Abstrakt
This article presents the results of comparative research into 9th century vessels discovered in numerous archaeological sites in Lower Silesia. The research was underpinned with petrographic analyses of ceramics representing a progressive trend in pottery. The reason why this issue is discussed is the occurrence of vessels with similar technological and stylistic attributes in both the south and the north of the region under scrutiny. The research leads to a conclusion that the common features shared by the ceramics artefacts may result from foreign influences in the north and the south of the region alike. However, numerous similarities in the final touches of the vessels indicate that in the first half of the 9th century (if not later), Silesian potters shared their experiences while the populations of the north and the south of the region and exchanged various artefacts including vessels. This exchange of experience in pottery production bore fruit in the form of stylistically and formally diverse vessels.Bibliografia
August C. 2008, Analiza mineralogiczno-petrograficzna ceramiki, załącznik do pracy A. Pankiewicz, Relacje kulturowe południowego Śląska i północnych Czech i Moraw w IX-X wieku w świetle źródeł ceramicznych, Wrocław 2008, maszynopis pracy doktorskiej, przechowywany w archiwum Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Biermann F., Kieseler A. i Nowakowski D. 2011, Mittelalterische Herrschafts- und Siedlungsurtkturen in Niederschlesien am Beispiel von Köben (Chobienia) an der Oder, „Praehistorishe Zietschrift“, t. 86, s. 100-132.
Bojarski J. 2012, Wczesnośredniowieczny mikroregion osadniczy w Napolu na ziemi chełmińskiej. Wytwórczość garncarska jako źródło poznania lokalnych procesów osadniczych, Toruń.
Dębski A. 2014, Wczesnośredniowieczna osada w Wilenku, gm. Szczaniec, wraz z pozostałościami osadnictwa nowożytnego. Archeologiczne badania ratownicze na trasie autostrady A2, w: Via Archaeologica Posnaniensis, Źródła archeologiczne z badań wykopaliskowych na trasach dróg i autostrad, red. M. Kobusiewicz i in., t. 10, Poznań.
Gruszka B. 2010, Wczesnośredniowieczna osada przygrodowa (podgrodzie?) w Klenicy (stan. 4), pow. zielonogórski. Opracowanie wyników badań z 1962 r., „Archeologia Środkowego Nadodrza”, t. 7, s. 109-190.
Gruszka B. 2012, Wczesnośredniowieczne zabytki ceramiczne ze stan. 2 w Nowińcu, gm. Lubsko, woj. lubuskie w ujęciu stylistyczno-technologicznym, w: Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 47-129.
Gruszka B. 2013, Wczesnośredniowieczna osada na stanowisku 28 w Sulechowie, w: Obwodnica Sulechowa, woj. lubuskie. Badania archeologiczne na stanowiskach 10, 25, 26, 27, 28, t. 1, red. B. Gruszka, A. Jaszewska i S. Kałagate, Zielona Góra, s. 365-454.
Gruszka B. 2014, Zabytki ceramiczne ze stanowiska 1 w Zawadzie, gm. Zielona Góra w ujęciu stylistyczno-technologicznym, w: Wczesnośredniowieczna osada z Zawadzie, stan. 1, gm. Zielona Góra. Studia interdyscyplinarne, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 81-167.
Gruszka B. 2015, Znaleziska ceramiczne z wczesnośredniowiecznej osady w Mozowie, stan. 23. Analiza stylistyki, formy, techniki wykonania i chronologii, w: Osada z połowy VII i początku VIII wieku w Mozowie, stan. 23, woj. lubuskie. Źródła archeologiczne i środowiskowe, red. B. Gruszka, Monografie wczesnośredniowieczne, t. 1, Zielona Góra, s. 85-136.
Gruszka B. 2016a, Znaleziska ceramiczne z badań wczesnośredniowiecznego grodu w Połupinie, stan. 2. Chronologia oraz analiza stylistyki, formy i techniki wykonania, w: Wczesnośredniowieczny gród w Połupinie, stan. 2. Nowe analizy i interpretacje źródeł archeologicznych i przyrodniczych, red. B. Gruszka, Monografie wczesnośredniowieczne, t. 2, Zielona Góra, s. 143-238.
Gruszka B. 2016b, Próba określenia chronologii grodu w Połupinie na podstawie wyników analizy porównawczej źródeł archeologicznych i oznaczeń wieku metodą 14C, w: Wczesnośredniowieczny gród w Połupinie, stan. 2. Nowe analizy i interpretacje źródeł archeologicznych i przyrodniczych, red. B. Gruszka, Monografie wczesnośredniowieczne, t. 2, Zielona Góra, s. 239-244.
Gruszka B. i Kara M. 2013, Wybrane znaleziska ceramiki o cechach warsztatowych ze starszych faz wczesnego średniowiecza z południowo-zachodniej Wielkopolski i południowo-wschodniej części Ziemi Lubuskiej w świetle badań specjalistycznych, „Slavia Antiqua”, t. 54, s. 241-265.
Gruszka B., Pawlak E. i Pawlak P. 2013, Zespoły ceramiczne ze starszych faz wczesnego średniowiecza na wybranych stanowiskach środkowego Nadodrza w świetle najnowszych wyników datowań przyrodniczych, „Archeologia Polski”, t. 58, z. 1-2, s. 171-198.
Gruszka B., Forysiak J., Twardy J., Kałagate S. 2015, Goskar – grodzisko w Gostchorzu, Krosno Odrzańskie.
Gunia P. 2012a. Wyniki badań petrograficznych zabytków ceramicznych z wczesnośredniowiecznego grodziska w Nowińcu, stan. 2, gm. Lubsko, woj. lubuskie, w: Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczy śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 235-339.
Gunia P. 2012b, Wyniki badań geochemicznych ceramiki z wczesnośredniowiecznego grodziska w Nowińcu, stan. 2, gm. Lubsko, woj. lubuskie, w: Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczy śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 341-358.
Gunia P. 2013a, Wyniki badań petrograficznych ceramiki ze stanowiska 28 w Sulechowie (Aneks 1), w: Obwodnica Sulechowa, woj. lubuskie. Badania archeologiczne na stanowiskach 10, 25, 26, 27, 28, t. 1, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, z. 6, red. B. Gruszka, A. Jaszewska i S. Kałagate, Zielona Góra, s. 467-551.
Gunia P. 2013b, Wyniki badań petrograficznych ceramiki ze stanowiska 10 w Sulechowie (Aneks 1), w: Obwodnica Sulechowa, woj. lubuskie. Badania archeologiczne na stanowiskach 10, 25, 26, 27, 28, t. 1, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, z. 6, red. B. Gruszka, A. Jaszewska i S. Kałagate, Zielona Góra, s. 191-269.
Gunia P. 2013c, Wyniki badań geochemicznych wczesnośredniowiecznej ceramiki z osady w Sulechowie, stan. 28, w: Obwodnica Sulechowa, woj. lubuskie. Badania archeologiczne na stanowiskach 10, 25, 26, 27, 28, t. 1, Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza, z. 6, red. B. Gruszka, A. Jaszewska i S. Kałagate, Zielona Góra, s. 523-537.
Gunia P. 2014a, Wyniki badań petrograficznych ceramiki ze stanowiska 1 w Zawadzie, gm. Zielona Góra, w: Wczesnośredniowieczna osada w Zawadzie, stan. 1, gm. Zielona Góra. Studia interdyscyplinarne, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 289-342.
Gunia P. 2014b, Wyniki badań geochemicznych wczesnośredniowiecznej ceramiki z osady w Zawadzie, gm. Zielona Góra, w: Wczesnośredniowieczna osada w Zawadzie, stan. 1, gm. Zielona Góra. Studia interdyscyplinarne, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 343-366.
Gunia P. 2016a, Wyniki badań petrograficznych wczesnośredniowiecznych naczyń z grodziska w Połupinie, stan. 2, w: Wczesnośredniowieczny gród w Połupinie, stan. 2. Nowe analizy i interpretacje źródeł archeologicznych i przyrodniczych, red. B. Gruszka, Monografie wczesnośredniowieczne, t. 2, Zielona Góra, s. 255-307.
Gunia P. 2016b, Wyniki badań geochemicznych wczesnośredniowiecznych naczyń z grodziska w Połupinie, stan. 2, w: Wczesnośredniowieczny gród w Połupinie, stan. 2. Nowe analizy i interpretacje źródeł archeologicznych i przyrodniczych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 309-323.
Gunia P. i Gruszka B. 2010, Technologia i zaplecze surowcowe wczesnośredniowiecznej ceramiki użytkowej ze stanowiska 2 w Stożnem, woj. lubuskie w świetle badań petrograficznych, „Slavia Antiqua”, t. 51, s. 269-280.
Gunia P. i Gruszka B. 2011, Technologia i zaplecze surowcowe wczesnośredniowiecznej ceramiki użytkowej ze stanowiska 4 w Klenicy w świetle badań petrograficznych, w: Ogień – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. VI Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne, Garbicz, 5-6 czerwca 2008, red. A. Jaszewska i A. Michalak, Zielona Góra, s. 349-369.
Hilczerówna Z. 1967, Dorzecze górnej i środkowej Obry od VI do początków XI wieku, Wrocław-Warszawa- Kraków.
Jaworski K. i Rzeźnik P. 1994, Kontakty z Morawami i (lub) z Czechami około IX/X wieku w świetle nowych danych z badań w Gilowie w 1992 roku, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 35, s. 307-327.
Kieseler A. 2016, Der slawische Burgwall von Kleinitz (Klenica) im nördlischen Niederschlesie, in: Burg, Herrschaft und Siedlung im mittelalterlichen Niederschlesien, „Studien zur Archäologie Europas”, t. 27, red. J. Henning, F. Biermann i J. Macháček, Bonn, s. 211-465.
Kobylińska U. 2014, Ceramika wczesnośredniowieczna ze st. 3 w Starosiedlu, w: Starosiedle w Ziemi Lubuskiej. Osadnictwo starożytne i wczesnośredniowieczne, red. Z. Kobyliński, Warszawa 2014, s. 521-568.
Łydżba-Kopczyńska B., Zych E., August C., Rusek G., Pankiewicz A. 2008, Identyfikacja pochodzenia ceramiki z IX i X wieku wydobytej na terenie Przedgórza Sudeckiego przy zastosowaniu badań fizykochemicznych, w: Nauka i zabytki. Nauki ścisłe w służbie archeologii, ochronie zabytków oraz historii, Warszawa, s. 45-63.
Lisowska E., Gunia P. i Gruszka B. 2014, Przedmioty z surowców skalnych z wczesnośredniowiecznej osady w Zawadzie, stan. 1, w świetle wyników analiz petroarcheologicznych, w: Wczesnośredniowieczna osada w Zawadzie, stan. 1, gm. Zielona Góra. Studia interdyscyplinarne, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 167-196.
Pankiewicz A. 2012, Relacje kulturowe południowego Śląska i północnych Moraw i Czech w IX i X wieku w świetle źródeł ceramicznych, Wrocław.
Pokora H. i Rzeźnik P. 1998, Wznowienie badań wykopaliskowych na wczesnośredniowiecznej osadzie w Obiszowie, gm. Grębocice, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 40, s. 321-333.
Pawlak P. 2012, Wczesnośredniowieczne osadnictwo na stanowisku nr 5 w Gościkowie, pow. świebodziński, „Archeologia Środkowego Nadodrza”, t. 9, s. 139-208.
Pawlak P. 2013, Cmentarzysko ciałopalne i osada ze starszego stadium wczesnego średniowiecza w Myszęcinie, w: Myszęcin stanowisko 19, województwo lubuskie. Od młodszej epoki kamienia po XX wiek, red. E. i P. Pawlakowie, Zielona Góra, s. 169-395.
Pawlak E. i Pawlak P. 2013, Osadnictwo wczesnośredniowieczne na stanowisku 10 w Sulechowie, w: Obwodnica Sulechowa, woj. lubuskie. Badania archeologiczne na stanowiskach 10, 25, 26, 27, 28, t. 1, red. B. Gruszka, A. Jaszewska i S. Kałagate, Zielona Góra, s. 33-168.
Rzeźnik P. 1997, Wznowienie badań wykopaliskowych na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Gostyniu, gm. Gaworzyce, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 39, s. 263-286.
Sawicka J. 2016, Paciorek „oliwkowaty” z metalową tuleją z grodziska w Połupinie, stan. 2. Analiza porównawcza, w: Wczesnośredniowieczny gród w Połupinie, stan. 2. Nowe analizy i interpretacje źródeł archeologicznych i przyrodniczych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 109-118.
Siemianowska S. 2010, Typ Bruszczewo i dalkowsko-obrzańska grupa form naczyń wczesnośredniowiecznych. Uwagi w kwestii zasięgu występowania, chronologii oraz genezy, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 52, s. 203-222.
Stoksik H. 2007, Technologia warsztatu ceramicznego średniowiecznego Śląska w świetle badań specjalistycznych i eksperymentalnych, Wrocław.
Stoksik H. i Paternoga M. 2009, Technologiczno-stylistyczne kategorie ceramiki wczesnośredniowiecznej z północnych rejonów Śląska w świetle badań fizykochemicznych, „Szkło i Ceramika”, R. 60 (3/2009), s. 34-40.
Wachowski K. 1997, Śląsk w dobie przedpiastowskiej. Studium archeologiczne, Wrocław.
Licencja
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.