Abstrakt
The article presents the results of an analysis of a grave from the late 10th century or the early 11th century, discovered in an early medieval cemetery in Bodzia in the eastern Kujawy region. The grave: unique not only by the cemetery’s standards, included, among other things, an oak club fitted in two bronze sheets. Comparative materials allow for interpreting it as the so-called insignia club (a kind of mace). It was an attribute of power used in medieval Europe at least since the 11th century by members of the highest secular and clerical elites, e.g. during armed expeditions. The preserved funeral inventory of the grave where the “club” was found indicates that a layman was buried there. Comparative materials used in the Bodzia find, also with respect to the function, is provided by the Bayeux Tapestry (northern France) woven in the 2nd half of the 11th century and presenting the battle of Hastings in1066.
Bibliografia
Galli Anonymi cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum, ed. K. Maleczyński (Monumenta Poloniae Historica, nova series, vol. 2), Kraków 1952.
Saga o wikingach z Jom (według Carla Christiana Rafna), übersetzt und bearbeitet von J. Wołucki, Sandomierz 2011 (Armoryka).
Amira K. von 1909, Der Stab in der germanischen Rechtssymbolik, Abhandlungen der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-philologische und historische Klasse, Bd. 25, Abh. 1, München.
Arbman H. 1960, Skandinavisches Handwerk in Russland zur Wikingerzeit, Meddelanden från Lunds Universitets Historiska Museum 1959, 110-135.
Banaszkiewicz J. 1992, Otto z Bambergu i pontifex idolorum. O urządzeniu i obyczaju miejsca wiecowego pogańskiego Szczecina, in: M. Aymard et al. (ed.), Pauvres et riches. Société et culture du Moyen – Age aux Temps Modernes, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 275-284.
Banaszkiewicz J. 1994, Złota ręka komesa Żelisława (Gall, II, 25; Kadłubek, II, 24, 26), in: J. Banaszkiewicz (ed.), Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X-XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), Colloquia Mediaevalia Varsoviensia I, Warszawa, Instytut Historii PAN, 228-248.
Banaszkiewicz J. 2016, Giecz na Gallowej liście wielkich grodów Bolesława Chrobrego, in: M. Kara, T. Krysztofiak, A.M. Wyrwa (ed.), Gród piastowski w Gieczu. Geneza – funkcja – kontekst, Poznań, Wydawnictwo PTPN, 75-90.
Boeheim W. 1890, Handbuch der Waffenkunde, Leipzig (Verlag von E.A. Seemann; Reprint 1985).
Buchholz H.-G. 2012, Erkennungs-, Rang- und Würdezeichen. Archaeologia Homerica, Bd. 1, Kap. D, Göttingen (Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG. Göttingen).
Buko A. (ed.) 2014 (2015), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland, Leiden-Boston (Brill).
Forstner D. (OSB) 1990, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.
Gronek S., Waszczuk K., Sobkowiak-Tabaka I. 2009, Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Bodzi, gm. Lubanie, stan. 1, AZP 46-46/27, Poznań (Manuskript im Archiv des Zespoł ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu).
Kabaciński J., Waszczuk K., Gronek S. 2007, Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych w Bodzi, gm. Lubanie, stanowisko 1, NR AUT. 44, Poznań (Manuskript im Archiv des Zespoł ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu).
Kara M. 1996, Domniemany grób księcia Władysława Laskonogiego w opactwie oo. benedyktynów w Lubiniu k. Kościana – głos w dyskusji, in: Z. Kurnatowska (ed.), Opactwo Benedyktynów w Lubiniu. Pierwsze wieki istnienia, Prace Komisji Archeologicznej PTPN 16, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, 93-107.
Kara M. 2014 (2015), Weapons, in: A. Buko (ed.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland, Leiden-Boston (Brill), 177-196.
Kempiński A. M. 2001, Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich, Warszawa, Iskry.
Kopaliński W. 1990 (1991), Słownik symboli, Warszawa, Wiedza Powszechna.
Koszałka J. 2014 (2015), Wood and Plant Macro-Remains Analysis, in: A. Buko (ed.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland, Leiden-Boston (Brill), 139-142.
Kowalski P. 1998, Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Maisel W. 1989, Archeologia prawna Europy, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Michałowski R. 2014 (2015), The Historical Context of the Discoveries at Bodzia, in: A. Buko (ed.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland, Leiden-Boston (Brill), 34-44.
Mordek H. 1995, Frümittelalterliche Gesetzgeber und iusticia in Miniaturen weltlicher Rechthandschriften, in: La giustizia nell’alto medioevo (secoli V-VIII), Settimane di studio del centro italiano di studi sull’alto medioevo 42, 1, Spoleto, 997-1052.
Nadolski A. 1954, Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis 3, Zakład im. Ossolińskich we Wrocławiu, Łódź.
Nadolski A. 1976, Odo episcopus baculum tenens. W sprawie obyczajowej hierarchii niektórych rodzajów broni w średniowieczu, in: S.K. Kuczyński et al. (ed.), Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 421-425.
Nadolski A. 1994, O Szczerbcu, Orle i św. Stanisławie (głos w dyskusji), in: J. Banaszkiewicz (ed.), Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej. Polska X-XV w. (z przykładem czeskim i ruskim). Colloquia Mediaevalia Varsoviensia I, Warszawa, Instytut Historii PAN, 168-169.
Nadolski B., ks. TChr (Bearbeitung) 2006, Leksykon liturgii, Poznań, Pallottinum.
Pleszczyński A. 2016, Przekazy niemieckie o Polsce i jej mieszkańcach w okresie panowania Piastów, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Puziuk J. 2015, Iluminowany manuskrypt zwany Biblią Maciejowskiego jako źródło przedstawień ikonograficznych średniowiecznej broni obuchowej, in: E.J. Kowalczyk (ed.), Różne oblicza średniowiecza. Z interdyscyplinarnych badań nad historią i kulturą wieków średnich, Wrocław, Interdyscyplinarne Koło Naukowe Miłośników Średniowiecza Uniwersytetu Wrocławskiego, 141-157.
Rud M. 1988, The Bayeux Tapestry and the Battle of Hastings 1066, Copenhagen, Christian Eilers.
Sawicki T. 2014 (2015), Tentative Reconstruction of Coffins, in: A. Buko (ed.), Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland, Leiden-Boston (Brill), 412-420.
Sondel J. 2001, Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Szymczak J. 2007, Jan Długosz o siekierach, toporach i innej broni obuchowej, Archaeologia Historica Polona 17, 129-141.
Vogtherr T. 2005, Bischofsstäbe und Abtsstäbe im frühen und hohen Mittelalter, in: A. Köb i P. Riedel (ed.), Kleidung und Repräsentation in Antike und Mittelalter, München, Wilhelm Fink Verlag, 83-90.
Walicki M. (ed.) 1971, Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, Cz. 1, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Żmudzki P. 2010, Agresja wobec kobiecych piersi i wojownicy bez broni, czyli Piotr z Dusburga o spustoszeniu kraju Galindów, in: A. Bartoszewicz et al. (ed.), Świat średniowiecza. Studia ofiarowane
Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 647-665.
Żygulski jun. Z. 1975, Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Licencja
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.