Słowa kluczowe
Dziekanowice site 22
early medieval grave field
skeletal graves
cremation graves
anthropological analysis
Jak cytować
Abstrakt
The article presents the analyses and descriptions of two graves in the Dziekanowice grave field, site 22 (dated back to the late 10th – the late 13th centuries) located on the eastern coast of lake Lednica, approx. 90 m from the eastern bridge leading to Ostrów Lednicki. The isle hosts a hillfort regarded a seat of the then ruler, the sedes regni principales. Within the gord, in the second half of the 10th century, a complex of residential and sacral buildings was raised: a baptistery, a palas and a church. The burial rite as of the late 10th and the early 11th centuries, which appeared in what is now Poland’s territory, is typically associated with Christianity encroaching the area. The issues under discussion, which are not fully explained, include both the ways in which the dead were buried before skeletal burials were introduced and popularised, the methods used to promote the changes, acceptance thereof, the rate and the prevalence of the new mode of burying the dead. In the course of extended excavations in the Dziekanowice 22 grave field, 1,665 graves have been discovered with preserved bone material, among them two graves where cremated bodies were laid (cremation burial). The graves have been dated back to the early Middle Ages (the time of the grave field’s operation).
Bibliografia
Acsádi G., Nemeskéri J. 1970, History of human life span and mortality, Budapest.
Buikstra J.E., Ubelaker D.H. 1994, Standads for Data collection from Human Skeletal Remains. Proceedings of a Seminar at The Field Museum of Natural History, Arkansas Archeological Survey Research Series, t. 44.
Bylina S. 2002, Chrystianizacja wsi polskiej u schyłku średniowiecza, Warszawa.
Dąbrowska E. 1997, Liturgia śmierci a archeologia: uwagi o wyborze miejsca pochowania, orientacji, ułożeniu ciała i jego ubiorze w średniowiecznej Europie Łacińskiej, „Kwartalnik Historyczny”, t. 104, nr 4, s. 3-14.
Dobosz J. 2002, Monarchia i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań.
Fischer A. 1921, Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Lwów.
Gennep van A. 2006, Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, Warszawa.
Gładykowska-Rzeczycka J. 1989, Schorzenia ludności prahistorycznej na ziemiach polskich, Gdańsk.
Goslar T., Pawlak E., Wyrwa A.M. 2020, Datowanie zabytków Ostrowa Lednickiego na podstawie analizy bayesowskiej dat radiowęglowych, w: D. Banaszak, A. Kowalczyk, A. Tabaka, A.M. Wyrwa (red.), Ostrów Lednicki – Palatium Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Chronologia i kontekst, Fontes. Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 9, s. 323-350.
Karwot E. 1955, Katalog magii Rudolfa. Źródło etnograficzne z XIII wieku, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Prace Etnologiczne, t. 4, Wrocław.
Kronika Thietmara 2005, tłumaczenie, wstęp i przypisy Marian Zygmunt Jedlicki, Kraków.
Kurnatowska Z., Wyrwa A.M. (red.) 2016, Ostrów Lednicki. Rezydencjonalno-stołeczny ośrodek pierwszych Piastów, Origines Polonorum, t. 9, Warszawa.
Labudda A. 1983, Liturgia pogrzebu w Polsce do wydania Rytuału Piotrkowskiego (1631): studium historyczno-liturgiczne, Warszawa.
Lewicki T. 1952-1953, Obrzędy pogrzebowe pogańskich Słowian w opisie podróżników i pisarzy arabskich, głównie z IX-X w., „Archeologia”, t. 5, s. 122-153.
Lewicki T. 1977, Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny, t. 2, cz. 2, Prace Komisji Orientalistycznej, nr 14, Wrocław.
Malinowski A. 1974, Historia i perspektywy antropologicznych badań grobów ciałopalnych, w: H. Giżyńska (red.), Metody, wyniki i konsekwencje badań kości z grobów ciałopalnych. Materiały z sesji naukowej w dniu 25 III 1972 roku, Sesja naukowa UAM, Seria Antropologiczna nr 2, s. 7-15.
Malinowski A., Bożiłow W. 1997, Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, Warszawa–Łódź.
Martin R., Saller K. 1957, Lehrbuch der Anthropologie, Stuttgart.
Piontek J. 1974, Wyniki badań antropologicznych materiałów kostnych z cmentarzysk ciałopalnych ludności kultury łużyckiej z terenu woj. zielonogórskiego, w: H. Giżyńska (red.), Metody, wyniki i konsekwencje badań kości z grobów ciałopalnych. Materiały z sesji naukowej w dniu 25 III 1972 roku, Seria Antropologiczna, nr 2, s. 137-142.
Piontek J. 1999, Biologia populacji pradziejowych. Zarys metodyczny, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań. Powieść minionych lat 1968, tłum. F. Siedlicki, Warszawa.
Pyżuk M. 2004, Antropologia interpretacyjna szczątków kostnych populacji kultur przeworskiej i wielbarskiej z Kołozębia, pow. Płońsk, „Archeologia Polski”, t. 49, z. 1-2, s. 33-48.
Rębkowski M. 2007, Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne, Szczecin.
Sikorski D.A. 2011, Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego, Poznań.
Sikorski D.A. 2012, Początki Kościoła w Polsce, Poznań.
Strzałko J., Henneberg M. 1975, Określenie płci na podstawie pomiarów szkieletu, „Przegląd Antropologiczny”, t. 41, z. 1, s. 105-126.
Strzałko J., Piontek J., Malinowski A. 1972, Problem rekonstrukcji wzrostu na podstawie kości zachowanych we fragmentach lub spalonych, „Przegląd Antropologiczny”, t. 38, z. 2, s. 277-287.
Strzałko J., Piontek J., Malinowski A. 1973, Teoretyczno-metodyczne podstawy badań kości z grobów ciałopalnych, Materiały i Prace Antropologiczne, t. 85, s. 179-201.
Ubelaker D.H. 1989, Human Skeletal Remains, Excavation, Analysis, Interpretation, Aldine Publishing Company, Chicago.
Urbańczyk P. 2015, Jak (s)chowano pierwszych chrześcijan?, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Funeralia Lednickie, Spotkanie 17. Cmentarzyska – relacje społecznie i międzykulturowe, Poznań, s. 129-142.
Urbańczyk P. 2020, Trudna historia zwłok, t. 1. „Wrócisz do ziemi”, Toruń. Wrzesińska A., Wrzesiński J. 1998, Grób konia z Dziekanowic, „Studia Lednickie”, t. 5, s. 103-115.
Urbańczyk P. 2002, Wspólny grób kobiety i mężczyzny – przykład z Dziekanowic stan. 22, „Studia Lednickie”, t. 7, s. 77-88.
Wrzesińscy A., J. 1996, Grób „pradziejowy” z Dziekanowic, gm. Łubowo, woj. poznańskie, stan. 22, „Studia Lednickie”, t. 4, s. 325-338.
Wrzesińska A. 2016, Opracowanie antropologiczne szczątków ludzkich z grobów z monetami, cmentarzyska wczesnośredniowiecznego Dziekanowice stanowisko 22, w: J. Wrzesiński (red.), Nummus bonum fragile est. Groby z monetami wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach, Biblioteka Studiów Lednickich 35, Fontes 7:2, s. 129-224.
Wrzesiński J. 2010, Grób ze srebrnym naszyjnikiem z Dziekanowic, w: J. Wrzesiński (red.), Srebrny naszyjnik z kaptorgami i krzyżowatą zawieszką z Dziekanowic, Biblioteka Studiów Lednickich 24, seria C, t. 3, s. 13-79.
Wrzesiński J. 2016, Archeologia dziekanowickich grobów z monetami, w: J. Wrzesiński (red.), Nummus bonum fragile est. Groby z monetami wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach, Biblioteka Studiów Lednickich 35 Fontes 7:1, s. 13-106.
Wrzesiński J. (red.) 2016, Nummus bonum fragile est. Groby z monetami wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach, Biblioteka Studiów Lednickich 35, Fontes 7:1-2, Lednica.
Wrzesiński J. (red.) 2019, Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach, Biblioteka Studiów Lednickich 39, Fontes 8:1-2, Lednica.
Zoll-Adamikowa H. 1971, Próba periodyzacji wczesnośredniowiecznych praktyk pogrzebowych w Polsce, „Archeologia Polski”, t. 16, s. 541-556.
Zoll-Adamikowa H. 1971a, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe Małopolski, cz. 2. Analiza, Wrocław.
Zoll-Adamikowa H. 1979, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. cz. 2, Analiza, Wnioski, Wrocław.
Zoll-Adamikowa H. 1988, Przyczyny i formy recepcji rytuału szkieletowego u Słowian nadbałtyckich we wczesnym średniowieczu, „Przegląd Archeologiczny”, t. 35, s. 183-229.
Zoll-Adamikowa H. 1995, Modele recepcji rytuału szkieletowego w Słowian Wschodnich i Zachodnich, „Światowid”, t. 40, s. 174-184.
Żurowska K. (red.) 1993, Ostrów Lednicki. U progu chrześcijaństwa w Polsce, t. 1, Kraków.
Licencja
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.