Słowa kluczowe
grave treasures
burial rites
Radom
locket
gold smithery
Jak cytować
Abstrakt
This article presents an analysis of two brass lockets, rectangular in shape, discovered in a richly equipped grave no. 62 in an early-medieval grave field in Radom (the 4th quarter of the 11-12th centuries). As a result of the analysis, their cognitive value can be estimated in a comprehensive way against the background of other finds of the type excavated in graves. On the other hand, it has allowed to enrich the knowledge of burying the dead with objects of magical and religious nature. The lockets discovered in Radom were made locally, most probably as imitations of more sophisticated pendants. Most probably, they were used as containers for magical or healing amulets, possibly contact relics (brandeum, eulogiae) or perfumes. They were probably buried after mid-11th century, during the religious transformation taking place in the early Piast state, bearing material testimony to the intertwining pagan rites and the ceremonies of the new faith.
Bibliografia
Abramowicz A. 1962, Studia nad genezą polskiej kultury artystycznej, Łódź–Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Anders J. 2013, Früh- und hochmittelalterliche Flussfunde in Norddeutschland. Das Material aus Peene, Recknitz, Tollense und Trebel und seine siedlungsgeschichtliche Einbindung, „Studien zur Archäologie Europas“ 19, Bonn, Verlag Dr. Rudolf Habelt GmbH.
Andrałojć M., Andrałojć M., Tuszyński M. 2005, Wczesnośredniowieczny skarb z Kąpieli, gm. Czerniejewo, Poznań, Wydawnictwo PTPN.
Androshchuk F.A. 2013, Ibn Fadlan i ukrasheniya rusov, w: G.Yu. Ivakin (red.), Slov’yany i Rus’: arkheolohiya ta istoriya. Zbirka prats’ na poshanu diysnoho chlena Natsional’noyi akademiyi nauk Ukrayiny Petra Petrovycha Tolochka z nahody yoho 75-richchya, Kyyiv, Starodavniy Svit, s. 17-27.
Arbman H. 1940, Birka I. Die Gräber. Tafeln, Uppsala, Kungl. Vitterhets Historie och Antikvitets Akademien.
Arbman H. 1943, Birka I. Die Gräber. Text, Uppsala Kungl. Vitterhets Historie och Antikvitets Akademien. Arents U., Eisenschmidt S. 2010a, Die Gräber von Haithabu 1. Text, Literatur, Neumünster, Wachholtz Verlag.
Arbman H. 2010b, Die Gräber von Haithabu, 2. Katalog, Listen, Tafeln, Beilagen, Neumünster, Wachholtz Verlag. Augustyniak J. (red.) 2000, Najstarsze skarby chrześcijańskiego dziedzictwa Polski, Łódź 20 XII 1999 – 31 I 2000. Katalog wystawy, Łódź, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Bagnoli M. 2014, Dressing the Relics. Some Thoughts on the Custom of Relic Wrapping in Medieval Christianity, w: J. Robinson, L. de Beer, A. Harnden (red.), Matter of Faith: An Interdisciplinary Study of Relics and Relic Veneration in the Medieval Period, London, The British Museum, s. 100-109.
Banaszak D., Tabaka A. 2017, Equs aureus – fragment złotej kaptorgi z wizerunkiem konia z Ostrowa Lednickiego, w: A. Różański (red.), Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kóčce-Krenz 2, Poznań, Wydawnictwo PTPN, s. 1199-1206.
Banaszak D. 2020, Ślady wierzeń pogańskich na przykładzie znalezisk z Ostrowa Lednickiego, „Slavia Antiqua” 61, s. 117-134.
Bąbel J.T. 2004, Smoki Europy, w: A. Motycka, K. Maurin (red.), Symbole Europy. Integracja jako proces psychologiczny i kulturowy, Warszawa, Wydawnictwo ENETEIA, s. 21-37.
Bintley M.D.J. 2011, The Byzantine Silver Bowls in the Sutton Hoo Ship Burial and Tree-Worship in Anglo-Saxon England, “Papers from the Institute of Archaeology” 21, s. 34-45.
Błaszczyk D. 2015-2016, Pochodzenie i dieta mężczyzny pochowanego w grobie D162 z cmentarzyska w Bodzi w świetle badań izotopowych, „Światowit” 13-14(54-55)/A-B, s. 130-157.
Błaszczyk D. 2020a, Wyposażenie zmarłych / Grave goods, w: D. Poliński (red.), Wczesnośredniowieczne i nowożytne cmentarzysko w Pniu / Early medieval and early modern burial site in Pień, Toruń, Europejska Fundacja „Pamięć i Dziedzictwo”, Instytut Archeologii UMK, s. 89-142.
Błaszczyk D. 2020b, Chronologia / Chronology, w: D. Poliński (red.), Wczesnośredniowieczne i nowożytne cmentarzysko w Pniu / Early medieval and early modern burial site in Pień, Toruń, Europejska Fundacja „Pamięć i Dziedzictwo”, Instytut Archeologii UMK, s. 142-146.
Błaszczyk D., Drozd-Lipińska A., Poliński D. 2020, Katalog grobów / List of graves, w: D. Poliński (red.), Wczesnośredniowieczne i nowożytne cmentarzysko w Pniu / Early medieval and early modern burial site in Pień, Toruń, Europejska Fundacja „Pamięć i Dziedzictwo”, Instytut Archeologii UMK, s. 297-353.
Bojarski J. 2014, Atrybuty władzy na przykładzie grobów z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Napolu, woj. kujawsko-pomorskie, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Królowie i biskupi, rycerze i chłopi – identyfikacja zmarłych, Funeralia Lednickie 16, Poznań, SNAP Oddział w Poznaniu, s. 173-186.
Bojarski J., Chudziak W., Drozd A., Koperkiewicz A., Kozłowski T., Stawska V. 2010, Katalog źródeł, w: W. Chudziak (red.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), Mons Sancti Laurentii 5, Toruń, Instytut Archeologii UMK, s. 189-603.
Borowska-Strugińska B., Kapla W. 2020, Analiza antropologiczna szczątków kostnych populacji wczesnośredniowiecznej. Katalog, w: T. Baranowski, K. Skrzyńska, K. Skóra (red.), Stanowisko 4: Badania interdyscyplinarne, Przestrzeń osadnicza wczesnośredniowiecznego Radomia 3, Łódź–Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 59-102.
Brather S. 2008, Archäologie der westlichen Slawen. Siedlung, Wirtschaft und Gesellschaft im früh- und hochmittelalterlichen Ostmitteleuropa, Ergänzungsbände zum Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 61, Berlin–New York, Walter de Gruyter.
Buko A. 2016, Chrześcijanie i poganie. O problemach interpretacji odkryć archeologicznych związanych z początkami chrześcijaństwa na ziemiach polskich, „Slavia Antiqua” 57, s. 13-51.
Chorvátová H. 1998, K významu príveskov-amuletov z včasnostredovekých pohrebísk, „Hieron” 3, s. 106-112.
Chudziak W. 2001, Wczesnośredniowieczne groby komorowe z Kałdusa pod Chełmnem na Pomorzu Wschodnim, „Slavia Antiqua” 42, s. 63-96.
Chudziak W., Bojarski J., Stawska V. 2010a, Wyposażenie pochówków, w: W. Chudziak (red.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), Mons Sancti Laurentii 5, Toruń, Instytut Archeologii UMK, s. 79-103.
Chudziak W., Bojarski J., Stawska V. 2010b, Chronologia cmentarzyska, w: W. Chudziak (red.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), Mons Sancti Laurentii 5, Toruń, Instytut Archeologii UMK, s. 105-120.
Cichońska J. 2017, Nowe znaleziska z cmentarzyska z grobami w obudowach kamiennych w Żukowie, w: M. Dzik, G. Śnieżko (red.), Fines testis temporum. Studia ofiarowane Elżbiecie Kowalczyk-Heyman w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Rzeszów, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Polskie Towarzystwo Historyczne, Towarzystwo Miłośników Historii, Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, s. 325-337.
Corsten M. 1991, Die buchförmigen Anhänger des frühen Mittelalters – Ein Beitrag zur Amulettforschung, „Fornvännen” 86, s. 183-189.
Czonstke K. 2009-2010, Biżuteria słowiańska z wczesnośredniowiecznych skarbów bornholmskich, „Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria” 6-7(1), s. 167-202.
Czonstke K. 2018, Biżuteria słowiańska w basenie Morza Bałtyckiego we wczesnym średniowieczu, „Pomorania Antiqua” 27, s. 95-108.
Czonstke K., Koperkiewicz A. 2013, Biżuteria ze skarbu w Olbrachtówku, w: J. Sobieraj (red.), Średniowieczne skarby srebrne z Pojezierza Iławskiego w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur, Olsztyn, Muzeum Warmii i Mazur, s. 221-252.
Davy M.-M. 2011, Symbolika romańska (XII w.), Warszawa, Oficyna Wydawnicza Volumen.
Dobrodomov I.G. 2008, Drevnerusskiy gapaks kaptorga v leksikograficheskom i etimologicheskom osveshchenii, „Vestnik Pravoslavnogo Svyato-Tikhonovskogo gumanitarnogo universiteta”, seria 3 (Filologiya) 1(11), s. 18-26.
Drozd A. 2006, Biżuteria i części stroju, w: W. Chudziak (red.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 1), Mons Sancti Laurentii 3, Toruń, Instytut Archeologii UMK, s. 67-84.
Drozd A., Janowski A., Poliński D. 2009, Wczesnośredniowieczne groby komorowe na cmentarzysku w Pniu koło Bydgoszczy (badania 2005-2007), w: A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński (red.), XVI Sesja Pomorzoznawcza Szczecin 22-24 listopada 2007 r. 1, Acta Archaeologica Pomoranica 3,
Szczecin, SNAP Oddział w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum w Stargardzie, s. 351-366.
Drozd A., Janowski A., Poliński D. 2011, Badania ratownicze przeprowadzone w 2009 roku na średniowieczno-nowożytnym cmentarzysku w Pniu, gm. Dąbrowa Chełmińska, woj. kujawsko-pomorskie (stanowisko 9), w: M. Fudziński, H. Paner (red.), XVII Sesja Pomorzoznawcza 1, Gdańsk, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, s. 513-521.
Dübner-Manthey B. 1990, Zum Amulettbrauchtum in frühmittelalterlichen Frauen- und Kindergräbern, w: W. Affeldt (red.), Frauen in Spatantike und Frühmittelalter. Lebensbedingungen — Lebensnormen – Lebensformen, Sigmaringen, Jan Thorbecke Verlag, s. 65-87.
Duczko W. 1972, Slavic silver jewellery from the Viking Period. An analysis of material from Gotland, C-uppsats i arkeologi, Uppsala, Uppsala Universitet.– 1985, Birka V. The filigree and granulation work of the Viking Period. An analysis of the material from Björko, Stockholm Kungl. Vitterhets Historie och Antikvitets Akademien.
Duczko W. 2016, Status i magia. Ozdoby elit z Bodzi, w: A. Buko (red.), Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 131-151.
Duczko W. 2018, Post-wielkomorawski fenomen. Wczesnośredniowieczna sztuka złotnicza w środkowej i wschodniej Europie, w: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Inspiracje i funkcje sztuki pradziejowej i wczesnośredniowiecznej, Biskupin–Wrocław, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Polska Akademia Nauk – Oddział we Wrocławiu, s. 535-547.
Dzieduszycki W. 1995, Kruszce w systemach wartości i wymiany społeczeństwa Polski wczesnośredniowiecznej, Poznań, Wydawnictwo IAE PAN.
Eniosova N., Pushkina T. 1997, Some technological aspects of fine metalworking in Gnezdovo: an analysis of the hoards from the Upper Dnieper region, w: G. De Boe, F. Verhaeghe (red.), Art and Symbolism in Medieval Europe. Papers of the ‘Medieval Europe Brugge 1997’ Conference 5, Zellik, Instituut voor het Archeologisch Patrimonium, s. 65-71.
Evans H.C., Wixom W.D. (red.) 1997, The Glory of Byzantium. Art and Culture of the Middle Byzantine Era A.D. 843-1261, New York, The Metropolitan Museum of Art.
Firlet E., Zaitz E. (red.) 2006 Kraków w chrześcijańskiej Europie X-XIII w. Katalog wystawy, Kraków, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Forstner D. 1990, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.
Frolík J. 2013, Pohřebiště v Lumbeho zahradě, analýza, chronologie, význam, w: J. Frolík (red.), Pohřebiště v Lumbeho zahradě na Pražském hradě 2. Studie, Castrum Pragense 12, Praha, Archeologický ústav AV ČR, s. 5-115.
Frolíková D., Ottenwelter E., Barčáková L. 2020, A child burial with a necklace from the Triangle cemetery in Prague-Střešovice, “Archeologické rozhledy” 72(2), s. 260-290.
Gabriel I. 1988, Hof- und Sakralkultur sowie Gebrauchs- und Handelsgut im Spiegel der Kleinfunde von Starigard/Oldenburg, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission“ 69, s. 103-291.
Gan P., Pawlicka E. 2020, Wyniki analizy chemicznej przedmiotów metalowych z cmentarzyska, w: T. Baranowski, K. Skrzyńska, K. Skóra (red.), Stanowisko 4: Badania interdyscyplinarne, Przestrzeń osadnicza wczesnośredniowiecznego Radomia 3, Łódź–Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 197-205.
Gapski H. 2014, Koń w kulturze polskiego średniowiecza, Poznań, Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Gardeła L., Kajkowski K. Ratajczyk Z. 2019, Ostrogi zoomorficzne z Ciepłego. Zachodniosłowiański model kosmologiczny?, „Pomorania Antiqua” 28, s. 65-152.
Gągorowska-Chudobska J. 2013, Wczesnośredniowieczny skarb srebrny z Czerniejewa w zbiorach Muzeum Narodowego w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 28, s. 305-325.
Gąssowska E. 1979, Bizancjum a ziemie północno-zachodnio-słowiańskie we wczesnym średniowieczu.
Studium archeologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Gąssowski J. 1950-1951, Wczesnohistoryczne cmentarzysko szkieletowe w Radomiu, „Wiadomości Archeologiczne” 17(4), s. 305-326.
Gąssowski J. 1969, Materiały do osadnictwa wczesnośredniowiecznego Sandomierszczyzny, „Materiały Wczesnośredniowieczne” 6, s. 303-473.
Gąssowski J. 1993, Między pogaństwem a chrześcijaństwem, w: M. Kwapiński, H. Paner (red.), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, Gdańsk, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, s. 12-18.
Gierszewska M. 2012, Smoki jako istoty mieszane. Funkcjonowanie w literaturze greckiej i rzymskiej, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae” 22(1), s. 167-186.
Goslar T. 2016, Wyniki kalibrowanych datowań radiowęglowych prób z cmentarzyska w Bodzi wykonanych w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym metodą 14C AMS, w: A. Buko (red.), Bodzia.
Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 453-454.
Górecki J. 2009, U źródeł chrześcijaństwa w Polsce – relikwiarz Drzewa Świętego Krzyża z Ostrowa Lednickiego, w: A.M. Wyrwa (red.), Stauroteka lednicka. Materiały, studia i analizy, Lednica–Poznań, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 13-46.
Górecki J. 2013, Ze studiów nad zagadnieniem napływu przedmiotów proweniencji bizantyńskiej na ziemie Polski na przykładzie Ostrowa Lednickiego, „Archeologia Polski” 58(1-2), s. 89-114.
Grupa D. 2017, Wełniane woreczki jako wyraz magicznych zachowań wczesnośredniowiecznych mieszkańców osady rzemieślniczo-rybackiej w Gdańsku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia” 25, s. 101-112.
Grygiel R. 2014, Cmentarzysko wareskich drużynników w Lutomiersku, w: R. Grygiel, T. Jurek (red.), Początki Łęczycy 2, Łódź, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, s. 679-757.
Grzegorczyk A. 2009, Występowanie i funkcja wczesnośredniowiecznych kaptorg z terenu ziem polskich, „In Tempore” 2009, s. 1-10.
Hart Ch. 2016, An Analysis of the Iconographic Rosette Motif as a Means of Non-Verbal Communication: A Case Study – The Rosette Motif and its Association with Solar Symbolism, w: R.A. Stucky, O. Kaelin, H.-P. Mathys (red.), Proceedings of the 9th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, 9-13 June 2014, Basel 1, Wiesbaden, Harrassowitz Verlag, s. 125-135.
Hensel W. 1987, Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hensel Z. 2016, Badania materiałoznawcze wybranych znalezisk z cmentarzyska w Bodzi, w: A. Buko (red.), Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 305-317.
Hensel Z., Wrzesińska A., Kaliński W., Pawlicka E., Pogorzelska E. 2019, Materiałoznawcze badania ozdób ze stanowiska Dziekanowice 22, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach 2, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:2, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 391-461.
Herrmann J., Lange E. 1982, Die Pferde von Arkona. Zur Frage der Pferdehaltung und Pferdezucht bei den slawischen Stämme zwischen Elbe und Oder, “Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte” 2, s. 125-133.
Heyerdahl-Larsen B. 1982, „Gnotiske” amulettgjemmer i statten fra Hon?, „Viking“ 45, s. 93-104.
Holc E. 2005, Opole-Groszowice, w: E. Tomczak (red.), Skarby ziemi wydarte. Górny Śląsk i pogranicze, Katowice, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, s. 106.
Hołowińska Z. 1959, Wczesnośredniowieczne rzemiosło złotnicze w Gdańsku, w: J. Kamińska (red.), Gdańsk Wczesnośredniowieczny 1, Gdańsk, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, s. 55-105.
Honneger Th. 2019, Introducing the medieval dragon, Cardiff, University of Wales Press. Ibn Fadlān 1985, Kitāb, w: Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny 3, oprac. A. Kmietowicz, F. Kmietowicz, T. Lewicki, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Indycka E. 2009, Bransoleta srebrna o końcach w wężowe główki, w: J. Górecki (red.), 40 zabytków. Katalog wystawy jubileuszowej z okazji 40-lecia Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 32.
Indycka E. 2016, Cmentarz przy wczesnośredniowiecznym grodzie w Gieczu, w: M. Kara, T. Krysztofiak, A.M. Wyrwa (red.), Gród piastowski w Gieczu. Geneza – funkcja – kontekst, Poznań, Wydawnictwo PTPN, s. 209-237.
Jäggi C. 2016, Heiliges für die Reise ins Jenseits. Reliquien und Apotropaia als Grabbeigaben, w: C. Alraum, A. Holndonner, H.-Ch. Lehner, C. Scherer, Th. Schlauwitz, V. Unger (red.), Zwischen Rom und Santiago.
Festschrift für Klaus Herbers zum 65. Geburtstag. Beiträge seiner Freunde und Weggefähren, dargereicht von seinen Schülerinnen und Schülern, Bochum, Verlag Dr. Dieter Winkler, s. 227-237.
Jaguś J. 2003, Uwagi na temat wymowy magicznej średniowiecznych amuletów i ozdób na ziemiach polskich, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio F – Historia 58, s. 7-24.
Janowski A. 2011, Grodzisko wczesnośredniowieczne w Lubinie koło Gryfic. Wyniki badań w 2007 roku w: M. Fudziński, H. Paner (red.), XVII Sesja Pomorzoznawcza 1, Gdańsk, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, s. 471-477.
Janowski A. 2014, Przestrzeń rozświetlona. Znaleziska świec i wosku w grobach komorowych na terenie Europy Środkowowschodniej, w: T. Kurasiński, K. Skóra (red.), Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie.
Przestrzenne uwarunkowania w dawnej obrzędowości pogrzebowej, „Acta Archaeologica Lodziensia” 60, Łódź, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 121-130.
Janowski A. 2015, Groby komorowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Problemy wybrane, Szczecin, Ośrodek Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich IAE PAN.
Jakimowicz R. 1933, O pochodzeniu ozdób srebrnych znajdowanych w skarbach wczesnohistorycznych, „Wiadomości Archeologiczne” 12, s. 103-138.
Jakimowicz R. 1939 Nowe materiały do dziejów złotnictwa wczesnopolskiego, „Wiadomości Archeologiczne” 16, s. 378-386.
Jakóbczyk-Gola A. 2013, Encyklopedia pamięci. Dwunastowieczna rzeźba w Polsce jako forma pamięci kulturowej, w: M. Prejs, A. Jakóbczyk-Gola (red.), Mnemonika i pamięć kulturowa epok dawnych, Warszawa, Wydawnictwo Neritum, s. 81-108.
Jażdżewski K. 1937, Dotychczasowe wyniki badań archeologicznych na Kujawach w roku 1937, „Z otchłani wieków” 12(7-8), s. 95-108.
Jażdżewski K. 1949, Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Lutomiersku pod Łodzią w świetle badań z r. 1949, „Materiały Wczesnośredniowieczne” 1, s. 91-191.
Kajkowski K. 2016, Święty Wojciech, urbs Gyddaanyzc i problem chrystianizacji Pomorza Wschodniego.
Kilka uwag na marginesie rozważań dotyczących kultury duchowej mieszkańców grodu w widłach Wisły i Motławy, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 3(293), s. 431-455.
Kajkowski K. 2019 Obrzędowość religijna Pomorzan we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczne, Wrocław, Wydawnictwo Chronicon.
Kajkowski K., Szczepanik P. 2012 Drobna plastyka figuralna wczesnośredniowiecznych Pomorzan. „Materiały Zachodniopomorskie. Seria Nowa” 9(1), s. 207-247.
Kara M. 2016, Organizacja przestrzeni grzebalnej, rytuał i obrządek pogrzebowy, w: A. Buko (red.), Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 329-380.
Kara M. 2017, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko z Poznania-Sołacza przy ul. Góralskiej nr 7, w: A. Różański (red.), Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kóčce-Krenz 1, Poznań, Wydawnictwo PTPN, s. 131-161.
Kars M. 2013, The early-medieval burial evidence and concepts of possession: questioning individual identities. w: B. Ludowici (red.), Individual and Individuality? Approaches towards an Archaeology of Personhood in the First Millennium AD, Neue Studien zur Sachsenforschung 4, Hannover, Niedersächsisches Landesmuseum, s. 95-106.
Kaszewska E. 1960, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Kałdusie pow. Chełmno (Badania w 1957 r.), „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 5, s. 143-181.
Kaszewscy E. i Z. 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Brześciu Kujawskim, pow. Włocławek, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne” 1, s. 365-434.
Kaźmierczak R., Hildebrandt T. 2014, Jewellery and parts of costume, w: W. Chudziak, R. Kaźmierczak (red.), The Island in Żółte on Lake Zarańskie. Early Medieval Gateway into West Pomerania, Toruń, Institute of Archaeology Nicolaus Copernicus University, s. 258-267.
Kaźmierczyk J. 1966, Komunikat z badań cmentarzyska i osady koło wsi Wszemirów powiat Trzebnica w 1966 roku, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne” 9, s. 36-37.
Kihl-Byczko E. 1970, W sprawie pochodzenia i funkcji kaptorg trapezowatych, w: W. Hensel (red.), I Międzynarodowy Kongres Archeologii Słowiańskiej, Warszawa 14-18 IX 1965 5, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 423-428.
Klanica Z. 2010, Nález ozdob tvaru knižní vazby, w: Š. Ungerman, R. Přichystalová (red.), Zaměřena na stredověk. Zdeňkovi Měřínskému k 60. narozeninám, Praha, Nakladatelství Lidové noviny, s. 184-193.
Kleingärtner S. 2015, The Cross-Shaped Pendant, w: J. Wrzesiński, A.M. Wyrwa (red.), Srebrny naszyjnik z kaptorgami i krzyżowatą zawieszką z Dziekanowic, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 67-80.
Koktvedgaard Zeiten M. 1997, Amulets and Amulet Use in Viking Age Denmark, “Acta Archaeologica”68, s. 1-74.
Kołyszko M. 2019, Zawartość kaptorgi z grobu 28/01 – początki zwyczaju agnuska na terenie domeny piastowskiej?, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach 2, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:2, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 347-354.
Kordala T. 2006, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe na północnym Mazowszu, Łódź, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Korzukhina G.F. 1954, Russkiye klady IX-XIII vv. Moskva–Leningrad, Izdatel’stvo Akademii Nauk SSSR.
Kostrzewski B. 1965, Kaptorgi, w: W. Kowalenko, G. Labuda, T. Lehr-Spławiński (red.), Słownik starożytności słowiańskich 2(2), Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, s. 371-372.
Kostrzewski J. 1955, Wielkopolska w pradziejach, Warszawa–Wrocław, Zakład im. Ossolińskich.
Kostrzewski J. 1962, O pochodzeniu ozdób srebrnych z polskich skarbów wczesnośredniowiecznych, „Slavia Antiqua” 9, s. 139-211.
Kostrzewski J. 1969, Kultura prapolska, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Koszałka J. 2016, Analizy dendrologiczne i makroskopowe szczątków roślin, w: A. Buko (red.), Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 95-97.
Košnar L. 1991, Ke vztahům mezi vikinským a západoslovanským prostředím, „Praehistorica” 18, s. 25-84.
Kowalczyk M. 1968, Wierzenia pogańskie za pierwszych Piastów, Łódź, Wydawnictwo Łódzkie.
Kóčka-Krenz H. 1993, Biżuteria północno-zachodnia we wczesnym średniowieczu, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kóčka-Krenz H. 1995, Kaptorgi i kabłączki skroniowe z wczesnośredniowiecznego grobu w Parchankach, gm. Dąbrowa Górnicza, woj. bydgoskie (stan. 25), „Folia Praehistorica Posnaniensia” 7, s. 275-280.
Kóčka-Krenz H. 2002, Krzyżyki we wczesnym średniowieczu jako przejaw chrystianizacji ziem polskich. Refleksja archeologa, w: F. Lenort (red.), Scirptura Sacra Posnaniensis. Opuscula Mariano Wolniewicz octogenario dedicata, Poznań, Wydział Teologiczny UAM, s. 153-161.
Kóčka-Krenz H. 2014, Wczesnośredniowieczna biżuteria zachodniosłowiańska, „Studia Lednickie” 13, s. 27-38.
Kóčka-Krenz H., Pawlak P., Sikorski A. 1995, Grób kobiety z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska szkieletowego w Poznaniu-Śródce (przyczynek do interpretacji funkcjonalnej kaptorg), „Folia Praehistorica Posnaniensia” 7, s. 281-294.
Krumphanzlová Z. 1963, Příspěvek k vývoji lidového šperku 10. stol. v Čechách, „Památky archeologické” 54(1), s. 87-113.
Krumphanzlová Z. 1971, Počátky křesťanství v Čechách ve světle archeologických pramenů, „Památky archeologické” 62(2), s. 406-456.
Krzyszowski A., Silska P. 2006, Badania archeologiczne na Nizinie wielkopolsko-kujawskiej sezony 2004-2005. Wystawa kwiecień–czerwiec 2006, Poznań, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu.
Kucypera P. 2014, Spectral analysis of non-ferrous metal objects, w: W. Chudziak, R. Kaźmierczak (red.), The Island in Żółte on Lake Zarańskie. Early Medieval Gateway into West Pomerania, Toruń, Institute of Archaeology Nicolaus Copernicus University, s. 509-516.
Kurasiński T. 2010, Pochówki dzieci z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska szkieletowego w Lubieniu (charakterystyka wstępna), w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Tak więc po owocach ich poznacie, Funeralia Lednickie 12, Poznań, SNAP Oddział w Poznaniu, s. 321-332.
Kurasiński T, Skóra K. 2012, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Lubieniu, pow. piotrkowski, Łódź, Ośrodek Badań nad Dawnymi Technologiami IAE PAN.
Kurasiński T, Skóra K. 2013, A będziecie jedli owoce ze swej winorośli… O szczątkach roślinnych z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Radomiu, stan. 4, w: J. Kolenda, A. Mierzwiński, S. Moździoch, L. Żygadło (red.), Z badań nad kulturą społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gedidze, w osiemdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, kolegów i uczniów, Wrocław, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza IAE PAN, s. 637-648.
Kurasiński T, Skóra K. 2015, Children’s burial from the early medieval inhumation cemetery in Radom, site 4, “Fasciculi Archaeologiae Historicae” 28, s. 41-52.
Kurasiński T, Skóra K. 2016, Cmentarzysko w Radomiu, stanowisko 4, Przestrzeń osadnicza wczesnośredniowiecznego Radomia1, Łódź, Wydawnictwo IAE PAN.
Kurnatowska Z., Kara M. 2005, Na tropie Poznania – eponima naszego miasta, w: Z. Kurnatowska, T. Jurek (red.), Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, Poznań, Wydawnictwo PTPN, s. 9-26.
Kuś A. 2007, Wróg książęcego ładu – smoki, gryfy, lwy i inne bestie w systemie sfragistycznym Piastów, w: J. Olko, P. Prządka-Giersz (red.), Wyobrażenie wroga w dawnych kulturach, Warszawa, Wydawnictwo DiG, s. 175-183.
Lennartsson M. 1997-1998, Karolingische Metallarbeiten mit Pflanzenornamentik, “Offa” 54-55, s. 431-619.
Lepówna B. 1981, Materialne przejawy wierzeń ludności Gdańska w X-XIII w., „Pomorania Antiqua” 10, s. 169-199.
Lewicka-Rajewska U. 2004, Arabskie opisanie Słowian. Źródła do dziejów średniowiecznej kultury, Wrocław, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Lucchesi Palli E. 1994, Untersuchungen zum Inhalt der Bullae und anderer Amulettkapseln in Antike, Spätantike und im Frühen Mittelalter, w: M. Jordan-Ruwe, U. Real (red.), Bild- und Formensprache der spätantike Kunst. Hugo Brandenburg zum 65. Geburstag, Boreas 17, Münster, Westfälische Wilhelms-Universität Münster, s. 171-176.
Lurker M. 1989, Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań, Pallotinum. Łęga W. 1930, Kultura Pomorza we wczesnem średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń, Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Łukaszyk A. 2012, Wierzchowce Bogów. Motyw konia w wierzeniach Słowian i Skandynawów. Szczecin, Triglav.
Macháček, J., Dresler P., Přichystalová R., Sládek V. 2016, Břeclav-Pohansko VII. Kostelní pohřebiště na Severovýchodním předhradí, Brno, Filozoficka fakulta, Masarykova univerzita.
Marciniak J. 1960, Cmentarzysko szkieletowe z okresu wczesnośredniowiecznego w Strzemieszycach Wielkich pow. Będzin, „Materiały Wczesnośredniowieczne“ 5, s. 141-186.
Mařík J. 2009, Libická sídelní aglomerace a její zázemí v raném středověku, Dissertationes Archaeologicae Brunenses/Pragensesque 7. Praha: Univerzita Karlova v Praze Filozofická fakulta.
Matla M. 2020, Wpływy czeskie i morawskie w kulturze materialnej ziem polskich w dobie formowania się państwa wczesnopiastowskiego i ich geneza, „Historia Slavorum Occidentis“ 2, s. 151-202.
Mecking O. 2018-2019, Zu den Farben von archäologischen Kupferlegierungen mit den Legierungselementen Zinn, Zink, Blei, Silber, Nickel und Antimon, „Alt-Thüringen” 46, s. 193-217.
Mianecki A. 2012, Przekleństwo królów, plaga królestw – smok w wybranych opowieściach polskiego folkloru tradycyjnego, w: K. Konarska (red.), Powodzie, plagi, życie i inne katastrofy, Colloquia Anthropologica et Communicativa 5, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 477-494.
Miazga B., Rodak S., Lucejko J.J., Ribechini E. 2020, A unique early medieval pendant (kaptorga) from Opole Groszowice (Silesia, SW Poland) in the light of interdisciplinary archaeometric studies, “Sprawozdania Archeologiczne” 72(2), s. 539-554.
Michniewicz M. 2015, Wyniki ekspertyzy botanicznej drewna z wnętrza kaptorg, w: J. Wrzesiński, A.M. Wyrwa (red.), Srebrny naszyjnik z kaptorgami i krzyżowatą zawieszką z Dziekanowic, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 107-108.
Michniewicz M. 2012, Uwagi botanika o resztkach roślinnych z grobów z cmentarzyskach w Lubieniu, pow. piotrkowski, w: T. Kurasiński, K. Skóra, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Lubieniu, pow. piotrkowski, Łódź, Ośrodek Badań nad Dawnymi Technologiami IAE PAN, s. 333-338.
Milinković M. 2013, Frühchristliche Reliquiare und Kapseln in Serbien, “Mitteilungen zur christlichen Archäologie” 19, s. 27-39.
Mödlinger M., Kuijpers M.H.G., Braekmans D., Berger D. 2017, Quantitative comparisons of the color of CuAs, CuSn, CuNi, and CuSb alloys, “Journal of Archaeological Science” 88, s. 14-23.
Musianowicz K. 1948-1949, Kabłączki skroniowe – próba typologii i chronologii, „Światowit” 20, s. 115-232.
Musianowicz K. 1950-1951, Cmentarzysko i osada wczesnohistoryczna w Gozdowie, pow. Sierpc, „Wiadomości Archeologiczne” 17(4), s. 251-305.
Nadolski A., Abramowicz A., Poklewski T. 1959, Cmentarzysko z XI wieku w Lutomiersku pod Łodzią, Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis 7, Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Naum M. 2005-2006, Early Christians, Immigrants and Ritualised Practice. A Case Study of South-eastern Bornholm, “Lund Archaeological Review” 11-12, s. 17-36.
Naum M. 2008, Homelands Lost and Gained. Slavic Migration and Settlement on Bornholm in the Early Middle Ages, Lund Studies in Historical Archaeology 9, Lund, Lund University.
Nedoshivina N.G. 1997, Drevnerusskiye amulety v vide miniatyurnykh predmetov byta i ikh rol’ v pogrebal’nom obryade, w: I.V. Belotserkovskaya (red.), Arkheologicheskiy sbornik. Pogrebal’nyy obryad, Trudy Gosudarstvennogo istoricheskogo muzeya 93, Moskva, Gosudarstvennyy istoricheskiy muzey, s. 80-108.
Nesen I. 2003, Kul’turni symvoly davnyny: kin’ u vesil’nomu rytuali (za materialamy Tsentral’noho Polissya), „Sotsium” 3, s. 263-268.
Nowakiewicz T. 2013, Niemonetarna część skarbu z Mózgowa, w: J. Sobieraj (red.), Średniowieczne skarby srebrne z Pojezierza Iławskiego w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur, Olsztyn, Muzeum Warmii i Mazur, s. 145-175.
Nowiński J. 2011, Agnusków zapomniana moc, sława i piękno – rzecz o papieskim Agnus Dei, „Seminare” 30, s. 245-267.
Opravil E., Lutovský M. 1993, Obsah kaptorgy z Dobrovíze, „Archeologické rozhledy” 45(1), s. 139-142.
Ornan T. 2005, The Triumph of the Symbol. Pictorial Representation of Deities in Mesopotamia and the Biblical Image Ban, Fribourg–Göttingen, Academic Press Fribourg, Vandenhoeck & Ruprecht.
Panfil T. 1999-2000, „Na lwa srogiego bez obrazy wsiędziesz”. O niektórych znaczeniach symbolicznych średniowiecznych wyobrażeń lwa, „Summarium” 28-29, s. 81-94.
Paternoga M. 2003, Stanowisko nr 1 we Wszemirowie, pow. Trzebnica, w świetle dawniejszych i najnowszych badań, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne” 45, s. 157-174.
Pawlak P. 1997, Wyniki badań archeologicznych na Śródce w Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania” 1, s. 9-39.
Pawlak P. 1998, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko „szkieletowe” w Poznaniu-Śródce w świetle badań w 1994 roku, „Slavia Antiqua” 39, s. 215-282.
Pawlak E., Pawlak P. 2015, Serce miasta jest po prawej stronie. Archeologia o przeszłości poznańskiej Śródki i Ostrówka, Poznań, Wydawnictwo Kontekst.
Pawlak E. 2018, Poznań, ul. Śródka 7 – badania wykopaliskowe w 2017 roku, w: J. Wierzbicki (red.), Badania archeologiczne na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w latach 2013-2017, Poznań, Instytut Archeologii UAM, s. 179-191.
Pawlak P., Sikorski A. 1995, Tekstylia z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska „szkieletowego” w Poznaniu- Śródka, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne” 3, s. 128-138.
Pawlicka E., Wrzesiński J. 2019, Omówienie wyników badań prowadzonych w ramach projektu Wykonanie analiz laboratoryjnych biżuterii wczesnośredniowiecznej i dokumentacji technicznej dla stanowiska Dziekanowice 22, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach 2, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:2, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 463-478.
Płoszaj T., Jędrychowska-Dańska K., Zamerska A., Drozd-Lipińska A., Poliński D., Janowski A., Witas H. 2017, Ancient DNA analysis might suggest external origin of individuals from chamber graves placed in medieval cemetery in Pień, Central Poland, “Anthropologischer Anzeiger” 74(4), s. 319-337.
Płoszaj T., Jędrychowska-Dańska K., Zamerska A., Lewandowska M., Bojarski J., Chudziak W., Drozd- Lipińska A., Agnieszka Robaszkiewicz A., Witas H.W. 2020, Analysis of maternal lineage structure of individuals from chamber graves placed in medieval cemetery in Kałdus, Central Poland, “Homo” 71(1), s. 43-50.
Porzeziński A. 2006, Wczesnośredniowieczne cmentarzysk o szkieletowe na stanowisku 2a w Cedyni, województwo zachodniopomorskie, Szczecin, Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Price T.D., Frei K.M. 2016, Badania izotopowe pochówków z Bodzi, w: A. Buko (red.), Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 425-435.
Profantová N. 2013, Ke změnám ve vývoji hmotné kultury 10. století v Čechách, „Archaeologia Historica” 38(1), s. 27-44.
Profantová N., Daněček D. 2017, Nová stříbrná kaptorga ze středních Čech v souvislosti s konkrétním výrobním okruhem(?) v Praze, “Slavia Antiqua” 58, s. 91-113.
Profantová N., Šilhová A. 2010, Raně středověké kaptorgy v Čechách. Analýza nálezu z hrobu č. 22 na pohřebišti Klecany II, „Památky archeologické” 101, s. 283-310.
Profantová N., Špaček J., Novotná M. 2011, Nové poznatky o výrobě a obsahu kaptorg na základě studia hrobů ze Zelenče a Čelákovic, okr. Praha-Východ, “Archeologie ve středních Čechách” 15, s. 539-552.
Quast D. 2009, Christian relics in early medieval graves, “Gausac” 34-35, s. 35-44.
Rajewski Z. 1973, Koń w wierzeniach u Słowian wczesnośredniowiecznych, „Wiadomości Archeologiczne” 39(4), s. 231-237.
Ratajczyk Z., Wadyl S. 2019, Historia badań cmentarzyska, w: S. Wadyl (red.), Ciepłe. Elitarna nekropola wczesnośredniowieczna na Pomorzu Wschodnim, Gdańsk, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, s. 15-27.
Rennwanz J. 2019, Analiza archeobotaniczna zawartości kaptorgi z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach, stan. 22. Grób 7/96, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach 2, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:2, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 355.
Rodak S. 2017, Podstawy datowania grodów z końca X-początku XIII wieku na Dolnym Śląsku, In pago Silensi. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne 4, Wrocław, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Rosiński B. 1950-1951, Charakterystyka antropologiczna kostnych szczątków ludzkich cmentarzyska wczesnośredniowiecznego w Radomiu, „Wiadomości Archeologiczne” 17(4), s. 327-340.
Rozmus D., Szmoniewski B.Sz. 2010, Badania archeologiczne na wczesnośredniowiecznej osadzie produkcyjnej w Dąbrowie Górniczej-Łośniu (stanowisko 8), województwo śląskie, w: E. Tomczak (red.), Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2007-2008, Katowice, Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, s. 133-140.
Rudenko K.A. 2011, Bulgarskoye zoloto. Filigrannyye visochnyye podveski, Drevnosti Bilyara 1. Kazan’, Izdatel’stvo Zaman.
Rzepecki S., Kot K., Piotrowska M. 2016, Pod prąd czasu. Kwiatków i okolica w pradziejach, Łódź, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego, Łódzka Fundacja Badań Naukowych, Urząd Gminy Brudzew.
Schorta R. 2005, Textilreliquien und textile Reliquienhüllen, “Kunst und Architektur in der Schweiz” 56(1 – Kunst und Liturgie im Mittelalter), s. 12-19.
Shellhas U. 1994, Amulettkapsel und Brustschmuck – Neue Beobachtungen zur rheinhessischen Frauenkleidung des 7. Jahrhunderts, “Mainzer Archäologische Zeitschrift” 1, s. 73-155.
Sikora J. 2012, Kości, zapinki, DNA czy broń? Problematyka etniczna w badaniach wczesnośredniowiecznych cmentarzysk szkieletowych w Polsce, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Obcy, Funeralia Lednickie 14, Poznań, SNAP Oddział w Poznaniu, s. 333-344.
Sikora J. 2013a, Ethnos or ethos? Some remarks on interpretation of early medieval elite burials in northern Poland, w: S. Moździoch, B. Stanisławski, P. Wiszewski (red.), Scandinavian Culture in Medieval Poland, Wrocław, Wydawnictwo IAE PAN, s. 411-436.
Sikora J. 2013b, O interpretacji etnicznej wczesnośredniowiecznych pochówków elitarnych. Skandynawowie w państwie pierwszych Piastów i na Pomorzu?, „Slavia Antiqua” 54, s. 61-96.
Sikora J. 2015, Początki inhumacji w Polsce pierwszych Piastów. Jak wczesne?, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Cmentarzyska – relacje społeczne i międzykulturowe, Funeralia Lednickie 17, Poznań, SNAP Oddział w Poznaniu, s. 151-164.
Sikorski A. 2015, Sznurek z kaptorg grobu komorowego, w: J. Wrzesiński, A.M. Wyrwa (red.), Srebrny naszyjnik z kaptorgami i krzyżowatą zawieszką z Dziekanowic, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 95-98.
Sikorski A. 2019, Wyroby tekstylne z cmentarzyska w Dziekanowicach, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach 2, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:2, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 327-344.
Sikorski M. 2015, Smoki i smokobójstwo, Stradunia, Wydawnictwo Sativa Studio.
Skubiszewski P. 2001, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL.
Skóra K., Kurasiński T. 2012, Nietypowe przedmioty w wyposażeniu dwóch pochówków z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego w Radomiu, st. 4, „Światowit” 9(50)/B, s. 193-212.
Sobkowiak-Tabaka I. 2016, Katalog grobów i ich wyposażenia (wersja skrócona), w: A. Buko (red.), Bodzia.
Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 67-82.
Solik R. 2003, Motywy zoomorficzne w kulturze artystycznej średniowiecza. Rekonesans, „Język a Kultura” 15, s. 63-80.
Staecker J. 1997, Legends and Mysteries: Reflections on the Evidence of the Early Mission in Scandinavia, w: H. Andersson, P. Carelli, L. Ersgård (red.), Visions of the Past. Trends and Traditions in Swedish Medieval Archaeology, Lund-Stockholm, Central Board of National Antiquities, s. 419-454.
Starnawska M. 2008, Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, Warszawa, Wydawnictwo DiG.
Starnawska M. 2017, Kult relikwii w Polsce X-XII w. i jego rola w chrystianizacji społeczeństwa, w: J. Tyszkiewicz, K. Łukawski (red.), Pierwsze wieki chrześcijaństwa w Polsce: do roku 1200, Pułtusk, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Akademickie Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe ATENA, s. 43-56.
Stattler E. 1966, Kontakty handlowe ludności wczesnopolskiej z krajami arabskimi we wczesnym średniowieczu (IX-XI w.), „Slavia Antiqua” 13, s. 199-269.
Stawska V. 2003, Cmentarzyska wczesnośredniowieczne z ziemi chełmińskiej w świetle najnowszych badań, w: W. Chudziak (red.), Studia nad osadnictwem ziemi chełmińskiej 5, Toruń, Wydawnictwo UMK, s. 89-108.
Stawska V., Weinkauf, J., Kozłowski T. 2006, Katalog źródeł, w: W. Chudziak (red.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 1), Mons Sancti Laurentii 3, Toruń, Instytut Archeologii UMK, s. 321-388.
Stenberger M. 1954, Die Schatzfunde Gotlands der Wikingerzeit, 1 Stockholm, Almqvist & Wiksell.
Stepanova Ju.V. 2020, Izdeliya iz tsvetnogo metalla iz raskopok na territorii Taynitskogo sada Moskovskogo Kremlya 2007 g, „Kratkiye soobshcheniya Instituta arkheologii“ 259, s. 283-300.
Strobin J. 2015, Konserwacja i wykonanie repliki naszyjnika, w: J. Wrzesiński, A.M. Wyrwa (red.), Srebrny naszyjnik z kaptorgami i krzyżowatą zawieszką z Dziekanowic, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 119-155.
Strobin J. 2019, Technologia wybranych ozdób z cmentarzyska w Dziekanowicach, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach, 2, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:2, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 357-389.
Suchodolski S. 2015, Moneta z grobu 62/08, w: J. Wrzesiński, A.M. Wyrwa (red.), Srebrny naszyjnik z kaptorgami i krzyżowatą zawieszką z Dziekanowic, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 91-93.
Strobin J. 2016, Obol zmarłych, w: A. Buko (red.), Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 285-303.
Strobin J. 2018, Czeskie monety z X-XI wieku z cmentarzysk w miejscowościach Bodzia i Dziekanowice (Polska). „Numismatické listy” 73(1-2), s. 19-32.
Szczepanik P. 2020, Rzeczywistość mityczna Słowian północno-zachodnich i jej materialne wyobrażenia, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
Szczepkowska-Naliwajek K. 1996, Relikwiarze średniowiecznej Europy. od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania, Warszawa, Fundacja ATK.
Szczepkowska-Naliwajek K. 2000, [Głos w dyskusji], w: M. Barbasiewicz (red.), Początki tysiąclecia. Autoryzowany zapis dwóch konferencji, Warszawa, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, s. 26-27.
Sztyber A. 2008, Kaptorgi. Przykład kunsztu wczesnośredniowiecznego złotnictwa, „Alma Mater” 99, s. 283-286.
Sztyber A. 2010, Funkcja i znaczenie kaptorg we wczesnym średniowieczu, w: P. Kucypera, S. Wadyl (red.), Życie codzienne przez pryzmat rzeczy, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 43-62.
Šolle M. 1959, Knížecí pohřebiště na Staré Kouřimi, „Památky archeologické” 50(2), s. 353-506.
Šolle M. 1966, Stará Kouřim a projevy velkomoravské hmotné kultury v Čechách, Praha, Academia.
Štefan I. 2004, Kaptorgy: pokus o kontextuální analýzu, „Studia Mediaevalia Pragensia” 5, s. 21-60.
Štefanovičová T. 2000, K otázke významu predmetu ako amuletu, „Studia Archaeologica Brunensia” 49, s. 113-117.
Tabaczyński S. 1958, Z badań nad wczesnośredniowiecznymi skarbami srebrnymi Wielkopolski, Wrocław–Warszawa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Tokaj J. 2009, Wyobrażenie gryfa na katordze z cmentarzyska w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach Wielkich, w: D. Rozmus, S. Witkowski (red.), Gospodarka nad Przemszą i Brynicą od pradziejów do początków XX wieku w świetle badań interdyscyplinarnych, Dąbrowa Górnicza–Olkusz–Sosnowiec, Muzeum Miejskie „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej, PTTK Olkusz, Instytut Zagłębiowski Wyższej Szkoły Humanitas, s. 240-243.
Turek R. 1962, Zlomkové stříbro z kelčského nálezu, „Numismatický sborník” 7, s. 83-117.
Turek R. 1976, Libice. Pohřebiště na vnitřním hradisku, „Sborník Národního muzea v Praze”, seria A – „Historie” 30(5), s. 249-316.
Turek R. 1978, Libice. Hroby na libickém vnitřním hradisku, „Sborník Národního muzea v Praze”, seria A – „Historie” 32(1-4), s. 1-150.
Ungerman Š. 2007, Amulety v dětských hrobech na raně středověkém pohřebišti v Dolních Věstonicích-Na pískách, „Študijné zvesti Archeologického ústavu SAV” 42, s. 221-237.
Urbańczyk P. 2015, Jak (s)chowano pierwszych polskich chrześcijan?, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Cmentarzyska – relacje społeczne i międzykulturowe, Funeralia Lednickie 17, Poznań, SNAP Oddział w Poznaniu, s. 129-142.
Urbańczyk P. 2020, Dialog międzyreligijny w sztuce wczesnopiastowskiej, „Saeculum Christianum” 27(1), s. 31-40.
Urbańska H. 1959, Wczesnopolskie cmentarzysko rzędowe koło Groszowic w pow. opolskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego”, seria A(19), „Archeologia Śląska” 2, s. 165-189.
Van Buren E.D. 1939, The Rosette in Mesopotamian Art, “Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie” 45(2-3), s. 99-107.
Vavák J. 2015, Koniec moravského démona? Príspevok k identifikácii výjavu na včasnostredovekom honosnom opasku z Břeclavi-Pohanska, “Zborník Slovenského národného múzea” 109, “Archeológia” 25, s. 239-255.
Vida T. 1995, Frühmittelalterliche scheiben- und kugelförmige Amulettkapseln zwischen Kaukasus, Kastilien und Picardie, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission“ 76, s. 219-288.
Vida T. 2009, Herkunft und Funktion von Privatreliquiaren und Amulettkapseln im frühgeschichtlichen Europa, w: U. von Freeden, H. Friesinger, E. Wamers (red.), Glaube, Kult und Herrschaft. Phänomene des Religiösen im 1. Jahrtausend n. Chr. in Mittel- und Nordeuropa. Akten des 59. Internationalen Sachsensymposions und der Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im Mitteldonauraum, Bonn, Dr. Rudolf Habelt GmbH, s. 261-280.
Wachowski K. 1975, Cmentarzyska doby wczesnopiastowskiej na Śląsku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Wamers E. 1995, Eine burgundische Pyxis ‘vom Niederrhein’. Zu merowingerzeitlichen Amulettkapseln und Kosmetikbüchsen, “Frühmittelalterliche Studien” 29, s. 144-166.
Wawrzeniuk A. 2016, Magia ochronna Słowian we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich, Warszawa, Wydawnictwo UKSW.
Weidemann M. 1977, Reliquie und Eulogie. Zur Begriffsbestimmung geweihter Gegenstände in der Fränkischen Kirchenlehre des 6. Jahrhunderts, w: J. Werner (red.), Die Ausgrabungen in St. Ulrich und Afra in Augsburg 1961-1968, Münchner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte 23. München, C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, s. 353-373.
Wiklak H. 1960, Cmentarzysko z XII i XIII w. w Poddębicach, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 5, s. 183-207.
Wilhelm z Rubruk 2007, Opis podróży, przeł. M. Olszewski, Kęty, Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Wiśniewski M., Kotlewski L. (red.) 2013, Badania archeologiczne w pasie budowy Autostrady A1 w granicach województwa kujawsko-pomorskiego. Katalog zabytków, Bydgoszcz, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Bydgoszczy.
Wołoszyn M. 2003, Czy kobiety szybciej i chętniej niż mężczyźni ulegały chrystianizacji?, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Kobieta – śmierć – mężczyzna, Funeralia Lednickie 5, Poznań, SNAP Oddział w Poznaniu, s. 81-92.
Wrzesińska A. 1999, Wyniki analizy antropologicznej szczątków kostnych z cmentarzyska w Poznaniu-Śródce, „Archeologia Polski” 44(1-2), s. 117-137.
Wrzesiński J. 2015, Grób ze srebrnym naszyjnikiem z Dziekanowic, w: J. Wrzesiński, A.M. Wyrwa (red.), Srebrny naszyjnik z kaptorgami i krzyżowatą zawieszką z Dziekanowic, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 13-65.
Wrzesiński J. 2019, Biżuteria pochowanych w grobach cmentarzyska w Dziekanowicach, w: J. Wrzesiński (red.), Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach 1, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:1, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, s. 13-91.
Wrzesiński J. (red.) 2019, Groby z biżuterią wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Dziekanowicach 2, Biblioteka Studiów Lednickich Fontes 8:1, Lednica, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Zawol M. 2015, Srebrna kaptorga trapezowata z Biskupina, stanowisko 4, w: S. Nowaczyk, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), IV Sprawozdanie Biskupińskie, Biskupin, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, s. 103-127.
Zawol M. 2018, Motywy dekoracyjne kaptorg trapezowatych z terenów ziem polskich – próba interpretacji, w: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Inspiracje i funkcje sztuki pradznośredniowiecznej, Biskupin–Wrocław, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Polska Akademia Nauk – Oddział we Wrocławiu, s. 467-490.
Zhilina N.V. 2002, Drevnerusskaya podveska-korobochka («kaptorga» li?), „Kratkiye soobshcheniya Instituta arkheologii” 222, s. 169-179.
Zoll-Adamikowa H. 1971, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe Małopolski 2, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Żółkowska J. 2010, Funkcja dewocjonaliów chrześcijańskich na przykładzie wybranych grobów na cmentarzyskach wczesnośredniowiecznych i nowożytnych, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Tak więc po owocach poznacie ich, Funeralia Lednickie 12, Poznań, SNAP Oddział w Poznaniu, s. 241-249.
Licencja
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.