Abstrakt
The first part of the article includes definitions and interpretations of such categories as class teacher, prosocial behaviour and prosocial upbringing as well as explains the term upheaval – an era of numerous crises as well as deficits occurring in human behaviour. The following section of paper presents a few selected reflections of pedagogical scholars as well as scholars representing other fields of science, i.e. critical observers of reality who are not indifferent to the problems of the contemporary world and the need for upbringing which could help people to become better. The author’s research was designed to find out how class teachers and the schools are engaged in today’s upbringing measures, with the aim of promoting and shaping students’ active prosocial behaviour. A survey-based research was conducted at 24 schools in the Opole Province between 2018 and 2019. The participants were teachers of secondary school graduation classes and principals of schools included in the research. The article presents chosen research results. In the final part, author’s observations are made in the light of the opinions of the scholars indicating the need for and importance of upbringing a person to enjoy harmonious relations with others. Comments and conclusions derived from author’s research are also included.
Bibliografia
Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, przeł. A. Bezwińska, W. Domachowski, M. Draheim, E. Hornowska, M. Kowalczyk, Z. Kowalik, M. Zakrzewska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.
Braun K., Wolontariat – młodzież – wychowanie, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.
Chałas K., Wartości w programie wychowawczym szkoły służące integralnemu rozwojowi i wychowaniu ucznia. Materiały pokonferencyjne, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017, https://www.ore.edu.pl/2017/03/wartosci-w-programie-wychowawczym-szkoly-sluzace-integralnemu-wychowaniu-ucznia/ [dostęp:19.08.2022].
Clarke D., Zachowania prospołeczne i antyspołeczne, przeł. M. Bianga, GWP, Gdańsk 2005.
Crisp R.J., Turner R.N., Psychologia społeczna, przeł. J. Kowalczewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Cybal-Michalska A., Tożsamość młodzieży w perspektywie globalnego świata. Studium socjopedagogiczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2006.
Dunaj B. (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Wilga, Warszawa 1996.
Harari Y.N., 21 lekcji na XXI wiek, przeł. M. Romanek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018.
Jedliński R., Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków 2000.
Kołtan J., Czas przesilenia. O świecie, który nadchodzi, [w:] Przesilenie. Nowa kultura polityczna, red. J. Kołtan, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk 2016, s. 15–38.
Kromolicka B., Zachowania prospołeczne człowieka. Przegląd stanowisk, „Studia Pedagogica Universitatis Stetinensis” 2000, nr 1, s. 3–47.
Kwieciński Z., Grzęzawisko. Eseje z pedagogiki społecznej i krytycznej socjologii edukacji, Studio KROPKA dtp – Piotr Kabaciński, Stary Toruń 2019.
Lubomirska K., Rola wychowawcy w zmieniającej się rzeczywistości polskiej w opinii nauczycieli wychowawców, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2001, nr 3–4, s. 125–145.
Łobocki M., Wychowanie moralne w zarysie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006.
Mariański J., Wartości prospołeczne w świadomości Polaków, „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” 2014, t. 5, s. 99–118.
Michalak J.M., Istota i modele przywództwa szkolnego, [w:] Przywództwo w szkole, red. J.M. Michalak, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2007, s. 63–80.
Nowak M., Dialog w wychowaniu, „Paedagogia Christiana” 2010, t. 25, z. 1, s. 85–104. DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2010.004
Nowak-Dziemianowicz M., Edukacja i wychowanie w dyskursie nauki i codzienności, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.
Obuchowski K., Człowiek intencjonalny, czyli o tym, jak być sobą, Rebis, Poznań 2000.
Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2007.
Pańpuch Z., Cnoty etyczne, [w:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne POLWEN, Radom 2016, s. 198–209.
Piekarski G., (2022). Działania prospołeczne a troska o egzystencjalny wymiar wolontariatu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2022.
Pławecka K.M., (2000). Od empatii do sprawczości. Jak kształtować wrażliwość młodzieży we współczesnej szkole?, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2000, t. 56, nr 1, s. 253–270. DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.56.13
Reykowski J., Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość, PWN, Warszawa 1986.
Skrzydlewski P., Dobro, [w:] Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne POLWEN, Radom 2016, s. 256–260.
Śliwerski B., Wstęp, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, cz. 2, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 12–13.
Tillman L.C., Mentoring New Teachers: Implications for Leadership Practice in An Urban School, „Educational Administration Quarterly” 2005, Vol. 41, No. 4, s. 609–629, https://www.researchgate.net/publication/238430036_Mentoring_New_TeachersImplications_for_Leadership_Practice_in_an_Urban_School [dostęp:17.08.2022]. DOI: https://doi.org/10.1177/0013161X04274272
Wereszczyńska K., Przyszłe nauczycielki wobec aktywności prospołecznej jako celu wychowania moralnego ucznia, [w:] Edukacja jutra. Współczesny stan etapów i dziedzin edukacji w Polsce, red. A. Kamińska-Małek, P. Oleśniewicz, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanitas, Sosnowiec 2021, s. 189–202.
Wojnar I., Aktualne problemy edukacji i kultury w Polsce i na świecie, [w:] Edukacja wobec wyzwań XXI wieku. Zbiór studiów, red. I. Wojnar, J. Kubina, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1997, s. 15–31.
Yada T., Jäppinen A.-K., A Systematic Narrative Review of Prosociality in Educational Leadership, „Educational Management. Administration and Leadership” 2019, Vol. 47, No. 6, s. 980–1000, https://eric.ed.gov/?q=prosocial+AND+behavior+AND+motivation&ff1=pubJournal+Articles&id=EJ1232572 [dostęp:17.08.2022]. DOI: https://doi.org/10.1177/1741143218768579
Yildirim N., A Qualitative Analysis of Altruism (Selflessness): Views of Headmasters in Turkey, „Journal of Education and Training Studies” 2016, Vol. 4, No. 7, s. 82–91, https://eric.ed.gov/?q=A+Qualitative+Analysis+of+Altruism+(Selflessness)%3a+Views+of+Headmasters+in+Turkey&id=EJ1096646 [dostęp: 17.08.2022]. DOI: https://doi.org/10.11114/jets.v4i7.1442
Żeber-Dzikowska I., Potrzeby wychowawcze, socjalne i edukacyjne w rozwijaniu świadomości w zakresie kształtowania postaw prospołecznych uczniów, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica” 2014, nr 6, s. 133–162.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Katarzyna Wereszczyńska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.