Jak cytować
Liczba wyświetleń: 361
Liczba pobrań: 353
Abstrakt
W polskiej socjologii regionu odwołania do przeszłości zajmują ważne miejsce. Celem artykułu jest analiza sposobów użycia przeszłości oraz próba odpowiedzi na następujące pytania: w jakim celu sięga się do przeszłości i jakie pełni ona funkcje? Czy jest ona przedmiotem badania? Jakie wydarzenia i zjawiska z przeszłości są obecne w analizach regionalnych? Czy istnieje krytyczny namysł nad sposobami używania przeszłości? Wyróżniono dwa obszary badań włączających przeszłość. Pierwszy wyznaczają analizy związane z ekonomicznym wymiarem rozwoju regionalnego. Kwestie dotyczą historycznego zacofania, peryferyjności i wynikających z niego problemów rozwojowych regionów. Drugi obszar stanowią badania tożsamości regionalnych. W analizach procesów ich kształtowania rozwija się obszerne i szczegółowe odniesienia historyczne. Przeszłość jest też składnikiem polityk lokalnych i regionalnych dyskursów. Socjologowie tworzą krytyczną refleksję nad wykorzystaniem przeszłości w rywalizacji wizerunkowej i kreowaniu nowych tożsamości regionalnych. Przeszłość służy różnym celom: uzasadnia deterministyczne wizje rozwoju oraz trwałość różnic regionalnych, jest zasobem w grach symbolicznych i budulcem tożsamości regionalnych. Ostatnio pojawiają się interesujące analizy, w których staje się ona także przedmiotem badań. Identyfikuje się w nich mechanizmy łączące dawne instytucje i praktyki ze współczesnymi postawami i działaniami ludzi.
Bibliografia
Bartkowski, J. (2003). Tradycja i polityka. Wpływ tradycji kulturowych polskich regionów na współczesne zachowania społeczne i polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Bierwiaczonek, K., Dymnicka, M., Kajdanek, K., Nawrocki, T. (2017). Miasto. Przestrzeń. Tożsamość. Studium trzech miast: Gdańsk, Gliwice, Wrocław. Warszawa: Scholar.
Bukowski, A. (2011). Region tradycyjny w unitarnym państwie w dobie globalizacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bukowski, P. (2018). How history matters for student performance. Lessons from the Partitions of Poland. Journal of Comparative Economics 47(1): 136–175, DOI: 10.1016/j.jce.2018.10.007.
Gąsior-Niemiec, A. (2004). Pole, habitus i imago regionis. Propozycja alternatywnego podejścia do analizy regionu. Studia Regionalne i Lokalne 4: 13–36.
Gąsior-Niemiec, A. (2013). Promocja marki regionu, czyli o dyskursywnych strategiach odwracania się od Wschodu, [w:] T. Zarycki (red.), Polska Wschodnia i orientalizm. Warszawa: Scholar: 110–133.
Gorzelak, G. (1993). Regionalizm i regionalizacja w Polsce na tle europejskim, [w:] G. Gorzelak, B. Jałowiecki (red.). Czy Polska będzie państwem regionalnym? Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego: 45–70.
Gorzelak, G. (2016). Koniunktura w Polsce lokalnej. Polska gmina 2015. Warszawa: Scholar.
Gorzelak, G. (2016). Czynniki i wymiary regionalnych zróżnicowań Polski, [w:] A. Górny et al. (red.), Transformacje. Przewodnik po zmianach społeczno-ekonomicznych w Polsce. Warszawa: Scholar: 202–209.
Gorzelak, G., Jałowiecki, B. (2013). Koniunktura w Polsce lokalnej 2013. Studia Regionalne i Lokalne 58(4): 5–24.
Gorzelak, G., Tucholska, A. (2008). Historyczno-kulturowe uwarunkowania rozwoju: Polska i Ukraina. Warszawa: Scholar.
Grosfeld, I., Zhuravskaya, E. (2015). Cultural vs. economic legacies of empires: Evidence from the partition of Poland. Journal of Comparative Economics 43(1): 55–75.
Halecki, O. (1994). Historia Europy – jej granice i podziały. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej. Herbst, M., Kaliszewska, A. (2017). Zabory a edukacja. Początki szkolnictwa na terytorium Polski w kontekście współczesnego zróżnicowania osiągnięć szkolnych. Studia Lokalne i Regionalne (68)2: 5–29.
Herbst, M., Rivkin, S. (2013). Divergent historical experiences and inequality in academic achievement: the case of Poland. Journal of Socio-Economics 42: 1–12.
Hryniewicz, J. (1996). Czynniki rozwoju regionalnego, [w:] B. Jałowiecki (red.), Oblicza polskich regionów. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego.
Hryniewicz, J. (2015). Polska na tle historycznych podziałów przestrzeni europejskiej oraz współczesnych przemian gospodarczych, społecznych i politycznych. Warszawa: Scholar.
Jałowiecki, B. (1996a). Wstęp, [w:] B. Jałowiecki (red.), Oblicza polskich regionów. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego.
Jałowiecki, B. (1996b). Przestrzeń historyczna, regionalizm, regionalizacja, [w:] B. Jałowiecki (red.), Oblicza polskich regionów. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego.
Jałowiecki, B., Szczepański, M.S. (2001). Tożsamość regionalna, [w:] G. Gorzelak, B. Jałowiecki, M. Stec (red.), Reforma terytorialnej organizacji kraju: dwa lata doświadczeń. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego.
Kolasa-Nowak, A. (2011). Polska Wschodnia a socjologiczne analizy zróżnicowania regionalnego, Annales UMCS, sectio I (36)2: 71–84.
Kłoskowska, A. (1996). Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: PWN.
Kundera, M. (1984). Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej. Tłum. M.L. Zeszyty Literackie 5: 14–31
Łukowski, W. (2002). Społeczne tworzenie ojczyzn. Studium tożsamości mieszkańców Mazur. Warszawa: Scholar.
Machaj, I. (2005). Społeczno-kulturowe konteksty tożsamości mieszkańców wschodniego i zachodniego pogranicza Polski. Warszawa: Scholar.
Miłosz, C. (1990). Rodzinna Europa. Warszawa: Czytelnik.
Nijakowski, L. (2002). Dyskursy o Śląsku. Kształtowanie śląskiej tożsamości regionalnej i narodowej w dyskursie publicznym. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego
Ossowski, S. (1967). Dzieła. Tom 3. Warszawa: PWN.
Paasi, A. (2013). Regional planning and mobilization of ‘regional identity’: from bounded spaces to relational complexity. Regional Studies 47(1): 1206–1219.
Poniedziałek, J. (2011). Postmigracyjne tworzenie tożsamości regionalnej. Studium współczesnej warmińskomazurskości. Toruń: Adam Marszałek.
Rybicki, P. (1979). Struktura społecznego świata. Studia z teorii społecznej. Warszawa: PWN.
Smętkowski, M., Płoszaj, A. (2016). Porównanie metropolitalnego i historycznego wymiaru zróżnicowania polskiej przestrzeni, [w:] G. Gorzelak (red.), Polska gmina 2015. Warszawa: Scholar: 114–163.
Soderbaum, F., Shaw, T.M. (2003). Theories of New Regionalism. London: Palgrave Macmillan.
Sosnowska, A. (1997). Tu, tam – pomieszanie. Studia Socjologiczne 4: 61–85.
Sosnowska, A. (2004). Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią, 1947–1994. Warszawa: Trio.
Starosta, P. (1999). Tożsamość regionalna w perspektywie socjologicznej, [w:] A. Matczak (red.), Badania nad tożsamością regionalną. Stan i potrzeby. Łódź: Krajowy Ośrodek Dokumentacji Regionalnych Towarzystw Kultury.
Synak, B. (1998). Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Szczepański, M.S., Ślęzak-Tazbir, W. (2009). Tropami markiza de Custine’a. Region i regionalizm w transformacyjnej Polsce, [w:] G. Gorzelak, M.S. Szczepański, W. Ślęzak-Tazbir (red.), Człowiek – miasto – region. Związki i interakcje. Warszawa: Scholar: 331–361.
Szczepański, M.S., Śliz, A. (2018). Kim jestem? Identyfikacje i tożsamości społeczne. Przypadek Górnego Śląska. Nauka 1: 129–142.
Szucs, J. (1995). Trzy Europy. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Tatur, M. (ed.) (2004). The Making of Regions in Post-Socialist Europe: The Impact of Culture, Economic Structure and Institutions. Case Studies from Poland, Hungary, Romania and Ukraine. Volume 1. Wiesbaden: VS Verlag fur Sozialwissenschaften.
Traba, R. (2009). Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Zarycki, T. (1999). Trwałość historycznych struktur przestrzennych na przykładzie polskiej przestrzeni politycznej, [w:] G. Gorzelak et al. (red.), Rozwój – Region – Społeczeństwo. Warszawa–Katowice: Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego: 89–102.
Zarycki, T. (2002). Region jako kontekst zachowań politycznych. Warszawa: Scholar.
Zarycki, T. (2005). Uciemiężona forpoczta Zachodu. Wiktymizacja i okcydentalizacja we współczesnym polskim dyskursie regionalnym. Kultura i Społeczeństwo 2: 115–133.
Zarycki, T. (2007). History and regional development. A controversy over the ‘right’ interpretation of the role of history in the development of the Polish regions. Geoforum 38: 485–493.
Zarycki, T. (2014). Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe. London–New York: Routledge.
Zdun, M. (2018). (Super)nowe Atlantydy. Regionalna dywersyfikacja kultur rozwoju gospodarczego. Kraków: Nomos.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.