Abstrakt
W artykule przedstawiono problematykę edukacji polonijnej w kontekście wielojęzyczności, wskazując jej definicję, cele oraz wyzwania stojące przed szkołami polonijnymi. Zaprezentowano wielowymiarowy charakter tej formy kształcenia, obejmujący funkcje językowe, kulturowe, tożsamościowe i integracyjne. W tekście podkreślono znaczenie traktowania wielojęzyczności jako zasobu sprzyjającego rozwojowi poznawczemu, społecznemu i kulturowemu uczniów. Zarysowano także kluczowe kierunki rozwoju edukacji polonijnej, takie jak profesjonalizacja kadry, wsparcie instytucjonalne, innowacje dydaktyczne, rozwój badań naukowych i sieci współpracy. W konkluzji wskazano, że przyszłość edukacji polonijnej zależy od integracji tradycji z nowoczesnością oraz od wykorzystania potencjału wielojęzyczności w budowaniu otwartej i elastycznej przestrzeni edukacyjnej.
Bibliografia
Baker, C. (2011). Foundations of bilingual education and bilingualism. Multilingual Matters.
Bialystok, E., Craik, F. I., & Luk, G. (2012). Bilingualism: Consequences for mind and brain. Trends in cognitive sciences, 16(4), 240-250. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tics.2012.03.001
Cummins, J. (2001). Bilingual Children’s Mother Tongue: Why is it important for education? Sprogforum, 7(19), 15–20.
García, O., Wei L. (2014). Translanguaging. Language, bilingualism and education. Palgrave McMillan. DOI: https://doi.org/10.1057/9781137385765_4
Kasprzak, M. (2023). Elementy edukacji artystycznej w szkołach polonijnych w Katalonii (Hiszpania). W: N. Kłysz-Sokalska (red.), Kulturowe konteksty edukacji artystycznej (s. 137–149). Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Poznaniu.
Kasprzak, M., Hojna, E. (2020). Szkoły polskie w Katalonii (Hiszpania) jako przykład kreatywnej edukacji. W: A. Boroń, J. Gulczyńska, M. Barańska, M. Brenk, A. Mańkowska, K. Nowak-Kluczyński (red.), Polonia i Polacy za granicą. Kulturowe i edukacyjne obszary badań i doświadczeń (s. 327–336). Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kasprzak, M., Marciniak, M. (2024). Edukacja polonijna w środowiskach dwu- i wielojęzycznych. W: M. Kasprzak (red.), Innowacje pedagogiczne w edukacji polonijnej (s. 15-25). Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kujawska, M. (2013). Model współczesnego nauczyciela. Cieszyński Almanach Pedagogiczny, 2, 38–55.
Lipińska E., Seretny A. (2012). Szkoła polonijna czy językowa? Szkolnictwo polonijne w perspektywie dydaktycznej, Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 38(4(146), 23–37.
Lubińska, D. (2023). Aiming high in heritage language education: the case of de jure policy for complementary Polish State Schools abroad. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 27, 427 - 442. DOI: https://doi.org/10.1080/13670050.2023.2213373
Modrzejewska, J. Walaszek-Latacz, J. (2017). The Polonia teacher of early education. Polish Journal of Continuing Education, 1, 22–31.
Musiał, E. (2014). Nowe technologie a przyjazne środowisko uczenia się. W: J. Morbitzer i E. Musiał (red.). Człowiek, media, edukacja (ss. 248–256). Katedra Technologii i Mediów Edukacyjnych. Uniwersytet Pedagogiczny.
Otwinowska, A. (2014). Does multilingualism influence plurilingual awareness of Polish teachers of English?. International Journal of Multilingualism, 11, 119 - 97. DOI: https://doi.org/10.1080/14790718.2013.820730
Pałuszyńska, E. (2021). Wprowadzenie do wielojęzyczności. Program zajęć na specjalizacji glottodydaktycznej. Prace Językoznawcze, 23(4), 173-184. DOI: https://doi.org/10.31648/pj.7029
Podstawa programowa dla szkół polonijnych (MEN, 2020) https://www.orpeg.pl/nowa-podstawa-programowa-dla-szkol-polonijnych/
Romanowski, P. (2022). Language awareness, strategy training and the facilitative role of L2 English: Polish L3 teachers’ perceptions of multilingualism. International Journal of Multilingualism, 21(2), 728–746. DOI: https://doi.org/10.1080/14790718.2022.2082442
Romanowski, P. (2019). Translanguaging in the Polish educational context: Lessons learnt from IB schools. Bellaterra Journal of Teaching & Learning Language & Literature, 12(1), 5–24. DOI: https://doi.org/10.5565/rev/jtl3.795
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2019 r. w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą (Dz.U. 2019, poz. 1652, z późn. zm.).
Seretny, A. (2024). Polszczyzna jako język szkolnej edukacji w perspektywie glottodydaktycznej. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas. https://ruj.uj.edu.pl/handle/item/388447.
Tuimebayeva, G., Shagrayeva, B., Kerimbayeva, K., Shertayeva, N., Bitemirova, A. & Abdurazova, P. (2024). Developing Multilingual Competence in Future Educators: Approaches, Challenges, and Best Practices. Open Education Studies, 6(1), 20240020. DOI: https://doi.org/10.1515/edu-2024-0020
Wollman, L. (2017). Nauczyciel innowator XXI wieku jako organizator środowiska uczenia się. W: U. Szuścik, R. Raszka (red.), Innowacyjność w praktyce pedagogicznej. Teoria i praktyka (t. 1, s. 11–24). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wyszyński, R., Leszczyński, K. (2023). Atlas Polaków na świecie. Instytut Pokolenia.
Zurer Pearson, B. (2013). Jak wychować dziecko dwujęzyczne. Poradnik dla rodziców (i nie tylko). Media Rodzina.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Michalina Kasprzak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.