Słowa kluczowe
early Middle Ages
gord
glass
bead
import
Jak cytować
Abstrakt
In the gord in Kruszwica, on the settlement level from the 4th quarter of the 11th century, a piece of a large bead was discovered. It was made of black and purple glass, decorated with a set glass thread and small buttons with the (floral) millefiori ornament. It was made of glass, the “ash” variety of the Na2O-K2O-CaO-MgO-Al2O3-SiO2 type (the grains) and the Na2O-K2O-CaO-MgO-Al2O3-PbO-SiO2 type (the ornament). An interpretation of the results of an analysis of the chemical content of the glass (XRF, X-Ray Fluorescence) has allowed to define the probable place of the glass production, as well as the form and type of this rare specimen, namely the Middle East (probably Byzantine) workshops.
Bibliografia
Barkoudah Y., Henderson J. 2006, Plant ashes from Syria and the manufacture of ancient glass: ethnographic and scientific aspects, „Journal of Glass Studies” 48, s. 297-321.
Callmer J. 1977, Trade beads and bead trade in Scandinavia ca. 800-1000, “Acta Archaeologica Lundensia” 4/11, Lund.
Callmer J. 1997, Beads and bead production In Scandinavia and the Baltic Region c. A.D 600-1100, a general outline, w: U. von Freeden, A. Wieczorek (hrsg.), Perlen. Archäeologie. Techniken. Analysen, Bonn, s. 97-202.
Cofta-Broniewska A. 1962, Z zagadnień obróbki metali nieżelaznych, „Slavia Antiqua”, t. 9, s. 273-299.
Cosyns P. 2011, The production, distribution and consumption of black glass in the Roman Empire during the 1st ‒ 5th century AD. An archaeological, archaeometric and historical approach, Brussel.
Černa E., Hulinsky V., Tomkovâ K., Cilovà Z. 2003, Early medieval glass beads from Prague Castle and its surroundings ‒ typological and chemical classification of the finds, Annales du 16e Congrès de l’Association Internationale pour l’Histoire du Verre, London, s. 335-339.
Dekówna M. 1980, Szkło w Europie wczesnośredniowiecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Dekówna M. 2005, Rozwój metod badania znalezisk szkła w Polsce, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, „Archeologia” 29, „Archeologia szkła” 9, s. 3-40.
Dekówna M. 2017, Pochodzenie sporadycznie występujących na obszarze Polski dużych paciorków z ciemnego szkła w świetle badań laboratoryjnych, w: D. Adamska, K. Chrzan, A. Pankiewicz (red.), Cum gratia et amicitia. Studia dedykowane Pani Profesor Marcie Młynarskiej-Kaletynowej z okazji 65-lecia działalności naukowej, Wrocław, s. 159-171.
Dekówna M. 2018, Bead variety of dark glass decorated with glass thread. Problems of origin and chronology, w: D. Staššíková-Štukovská (ed.), Historické sklo. Multidisciplinárne o historickom skle III, Bratysława, s.127-144.
Dekówna M., Olczak J. (red.) 2002, Principes de description des verres ancien depuis les temps les plus reculés jusq’au XIIIe siécle de n.é., Warszawa–Toruń.
Dekówna M., Purowski T. 2012, Znaleziska związane ze szklarstwem oraz okazy z kwarcu ze stanowiska Janów Pomorski, w: M. Bogucki, M.F. Jagodziński (red.), Janów Pomorski stan. 1. Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007-2008, I:3. Analizy, Elbląg, s. 66-260.
Dekówna M 2016, Paciorki szklane, w: A. Buko (red.) Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, s. 153-206.
Dekówna M 2019, Biżuteria szklana z cmentarzyska w Dziekanowicach, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach, Fontes. Biblioteka Studiów Lednickich, seria B1, t. 8:1, Lednica, s. 261-358.
Delvaux M.C. 2017, Patterns of Scandinavian bead use between the Iron Age and Viking Age, ca. 600-1000 c.e., „Beads. Journal of the Society of Bead Researches”, vol. 29, s. 3-24.
Dzieduszyccy B. i W. 1993, Kruszwicki ośrodek władzy i jego przemiany w XI-XIII wieku, w: S. Moździoch (red.), Lokalne ośrodki władzy państwowej w XI-XIII wieku, Wrocław, s. 159-172.
Dzieduszyccy B. i W. 2005, Dzieje piastowskiego ośrodka w Kruszwicy we wczesnym średniowieczu, w: J. Dudek (red.), Europa Środkowo-Wschodnia. Ideologia, historia a społeczeństwo, Zielona Góra, s. 457-461.
Dzieduszycki W. 1982, Wczesnomiejska ceramika kruszwicka w okresie od 2 połowy X w. do połowy XIV wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Dzieduszycki W. 1984, Socjotopograficzne przeobrażenia wczesnośredniowiecznych miast polskich (model kruszwicki), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. 32/1, s. 3-21.
Dzieduszycki W. 1997, Imported ceramics in early-mediaeval polish lands. Apperance. Character. Interpretation, w: A. Buko (red.) Imported and Locally Produced Pottery, Warszawa, s. 73-81.
Dzieduszycki W. 2008, Kruszwica, piastowska domena nad Gopłem, w: M. Kobusiewicz (red.), Pradzieje Wielkopolski, Poznań, s. 397-431.
Galibin W.A. 2001, Sostav stiekła kak archieołogičeskij istočnik. Ars vitraria experimentalis. Sankt-Peterburg.
Heaser S. 2020, Dark ellipsoid beads with opaque glass thread decoration found in Britain, „Archeologia Polski” 65, s. 115-129.
Henderson J. 2013, Ancient Glass an Interdisciplinary Exploration, Cambridge.
Kaczmarek J. 1997, Early mediaeval glazed pottery of great Poland: import or local product, w: A. Buko (red.), Imported and Locally Produced Pottery, Warszawa, s. 63-71.
Kokora K. 2019a, Szklarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina według Jerzego Olczaka i Elżbiety Jasiewiczowej – 55 lat później. Nowe ustalenia dotyczące przedmiotów szklanych ze stan. 1 w Wolinie, „Archeologia Polski”, t. 64, s. 283-338.
Kokora K. 2019b, Glass Artefacts, w: M. Rębkowski (ed.), Wolin. The Old Town, vol. 2, Studies on finds, Szczecin, s. 191-221.
Krumphanzlová Z. 1965, Skleněné perly doby hradištni v Čechach, „Památky archeologické”, 56/1, s. 161-188.
Liu R.K. 2002, Islamic Glass Beads. The Well – Traveled Ornament. www.academia.edu/36642491/Islamic_ Glass_Beads.
Łosiński W. 1996, Miejsce Pomorza i Wielkopolski w kształtowaniu się gospodarki towarowo-pieniężnej w Polsce wczesnofeudalnej, „Slavia Antiqua”, t. 37, s. 163-180.
Nowotny W. 1958, Szkła barwne, Warszawa. Olczak J. 1968, Wytwórczość szklarska na terenie Polski we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczno- technologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Pletnieva S.A., 1989, Na slaviano-chazarskom pogranicze. Dmitrievskij archeologicheskij kompleks, Moskva.
Poppe A. 1979, Pieczęć ruska z Kruszwicy, „Slavia Antiqua”, t. 26, s. 121-126.
Purowski T. 2012, Wyroby szklane w kulturze łużyckiej w międzyrzeczu Noteci i środkowej Odry. Studium archeologiczno-technologiczne, Warszawa.
Spaer M. 2001, Ancient Glass in the Israel Museum. Beads and Other Small Objects, Jerusalem.
Staššiková-Štukovská D., Plško A. 1997, Typologische und technologische Aspekte der Perlen aus dem Frühmittelalterlichen Gräberfeld von Borovce, w: U. von Freeden, A. Wieczorek (hrsg.), Perlen. Archeologie. Techniken. Analysen, Bonn, s. 259-274.
Stawiarska T. 1984, Szkła z okresu wpływów rzymskich z północnej Polski. Studium technologiczne. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łodź.
Stawiarska T. 1987, Metody porównań składów chemicznych szkieł zabytkowych ze szczególnym uwzględnieniem okresu wpływów rzymskich, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, seria „Archeologia” 12, „Archeologia szkła” 2, s. 35-50.
Steppuhn P. 1998, Die Glasfunde von Haithabu, Berichte über die Ausgrabungen in Haithabu, Bericht 32, Neumünster.
Szczapowa J.L. 1956, Stieklanyje busy drewniego Nowgoroda, „Materiały i issledowania po archieołogii SSSR” 55, Trudy nowgorodskoj archieołogiczeskoj ekspedycji, t. 1, A.B. Arcihovskoj, B.A. Kołczin (red.), Moskva, s. 164-179.
Szczapowa J.L. 1972, Stieklo kijevskoj Rusi, Moskva.
Szczapowa J.L. 1973, Zasady interpretacji analiz składu szkła zabytkowego, „Archeologia Polski”, t. 18/1, s. 15-72.
Szczapowa J.L. 1975, La verre byzantin du Ve-XIIe siécles, w: V. Čubrilovič (ed.), Srednjovekovno stakło na Balkanu (V-XV vek), Beograd, s. 33-48.
Szczapowa J.L. 1983, Ocherki istorii drevnego steklodeliya (po materialam doliny Nila, Blizhnego Vostoka i Evropy), Moskva.
Szczapowa J.L. 1988, Bizantijskoje stiekło. Očerki istorii, Moskva
Tempelmann-Mączyńska M. 1985, Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Mainz am Rhein.
Trawkowski S. 2005, Opuscula Medievistica. Studia nad historią społeczną Polski wczesnopiastowskiej, Warszawa.
Wołoszyn M. 2006, Europa Środkowo-Wschodnia a cywilizacja bizantyńsko-ruska w X-XIII w. Próba interpretacji źródeł archeologicznych, „Prace Komisji Środkowoeuropejskiej”, t. 14, s. 7-48.
Wołoszyn M. 2007, Miedzy Gnieznem, Krakowem a Kijowem. Archeologia o wczesnośredniowiecznych relacjach polsko-ruskich i formowaniu polsko-ruskiego pogranicza, w: M. Dębiec, M. Wołoszyn (red.), U źródeł Europy Środkowo-Wschodniej: pogranicze polsko-ukraińskie w perspektywie badań archeologicznych, Rzeszów, s. 177-206.
Valiulina S. 2017, Die Glaserzeugnisse Bolgars und ihr Verhältnis zu anderen mittelalterlichen Glasproduktionen, Annales du 20e Congrès de l’Association Internationale pour l’Histoire du Verre, 391-398, Romont.
Zakharov S.D., Kuzina I.N. 2008, Veshchevoi material Mininskogo archeologiczeskogo kompleksa: Izdelija iz stekla i kamennye busy, w: S.D. Zacharov (red.), Archeologija severnorusskoi derevni 10-13 vekov: srednevekovye poselenija i mogil’niki na Kubenskom ozere. Materialnaja kultura i chronologija 2, Moskva, s. 142-215.
Licencja
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.