Słowa kluczowe
aksjologia prawa
wartości obowiązujące prawnie
racjonalny aksjologicznie prawodawca
prawo powszechnie obowiązujące
prawo o charakterze wewnętrznym
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 1263
Liczba pobrań: 828
Abstrakt
Wyrażenie „źródło prawa” (fons iuris oriundi) oznacza fakt społeczny, który ze względu na obowiązującą konstytucję i doktrynę prawniczą kwalifikowany jest jako fakt prawotwórczy. Zupełna teoria źródeł prawa powinna charakteryzować się tym, że na podstawie jej elementów o każdej dowolnej normie postępowania można z całą pewnością orzec, czy stanowi czy też nie normę obowiązującego systemu prawnego. Kwestię tę można rozstrzygnąć na podstawie tzw. rozwiniętej normatywnej koncepcji źródeł prawa.
Koncepcja ta jako niezbędne swe składniki wymienia: 1) uzasadnienie polityczne podstaw systemu prawnego; 2) kompetencje normodawcze organów władzy publicznej; 3) prawotwórczą rolę zwyczaju i precedensów; 4) dopuszczane w danym systemie reguły interpretacyjne; 5) dopuszczane w danym systemie reguły inferencyjne oraz 6) dopuszczane w danym systemie reguły kolizyjne.
Stworzony w ten sposób system źródeł prawa z jednej strony sam jest legitymowany określonymi wartościami, z drugiej zaś ‒ wiele z nich realizuje. Podstawową część aksjologii prawodawcy w sferze źródeł praw tworzą wartości obowiązujące prawnie, tzn. wartości, które sam prawodawca wprowadził do systemu prawa. Do nich należą przede wszystkim wartość państwa prawnego, pewności prawa, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, ale też wartości godności człowieka oraz praw i wolności jednostki. Obok wartości prawnych na ukształtowanie źródeł prawa wpływ mają wartości o charakterze powszechnym stanowiące budulec dominujących doktryn politycznych.
Bibliografia
Alexy, R. (2010), Teoria praw podstawowych, tłum. B. Kwiatkowska, J. Zajadło, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Działocha, K. (1999), Komentarz do art. 87, w: Garlicki, L. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, cz. III, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Działocha, K. (1999), Komentarz do art. 90 Konstytucji RP, w: Garlicki, L. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, cz. III, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Garlicki, L. (2011), Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 15, Liber, Warszawa.
Hart, H.L.A. (1994), The Concept of Law, 2nd ed., Clarendon Press, Oxford.
Kordela, M. (2012), Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, WN UAM, Poznań.
Krzywoń, A. (2015), Podstawowe założenia systemu źródeł prawa PRL a postępowanie wywłaszczeniowe, Przegląd Legislacyjny 4.
Lang, W. (1972), Teoria prawa, Wydawnictwo UMK, Toruń.
Lang, W. (2008), System prawny i porządek prawny, w: Bogucki, O., Czepita, S. (red.), System prawny a porządek prawny, WN US, Szczecin.
Leszczyński, L. (2001), Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Zakamycze, Kraków.
Małajny, R.M. (2015), Legitymacja sądownictwa konstytucyjnego, Państwo i Prawo 10.
Nowak, L. (1973), Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, PWN, Warszawa.
Płeszka, K. (1988), Hierarchia w systemie prawa, Wyd. UJ, Kraków.
Preisner, A. (1997), Zakres i formy prawotwórczej działalności organów wykonawczych, w: E. Zwierzchowski (red.), Prawo i kontrola jego zgodności z Konstytucją, Wyd. Sejmowe, Warszawa.
Pułło A. (1995), Idee ogólne a zasady prawa konstytucyjnego, Państwo i Prawo 8.
Pułło, A. (2003), Sprawiedliwość społeczna w systemie zasad naczelnych Konstytucji RP, Państwo i Prawo 7.
Romul, J. (2001), Wstęp do teorii państwa i prawa. Zarys wykładów, WN UAM, Poznań.
Safjan, M. (2016), Polityka a Trybunał Konstytucyjny. Konstytucja – ostatni środek obrony przed polityką, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 78(1): s. 40-42.
Sarnecki, P. (2007), Konstytucyjny system źródeł prawa o charakterze powszechnym, [w:] Gdulewicz, E., Zięba-Załucka, H. (red.), Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wyd. UR, Rzeszów.
Winczorek, P. (2000), Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Liber, Warszawa.
Wronkowska, S. (1972), Sposoby pojmowania „zasad prawa” (Dyskusja w Komitecie Nauk Prawnych PAN), Państwo i Prawo 10.
Wronkowska, S. (1996), Źródła prawa w projekcie konstytucji Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, Przegląd Legislacyjny 4.
Wronkowska, S. (2003), Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, wyd. 2, Ars boni et aequi, Poznań.
Wronkowska, S. (2005), O źródłach prawa i aktach normatywnych raz jeszcze, w: Nowicka, A. (red.), Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, Poznań.
Wróblewski, J. (1959), Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Wróblewski, J. (1965), Prawo obowiązujące a „ogólne zasady prawa”, Zeszyty Naukowe Uniwersytety Łódzkiego, Nauki Humanistyczno-Społeczne, Seria I, z. 42, Łódź.
Wróblewski, J. (1988), System źródeł prawa w Konstytucji PRL, w: Patrzałka, A. (red.), Problemy prawodawstwa w nowej konstytucji PRL, Wyd. UWr, Wrocław.
Zieliński, M. (1997), Konstytucyjne zasady prawa, w: Trzciński, J. (red.), Charakter i struktura norm konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Zieliński, M. (2010), Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, wyd. 5, LexisNexis, Warszawa.
Zieliński, T. (1988), Klauzule generalne w prawie pracy, PWN, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1978), Teoria prawa, wyd. 4, PWN, Warszawa-Poznań.
Ziembiński, Z. (1980), Problemy podstawowe prawoznawstwa, PWN, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1990), Wstęp do aksjologii dla prawników, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Konstytucja Hiszpanii, tłum. T. Mołdawa, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2008.
Orzeczenie TK z 4 października 1995 r., K. 8/95, OTK 1995, cz. II, poz. 28, s. 33.
Wyrok TK z 4 listopada 2015 r., K 1/14, OTK ZU 2015, seria A, poz. 163, s. 2151.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.