda i miasto, „Teksty Drugie” 2018, nr 2, s. 57–75.
Sendyka R., Nowoczesny esej. Studium historycznej świadomości gatunku, Kraków 2006.
Sławek T., Śladem zwierząt. O dochodzeniu do siebie, Gdańsk 2020.
Sławek T., U-chodzić, Katowice 2015.
Sobolewska J., Bruki miasta, „Polityka” 2014, 25 marca, s. 78.
Sobolewski T., Michał Cichy, pustelnik z Ochoty, „Gazeta Wyborcza” 2017, 10 marca, https://wyborcza.pl/7,75517,21484379,michal-cichy-pustelnik-z-ochoty-sobolewski.html [dostęp: 20.05.2020].
Solnit R., Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak, Kraków 2018.
Sowiński M., Cichy M., Pustelnik z Ochoty, „Tygodnik Powszechny” 2017, 13 lutego, https://www.tygodnikpowszechny.pl/pustelnik-z-ochoty-146771 [dostęp: 20.05.2020].
Szalewska K., Pasaż tekstowy. Czytanie miasta jako forma doświadczenia przeszłości we współczesnym eseju, Kraków 2012.
Szkaradnik K., Czy możliwa jest antologia eseju (Polski esej literacki), „artpapier” 2017, nr 24, <http://www.artpapier.com/index.php?page=artykulwydanie=338&artykul=6548> [dostęp: 15.05.2020].
Środa K., Srebro ryb, Wołowiec 2019.
Tokarczuk O., Moment niedźwiedzia, Kraków 2012.
Tomczok M., Ontologia nienowoczesności w poezji Piotra Szewca, „Forum Poetyki” 2020, nr 19, s. 6–17.
Tsing A., Krnąbrne krawędzie: grzyby jako gatunki towarzyszące, tłum. M. Rogowska--Stangret, [w:] Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie, red. O. Cielemęcka, M. Rogowska-Stangret, Lublin 2018, s. 71–89.
Ubertowska A., „Mówić w imieniu biotycznej wspólnoty”. Anatomie i teorie tekstu środowiskowego/ekologicznego, „Teksty Drugie” 2018, nr 2, s. 17–40.
Wala K., Ułożyć świat na nowo. Rekonstrukcja koncepcji Tima Ingolda (I), „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia” 2016, nr 2, s. 189–209.
Warnke A., Michał Cichy, „Culture.pl”, <https://culture.pl/pl/tworca/michal-cichy> [dostęp: 20.05.2020].
Wiaderny J., Fragmenty dyskursu miłosnego o Ochocie, „Mały Format” 2017, nr 5, <http://malyformat.com/2017/05/fragmenty-dyskursu-milosnego-o-ochocie/> [dostęp: 20.05.2020].
Wolfe C., „Animal studies”, dyscyplinarność i post(humanizm), przeł. K. Krasuska, „Teksty Drugie” 2013, nr 1/2, s. 125–153.
Wspólny duży pokój. Polski esej literacki, rozmawia Andrzej Frączysty (z udziałem Renaty Lis, Romy Sendyki, Elizy Kąckiej), „Mały Format” 2017, nr 12, <http://malyformat.com/2017/12/wspolny-duzy-pokoj-polski-esej-literacki/> [dostęp: 15.05.2020].
Zduniak-Wiktorowicz M., Warszawski biotop, „Nowe Książki” 2014, nr 6, s. 34–35.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).