Abstrakt
This article presents tribal gords in the West Slavic Territory. The analysis was performed on the lower Parsęta basin and selected regions in Poland (chiefly Wielkopolska, Małopolska and Mazowsze). Considerable attention was paid to the origin of the gords, their function and role at a time preceding establishment of the early medieval state structures.Bibliografia
Brather S. 1996, Feldberger Keramik und frühe Slawen. Studien zur nordwestlawischen Keramik der Karolinger Zeit, Bonn.
Brückner A. 1927, Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków.
Brather S. 1930, Dzieje kultury polskiej, t. 1, Kraków.
Brather S. 1937, Encyklopedia staropolska, t. 1, Warszawa.
Brzostowicz M. 2011, Od starożytności do średniowiecza. Wielkopolska na drogach rozwoju kulturowego między schyłkiem IV wieku a pierwszą połową X wieku, w: M.Rębkowski, S. Rosik (red.), Populi terrae marisque. Prace poświęcone pamięci Profesora Lecha Leciejewicza, Wrocław, s. 19-39.
Brzostowicz M. 2014, Stan i potrzeby badań nad konstrukcjami drewnianymi pochodzącymi z grodzisk wczesnośredniowiecznych w Polsce, w: A. Stempin, W. Olek (red.), Dąb wczesnośredniowieczny – zapis poznania, Poznań, s. 49-85.
Brzostowicz M. 2016a, Ceramika, w: M. Brzostowicz (red.), Grodzisko wczesnośredniowieczne w Spławiu, woj. wielkopolskie. Wyniki badań archeologicznych, Bibliotheca Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 17, Poznań, s. 33-43.
Brzostowicz M. 2016b, Zagadnienia z dziejów i kultury mieszkańców grodu, w: M. Brzostowicz (red.), Grodzisko wczesnośredniowieczne w Spławiu, woj. wielkopolskie. Wyniki badań archeologicznych, Bibliotheca Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 17, Poznań, s. 64-87.
Buko A., 2005, Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, Warszawa. Problematyka zachodniosłowiańskich grodów plemiennych w świetle badań archeologicznych… 113
Buko A., 2016, Ziemie polskie przed Piastami: jednorodny czy zróżnicowany obraz regionów?, w: J. Popielska-Grzybowska, J. Iwaszczuk, B. Józefów-Czerwińska (red.), Meetings at the borders. Studies dedicated to Professor Władysław Duczko, Acta Archaeologica Pultuskiensia, t. 5, s. 55-61.
Chrzan K. 2014, Uwagi do studiów nad osadnictwem wschodniego dorzecza Baryczy od 2 poł. IX w. do poł. XI w., w: K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch (red.), Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznych Europy środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, Wrocław-Głogów, s. 191-225.
Chudziak W. 2014, Z badań nad funkcją małych i średnich warowni na obszarze Pomorza, w: K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch (red.), Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznych Europy środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, Wrocław-Głogów, s. 43-59.
Chudziak W. 2016, Osadnictwo grodowe na Kujawach i ziemi chełmińskiej w okresie wczesnego średniowiecza w świetle tradycji miejsca centralnego, Archaeologia Historica Polona, t. 24, s. 41-58.
Cnotliwy E. 1982, Białogard gród wczesnopolski, Koszalin.
Cnotliwy E. 1999, Białogard i okolice we wczesnym średniowieczu, w: B. Polak (red.), Białogard 1299-1999. Studia z dziejów miasta, Koszalin-Białogard, s. 71-93.
Cnotliwy E. 2005, Pierwsze dendrodaty z białogardzkiego grodziska, Folia Praehistorica Posnaniensia, t. 13/14, s. 271-278.
Cnotliwy E., Leciejewicz L. i Łosiński W. (red.) 1983, Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Dąbrowska E. 1978, Etapy kształtowania się osadnictwa grodowego i formowania organizacji grodowych u Słowian zachodnich we wczesnym średniowieczu, Archeologia Polski, t. 23/2, s. 425-444.
Duczko W. 2000, Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu, w: L. Leciejewicz, M. Rębkowski (red.), Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, Kołobrzeg, s. 23-44.
Dulinicz M. 1994, Problem datowania grodzisk typu Tornow i grupy Tornow-Klenica, Archeologia Polski 39, s. 31-49.
Dulinicz M. 1999, Uwagi o początkach ośrodków handlowych na południowym brzegu Bałtyku w VIII-IX w., w: S. Moździoch (red.), Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, Spotkania Bytomskie, t. 3, Wrocław, s. 97-110.
Dulinicz M. 2000, Miejsca, które rodzą władzę (najstarsze grody słowiańskie na wschód od Wisły), w: S. Moździoch (red.), Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsca kultu we wczesnym średniowieczu. Spotkania Bytomskie, t. 4, Wrocław, s. 85-98.
Dulinicz M. 2001, Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej, Warszawa.
Dulinicz M. 2004, Najstarsze grody wczesnośredniowieczne, w: A. Kośko, A. Kalečin (red.), Wspólnota dziedzictwa kulturowego ziem Białorusi i Polski, Warszawa, s. 305-324.
Gąssowski J. 1998, Archeologia Polski plemiennej (esej), Światowit, t. 41, s. 452-457.
Gieysztor A. 1982, Mitologia Słowian, Warszawa.
Hensel W. 1948, Wstęp do studiów nad osadnictwem Wielkopolski wczesnohistorycznej, Poznań.
Hensel W. 1971, Archeologia i prahistoria. Studia i szkice, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Hilczerówna Z. (zob. Kurnatowska Z.) Henning J. 1998, Neues zum Tornower Typ. Keramische Formen und Formenspektren des Frühmittelalters im Licht dendrochronologischer Daten zum westslawischen Siedlungsraum, w: H. Kòčka-Krenz, W. Łosiński (red.), Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, Poznań, s. 392-408.
Hoczyk-Siwkowa S. 2006, Kotlina Chodelska we wcześniejszym średniowieczu. Studium archeologiczno-osadnicze, wyd. 2, Lublin.
Kara M. 2006, Nowe w archeologii Wielkopolski wczesnośredniowiecznej – 15 lat później, w: W. Chudziak, S. Moździoch (red.), Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, Toruń-Wrocław-Warszawa, s. 207-244.
Kara M. 2009, Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne. Poznań.
Kobyliński Z., Szymański W. 2015, Grodzisko w Haćkach na Podlasiu, w: M. Żurek, M. Krasna-Korycińska (red.), Archaeologica hereditas. Grody średniowiecznego Mazowsza. Księga poświęcona pamięci Marka Dulinicza, Warszawa-Zielona Góra, s. 111-145.
Kowalski A. P. 1998, Dar, import i obcość. Szkic z prahistorycznej etnologii kontaktu kulturowego, w: S. Kukawka (red.), Szkice prahistoryczne. Źródła – metody – interpretacje, Toruń, s. 13-32.
Kurnatowska Z. (też Hilczerówna Z.) 1967, Dorzecze górnej i środkowej Obry od VI do początków XI wieku. Wrocław-Warszawa-Kraków.
Kurnatowska Z. 2002, Początki Polski, Mała Biblioteka PTPN, t. 9, Poznań.
Kurnatowska Z. 2005, Grody wczesnośredniowieczne u Słowian, w: M. Brzostowicz, H. Mizerska, J. Wrzesiński (red.), Ląd nad Wartą. Dziedzictwo kultury słowiańskiej i cysterskiej, Poznań-Ląd, s. 27-46.
Kurnatowska Z. 2008, Początki i rozwój państwa, w: M. Kobusiewicz (red.), Pradzieje Wielkopolski. Od epoki kamienia do średniowiecza, Poznań, s. 297-395.
Leciejewicz L., 1961, Ujście we wczesnym średniowieczu, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Leciejewicz L. 2000a, Kolberg (Kołobrzeg), w: A. Wieczorek, H.-M. Hinz (Hg.), Europas Mitte um 1000. Beiträge zur Geschichte, Kunst und Archäologie, Bd. 1, Stuttgart, s. 167-169.
Leciejewicz L. 2000b, Kołobrzeg – wczesne miasto na pomorskim wybrzeżu Bałtyku, w: L. Leciejewicz, M. Rębkowski (red.), Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, Kołobrzeg, s. 73-83.
Leciejewicz L. 2006a, Kiedy został wzniesiony gród w Kołobrzegu?, w: M. Dworaczyk, A.B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski (red.), Świat Słowian wczesnego średniowiecza, Szczecin-Wrocław, s. 75-81.
Leciejewicz L. 2006b, Opera selecta. Z dziejów kultury średniowiecznej Polski i Europy, Wrocław.
Lis P., 2006, Wczesnośredniowieczne grodzisko w Żmijowiskach, pow. opolski, w świetle badań archeologicznych (2002-2003), Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. 8, s. 85-98.
Leciejewicz L. 2009, Żmijowiska – na skrzyżowaniu szlaków kulturowych, w: H. Taras, A. Zakościelna (red.), Hereditas Praeterii. Additamenta archaeologica et historia dedicata Ioanni Gurba Octogesimo Anno Nascendi, Lublin, s. 407-414.
Łosiński W. 1972, Początki wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego w dorzeczu dolnej Parsęty (VII-X/XI w.), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Łosiński W. 1982, Osadnictwo plemienne Pomorza (VI – X wiek), Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Łosiński W. 1995, W sprawie genezy osiedli wczesnomiejskich u Słowian nadbałtyckich, „Slavia Antiqua”, t. 35 (1994), s. 101-128.
Łosiński W. 1997, Rola kontaktów ze Skandynawią w dziejach gospodarczych Słowian nadbałtyckich, „Przegląd Archeologiczny”, t. 45, s. 73-86.
Łosiński W. 2000, Osadnictwo plemienne w dorzeczu Parsęty we wczesnym średniowieczu, w: L. Leciejewicz, M. Rębkowski (red.), Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, Kołobrzeg, s. 13-22.
Łosiński W. 2001, O zabudowie niektórych grodów wielecko-zachodniopomorskich typu Feldberg/Kędrzyno, w: E. Wilgocki, M. Dworaczyk, K. Kowalski, A. Porzeziński, S. Słowiński (red.), Instantia est mater dictrinae. Księga Jubileuszowa prof. dr. hab. Władysława Filipowiaka, Szczecin, s. 125-134.
Łosiński W. 2008, Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu. Studia archeologiczne, Poznań.
Łosiński W., Rogosz R. 1983, Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki, w: E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, s. 202-206.
Machajewski H. 1999, Pradzieje, w: B. Polak (red.), Białogard 1299-1999. Studia z dziejów miasta, Koszalin-Białogard, s. 17-51.
Machajewski H. 2015, Skandynawskie penetracje południowej strefy Morza Bałtyckiego w pradziejach, w: M. Brzostowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński (red.), Rzeki i ludzie, Poznań-Ląd, s. 28-48.
Modzelewski K., 2010, Pogańskie sacrum w ustroju i topografii najstarszych miast słowiańskich, w: A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki (red.), Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, Warszawa, s. 144-162.
Nalepa J. 1964, Grody, w: W. Kowalenko, G. Labuda, T. Lehr-Spławiński (red.), Słownik starożytności słowiańskich, t. 2/1, Wrocław-Warszawa-Kraków, s. 163-164.
Niederle L. 1925, Život starých Slovanů, t. 2. Praha.
Poleski J. 2008, Zagadka wielkich grodów Wiślan i Lędzian, Alma Mater, t. 99, s. 78-84.
Poleski J. 2013, Małopolska w VI-X wieku. Studium archeologiczne, Kraków.
Siemianowska S. 2010, Typ Bruszczewo i dalkowsko-obrzańska grupa form naczyń wczesnośredniowiecznych. Uwagi w kwestii zasięgu występowania, chronologii oraz genezy, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, t. 52, s. 203-222.
Sikorski A. 1984, Wyniki badań na osadzie wczesnośredniowiecznej w Wygodzie, stan. 6B, gm. Białogard, w 1983 roku, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, t. 14, s. 29-41.
Sikorski A. 1987a, Problem ceramiki typu Dziedzice w świetle badań w Dębczynie, woj. Koszalin, Folia Praehistorica Posnaniensia, t. 2, s. 279-302.
Sikorski A. 1987b, rec., E. Cnotliwy, Białogard – gród wczesnopolski, Koszalin 1982, Folia Praehistorica Posnaniensia, t. 2, s. 206-209.
Skrzypek I. 2006, Wczesnośredniowieczne grodzisko w Kretominie pod Koszalinem. Komunikat o rezultatach badań archeologicznych w latach 1977-1979, w: M. Dworaczyk, A. B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski (red.), Świat Słowian wczesnego średniowiecza, Szczecin-Wrocław, s. 55-74.
Słupecki L.P. 2006, Miejsca kultu pogańskiego w Polsce na tle badań nad wierzeniami Słowian, w: W. Chudziak, S. Moździoch (red.), Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, Toruń-Wrocław-Warszawa, s. 63-82.
Szymański W. 1987, Próba weryfikacji datowania zespołu osadniczego ze starszych faz wczesnego średniowiecza w Szeligach, woj. płockie, Archeologia Polski, t. 32, s. 349-376.
Szymański W. 2015, Refleksje na temat początków grodów u Słowian, w: M. Żurek, M. Krasna-Korycińska (red.), Archaeologica hereditas. Grody średniowiecznego Mazowsza. Księga poświęcona pamięci Marka Dulinicza, Warszawa-Zielona Góra, s. 31-38.
Urbańczyk P. 2008, Trudne początki Polski, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.