Słowa kluczowe
zaangażowanie obywatelskie
zachowania ryzykowne wśród młodzieży
zapobieganie spożywaniu alkoholu
mechanizm resilience
zachowania ryzykowne wśród młodzieży
zapobieganie spożywaniu alkoholu
mechanizm resilience
Jak cytować
Marciniak, M. (2020). Zaangażowanie społeczno-obywatelskie młodzieży akademickiej jako czynnik chroniący w perspektywie koncepcji resilience. Rocznik Pedagogiczny, 42, 181–196. https://doi.org/10.2478/rp-2019-0012
Abstrakt
The paper analyses the relationship between the civic engagement and risk behaviours of young peo- ple from the perspective of resilience mechanisms. The resilience concept focuses on social and in- dividual features which protect (give the resistance) against risk factors appearing in adverse living conditions. Civic engagement is included among potential protective factors. Can this engagement can be considered as a protective factor in the context of the crisis of democracy and social capital erosion, and if so, to what extent? The goal of this paper is to analyze the civic engagement of uni- versity students as a potential protective factor against risk behaviours, in particular, alcohol abuse. Firstly, the basic assumptions of resilience and civic engagement (in social capital perspective) are defined. The second section is based on selected findings from the study Studenci 2019’ (N=4503): the associations between the degree of civic engagement of university students and alcohol-related problems. The research results show that the students from the group with a higher level of civic engagement (in comparison to those with a lack or low level) are found significantly more often among students with problems related to risk-drinking and alcohol abuse. The article ends with an explanation of thoe findings which may be considered surprising in light of the concept of resilience.
Bibliografia
Adamiak P., Zaangażowanie społeczne Polek i Polaków: wolontariat, filantropia, 1% i wizerunek organizacji pozarządowych. Raport z badania 2013, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2014.
Andolina M., Meents-DeCaigny E., Nass K., College Students, Faith and the Public Realm: The Relationship Between Religious Attitudes and Civic and Political Engagement, „Journal of College & Character” 2006, 8 (1), s. 1–10, [online] <https://www.tandfonline.com/doi/ pdf/10.2202/1940-1639.1155> [dostęp: 10.10.2018].
Ballard P.J., Hoyt L.T., Pachucki M.C., Impacts of Adolescent and Young Adult Civic Engage- ment on Health and Socioeconomic Status in Adulthood, „Child Development” 2019, 90 (4), s. 1138–1154, [online] <https://srcd.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/cdev.12998> [do- stęp: 15.10.2019].
Barber B., Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli, Muza, Warszawa 2008.
Bauman Z., Społeczeństwo w stanie oblężenia, Sic!, Warszawa 2007.
Bielska E., Ponowoczesne konteksty liberalizmu a preferencje młodzieży akademickiej wobec wy-
branych aspektów stylów życia (studium teoretyczno-badawcze), Wydawnictwo Śląskiej Wyż- szej Szkoły Zarządzania im gen. J. Ziętka w Katowicach, Katowice 2006.
41 Ch. Cungi, dz. cyt., s. 88–90; H. Kuntz, dz. cyt.
42 P.J. Ballard i in., dz. cyt.; H. Kuntz, dz. cyt.; K.E. McPherson i in., dz. cyt.; J. Pyżalski, dz. cyt.;
A. Vieno i in., dz. cyt., s. 215–220.
Bourdieu P., Wacquant L., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
Centrum Badania Opinii Społecznej, CBOS, Poczucie wpływu na sprawy publiczne i zaangażo- wanie obywatelskie, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2012, [online] <http://www.cbos.pl> [dostęp: 11.12.2018].
Chodkowska M. (red.), Młodzież wobec moralności w zawodach kreujących sferę publiczną, Wy- dawnictwo UMCS, Lublin 2010.
Cox T. (red.), Civil Society and Social Capital in Post-Communist Eastern Europe, Routledge, Lon- don, New York, University of Glasgow, Glasgow 2014.
Cungi Ch., Stawić czoło uzależnieniom: alkohol, nikotyna, narkotyki, hazard, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2007.
Elias N., Zaangażowanie i neutralność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003. Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław 1997.
Hahn-Fuhr I., Worschech S., External Democracy Promotion and Divided Civil Society – The Missing Link, [w:] Civil Society and Democracy Promotion, red. T. Beichelt, I. Hahn-Fuhr, F. Schimmelfennig, S. Worschech, Palgrave Macmillan, Basingstoke, New York 2014. Harvard University Institute of Politics, HIOP, A National Survey of College Undergraduates. JFK School of Government, Harvard University, 2002, [online] <www.iop.harvard.edu/pdfs/
survey/2002.pdf> [dostęp: 10.03.2013].
Jaskulska S., Zaangażowanie społeczno-obywatelskie studentów, [w:] M. Dudzikowa, R. Wawrzy-
niak-Beszterda, S. Jaskulska, M. Marciniak, E. Bochno, I. Bochno, K. Knasiecka-Falbierska, Oblicza kapitału społecznego uniwersytetu. Diagnoza – interpretacje – konteksty, Oficyna Wy- dawnicza „Impuls”, Kraków 2013, s. 101–112.
Kanclerz B., Orientacje życiowe młodzieży akademickiej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
Klamut R., Kwestionariusz aktywności obywatelskiej (KAO) – narzędzie do badania różnych rodza- jów aktywności obywatelskiej, „Psychologia Społeczna” 2015, 10/1 (32), s. 68–83.
Kulesza E.M., Kosowska B. (red.), Wolontariat studencki krajowy i zagraniczny, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.
Kuntz H., Narkotyki i uzależnienia. Wszystko, o czym należy wiedzieć, Wydawnictwo Edukacyjne PAPAMEDIA, Warszawa 2009.
Mamzer H., Społeczeństwo obywatelskie jako proces, „Studia Kulturoznawcze” 2017, 2 (12), s. 111–118.
Marciniak M., Orientacje konsumpcyjne – bariera w rozwoju kapitału społecznego młodzieży aka- demickiej? Doniesienie z badań, „Studia Edukacyjne” 2012, 22, s. 227–256.
Marciniak M., Studenckie strategie korzystania z mediów – blokada osiągnięć akademickich?, „Konteksty Pedagogiczne” 2018, 10, s. 157–167.
McPherson K.E., Kerr S., Morgan A., McGee E., Cheater F.M., McLean J., Egan J., The Association Between Family and Community Social Capital and Health Risk Behaviours in Young People: An Integrative Review, „BMC Public Health” 2013, vol. 13, article 971, [online] <https://bm- cpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2458-13-971> [dostęp: 15.08.2019].
Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN, Przeciwdziałanie uzależnieniom w szkole. 27.12.2013, [online] <http://www.men.gov.pl/index.php/profilaktyka/informacje-materialy/701-przeciw- dzialanie-uzaleznieniom-w-szkole> [dostęp: 27.07.2019].
Mudhai O.F., Civic Engagement, Digital Networks, and Political Reform in Africa, Palgrave Mac- millan, New York 2013.
Ostaszewski K., Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience, Insty- tut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2014.
Petrova T., Citizen Participation in Local Governance in Eastern Europe: Rediscovering a Strength of Civil Society in the Post-Socialist World, [w:] Civil Society and Social Capital in Post-Com- munist Eastern Europe, red. T. Cox, Routledge, London, New York, University of Glasgow, Glasgow 2014, s. 81–111.
Putnam R.D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Wy- dawnictwo Znak, Kraków 1995.
Pyżalski J., Cybal-Michalska A., Jaskulska S., Karmolińska-Jagodzik E., Marciniak M., Walter N., Studenci 2019. Raport z badań dotyczących problemów wynikających z picia alkoholu w popu- lacji polskich studentek i studentów, Poznań 2019 (w opracowaniu).
Pyżalski J., Jasna strona – partycypacja i zaangażowanie dzieci i młodzieży w korzystne rozwojo- wo i prospołeczne działania, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2017, 16 (1), s. 288–303.
Quinn A.G., Social Capital: an Assessment of its Relevance as a Conceptual and Policy Tool, „Volun- tary Sector Working Paper” 2008, 9, [online] <http://eprints.lse.ac.uk/29247/1/VSWP9Quinn. pdf> [dostęp: 6.10.2012].
Szafraniec K., Młodzi 2018. Cywilizacyjne wyzwania. Edukacyjne konieczności, A PROPOS Serwis Wydawniczy, Warszawa 2019.
Szczegóła L., Bierność obywateli. Apatia polityczna w teorii demokratycznej partycypacji, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2013.
Szymańska J., Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Ośrodek Roz- woju Edukacji, Warszawa 2012, [online] <http://www.bc.ore.edu.pl> [dostęp: 15.07.2019].
Teeson M., Degenhardt L., Hall W., Uzależnienia. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne, Gdań- skie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmo- wi, Dz.U. z 1982, nr 35, poz. 230 (z późn. zm).
Vieno A., Nation M., Perkins D.P., Santinello M., Civic Participation and the Development of Ad- olescent Behavior Problems, „Journal of Community Psychology” 2007, 35 (6), s. 761–777.
Andolina M., Meents-DeCaigny E., Nass K., College Students, Faith and the Public Realm: The Relationship Between Religious Attitudes and Civic and Political Engagement, „Journal of College & Character” 2006, 8 (1), s. 1–10, [online] <https://www.tandfonline.com/doi/ pdf/10.2202/1940-1639.1155> [dostęp: 10.10.2018].
Ballard P.J., Hoyt L.T., Pachucki M.C., Impacts of Adolescent and Young Adult Civic Engage- ment on Health and Socioeconomic Status in Adulthood, „Child Development” 2019, 90 (4), s. 1138–1154, [online] <https://srcd.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/cdev.12998> [do- stęp: 15.10.2019].
Barber B., Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli, Muza, Warszawa 2008.
Bauman Z., Społeczeństwo w stanie oblężenia, Sic!, Warszawa 2007.
Bielska E., Ponowoczesne konteksty liberalizmu a preferencje młodzieży akademickiej wobec wy-
branych aspektów stylów życia (studium teoretyczno-badawcze), Wydawnictwo Śląskiej Wyż- szej Szkoły Zarządzania im gen. J. Ziętka w Katowicach, Katowice 2006.
41 Ch. Cungi, dz. cyt., s. 88–90; H. Kuntz, dz. cyt.
42 P.J. Ballard i in., dz. cyt.; H. Kuntz, dz. cyt.; K.E. McPherson i in., dz. cyt.; J. Pyżalski, dz. cyt.;
A. Vieno i in., dz. cyt., s. 215–220.
Bourdieu P., Wacquant L., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.
Centrum Badania Opinii Społecznej, CBOS, Poczucie wpływu na sprawy publiczne i zaangażo- wanie obywatelskie, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2012, [online] <http://www.cbos.pl> [dostęp: 11.12.2018].
Chodkowska M. (red.), Młodzież wobec moralności w zawodach kreujących sferę publiczną, Wy- dawnictwo UMCS, Lublin 2010.
Cox T. (red.), Civil Society and Social Capital in Post-Communist Eastern Europe, Routledge, Lon- don, New York, University of Glasgow, Glasgow 2014.
Cungi Ch., Stawić czoło uzależnieniom: alkohol, nikotyna, narkotyki, hazard, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2007.
Elias N., Zaangażowanie i neutralność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003. Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław 1997.
Hahn-Fuhr I., Worschech S., External Democracy Promotion and Divided Civil Society – The Missing Link, [w:] Civil Society and Democracy Promotion, red. T. Beichelt, I. Hahn-Fuhr, F. Schimmelfennig, S. Worschech, Palgrave Macmillan, Basingstoke, New York 2014. Harvard University Institute of Politics, HIOP, A National Survey of College Undergraduates. JFK School of Government, Harvard University, 2002, [online] <www.iop.harvard.edu/pdfs/
survey/2002.pdf> [dostęp: 10.03.2013].
Jaskulska S., Zaangażowanie społeczno-obywatelskie studentów, [w:] M. Dudzikowa, R. Wawrzy-
niak-Beszterda, S. Jaskulska, M. Marciniak, E. Bochno, I. Bochno, K. Knasiecka-Falbierska, Oblicza kapitału społecznego uniwersytetu. Diagnoza – interpretacje – konteksty, Oficyna Wy- dawnicza „Impuls”, Kraków 2013, s. 101–112.
Kanclerz B., Orientacje życiowe młodzieży akademickiej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
Klamut R., Kwestionariusz aktywności obywatelskiej (KAO) – narzędzie do badania różnych rodza- jów aktywności obywatelskiej, „Psychologia Społeczna” 2015, 10/1 (32), s. 68–83.
Kulesza E.M., Kosowska B. (red.), Wolontariat studencki krajowy i zagraniczny, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.
Kuntz H., Narkotyki i uzależnienia. Wszystko, o czym należy wiedzieć, Wydawnictwo Edukacyjne PAPAMEDIA, Warszawa 2009.
Mamzer H., Społeczeństwo obywatelskie jako proces, „Studia Kulturoznawcze” 2017, 2 (12), s. 111–118.
Marciniak M., Orientacje konsumpcyjne – bariera w rozwoju kapitału społecznego młodzieży aka- demickiej? Doniesienie z badań, „Studia Edukacyjne” 2012, 22, s. 227–256.
Marciniak M., Studenckie strategie korzystania z mediów – blokada osiągnięć akademickich?, „Konteksty Pedagogiczne” 2018, 10, s. 157–167.
McPherson K.E., Kerr S., Morgan A., McGee E., Cheater F.M., McLean J., Egan J., The Association Between Family and Community Social Capital and Health Risk Behaviours in Young People: An Integrative Review, „BMC Public Health” 2013, vol. 13, article 971, [online] <https://bm- cpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2458-13-971> [dostęp: 15.08.2019].
Ministerstwo Edukacji Narodowej, MEN, Przeciwdziałanie uzależnieniom w szkole. 27.12.2013, [online] <http://www.men.gov.pl/index.php/profilaktyka/informacje-materialy/701-przeciw- dzialanie-uzaleznieniom-w-szkole> [dostęp: 27.07.2019].
Mudhai O.F., Civic Engagement, Digital Networks, and Political Reform in Africa, Palgrave Mac- millan, New York 2013.
Ostaszewski K., Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience, Insty- tut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2014.
Petrova T., Citizen Participation in Local Governance in Eastern Europe: Rediscovering a Strength of Civil Society in the Post-Socialist World, [w:] Civil Society and Social Capital in Post-Com- munist Eastern Europe, red. T. Cox, Routledge, London, New York, University of Glasgow, Glasgow 2014, s. 81–111.
Putnam R.D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Wy- dawnictwo Znak, Kraków 1995.
Pyżalski J., Cybal-Michalska A., Jaskulska S., Karmolińska-Jagodzik E., Marciniak M., Walter N., Studenci 2019. Raport z badań dotyczących problemów wynikających z picia alkoholu w popu- lacji polskich studentek i studentów, Poznań 2019 (w opracowaniu).
Pyżalski J., Jasna strona – partycypacja i zaangażowanie dzieci i młodzieży w korzystne rozwojo- wo i prospołeczne działania, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka” 2017, 16 (1), s. 288–303.
Quinn A.G., Social Capital: an Assessment of its Relevance as a Conceptual and Policy Tool, „Volun- tary Sector Working Paper” 2008, 9, [online] <http://eprints.lse.ac.uk/29247/1/VSWP9Quinn. pdf> [dostęp: 6.10.2012].
Szafraniec K., Młodzi 2018. Cywilizacyjne wyzwania. Edukacyjne konieczności, A PROPOS Serwis Wydawniczy, Warszawa 2019.
Szczegóła L., Bierność obywateli. Apatia polityczna w teorii demokratycznej partycypacji, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2013.
Szymańska J., Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Ośrodek Roz- woju Edukacji, Warszawa 2012, [online] <http://www.bc.ore.edu.pl> [dostęp: 15.07.2019].
Teeson M., Degenhardt L., Hall W., Uzależnienia. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne, Gdań- skie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmo- wi, Dz.U. z 1982, nr 35, poz. 230 (z późn. zm).
Vieno A., Nation M., Perkins D.P., Santinello M., Civic Participation and the Development of Ad- olescent Behavior Problems, „Journal of Community Psychology” 2007, 35 (6), s. 761–777.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Mateusz Marciniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.