Słowa kluczowe
Arabic dirham
Western European denarii
silver beads
Steklin
Dobrzyń region
overland route
stronghold
Jak cytować
Abstrakt
The article concerns an early medieval silver hoard, recently (and accidentally) discovered at a suburb settlement in Niedźwiedź in Dobrzyń region. The settlement is a part of a large complex with a stronghold and a developed lake shore, identified with the historical Steklin mentioned in the so-called Mogilno Falsification. The hoard, consisting of 28 coins and six pieces of jewelry, was deposited after 1080. The factual scope of the article includes primarily the results of numismatic analyses of one Arabic coin and the remaining Western European coins, including the prevailing group of so-called cross denarii. The discovery is interpreted in a broad socio-economic and political context
Bibliografia
Bogucki M., Ilisch P., Suchodolski S. von Szczurek T., Paszkiewicz B., Tabaka A., Bogucki M., Ilisch P., Malarczyk D. 2017, FrühmittelalterlicheMünzfundeausPolen: Inventar I. Grosspolen, Warszawa (further referred to as FMP I).
Bogucki M., Ilisch P., Suchodolski S. von Horoszko G., Piniński J., Ilisch P., Malarczyk D., Nowakiewicz T. 2016, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen: Inventar II. Pommern, Warszawa (further referred to a FMP II).
Bogucki M., Ilisch P., Suchodolski S. von Gorlińska D., Suchodolski S., Bogucki M., Ilisch P., Malarczyk D., Nowakiewicz T. 2015, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen: Inventar III. Masovien, Podlachien und Mittelpolen, Warszawa (further referred to a FMP III).
Bogucki M., Ilisch P., Suchodolski S. von Reyman-Walczak B., Ilisch P., Malarczyk D., Nowakiewicz T. (Kleinpolen); von Butent-Stefaniak B., Ilisch P., Malarczyk D., Nowakiewicz T (Schlesin) 2013, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen: Inventar IV. Kleinpolen, Schlesin, Warszawa (further referred to a FMP IV).
Bogucki M., Ilisch P., Suchodolski S. von Bogucki M., Ilisch P., Malarczyk D., Kulesza M., Piniński J., Nowakiewicz T. (Ermland und Masuren); von Bogucki M., Ilisch P., Malarczyk D., Chabrzyk P., Kędzierski A., Kulesza M., Nowakiewicz T., Wawrzczak R. (Fundeaus Polen 2011-2013. Addenda et corrigenda) 2013, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen: Inventar V. Ermland und Masuren. Fundeaus Polen 2011–2013. Addenda et corrigenda,Warszawa (further referred to a FMP V). Dannenberg H. 1876, Die deutsche Münzen der sächsischen Und fränkischen Keiserzeit, I, Berlin (further referred to a Dbg).
Gumowski M. 1939, Corpus Nummorum Poloniae I. Monety X i XI w, Kraków (further referred to a CNP).
Zakrzewski I. 1881, Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, IV, Poznań (further referred to a KDW).
Adamczyk J. 2004, Płacidła w Europie Środkowej i Wschodniej w średniowieczu. Formy, funkcjonowanie, ewolucja, Warszawa, Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN.
Adamczyk D. 2017, Pieniądz czy strategiczny instrument władzy? Obieg kruszcu w społeczeństwie piastowskim przełomu XI i XII wieku, załamanie w dopływie denarów z Saksonii a ekspansja Bolesława Krzywoustego na Pomorze, „Przegląd Zachodniopomorski” 32 (2), pp. 143-167. DOI: https://doi.org/10.18276/pz.2017.2-07
Adamczyk D. 2018, Srebro i władza. Trybuty i handel dalekosiężny a kształtowanie się państwa piastowskiego i państw sąsiednich w latach 800-1100, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Andrałojć M., Andrałojć M., Silska P., Szyngiera P. 2011, Odkrycia skarbów wczesnośredniowiecznych z terenu wielkopolski. Kontekst archeologiczny znalezisk, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.
Chudziak W. 2016, Archeologia wczesnego średniowiecza, in: A. Radzimiński (ed.), Dzieje regionu kujawsko-pomorskiego, Toruń, TNOiK, pp. 111-191.
Chudziak W. The Piast castrum Steclyn – on the way to Prussia, „Przegląd Archeologiczny” (in print).
Chudziak W., Kaźmierczak R., Niegowski J. 2011, Podwodne dziedzictwo archeologiczne Polski. Katalog stanowisk (badania 2006-2009), Toruń, Wydawnictwo Fundacji Amicus Universitatis Nicolai Copernici.
Chudziak W., Weinkauf M. 2019, Wczesnośredniowieczne grodziska w Polsce, t. 7. Powiat toruński, województwo kujawsko-pomorskie, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK. Dzieduszycki W. 1991/1992, Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania powiązań Pomorza z Kujawami we wczesnym średniowieczu, „Slavia Antiqua” 33, pp. 41-63.
Chudziak W. 1995, Kruszce w systemach wartości i wymiany społeczeństwa Polski wczesnośredniowiecznej, Poznań, IAiE PAN.
Hahn V. 1976, Moneta Radespondensis. Bayerns Münzprägungim 9., 10. und 11. Jahrhundert, Braunschweig.
Hatz V. 1961, Zur Frage der Otto-Adelheid Pfennige. Versucheiner Systematisierung auf Grund des schwedischen Fundmaterials, in: N.L. Rasmusson, B. Malmer (eds.), Commentationes de Nummis- Saeculorum IX-XI in Suecia Repertis I. Stockholm, pp. 105-144.
Ilisch P. 2005, Überlegungen zur datierung der Otto-Adelheid-Pfennige der Stufen Hatz II, III und IV, „Wiadomości Numizmatyczne” 49 (1), pp. 39-62.
Hatz V. 2017, Beobachtung zu frühen Otto-Adelheid-Pfennigen, in: M. Bogucki, W. Garbaczewski, G. Śnieżko (eds.), Nummi et Humanitas. Studia ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Suchodolskiemu w 80. rocznicę urodzin, Warszawa, pp. 179-200.
Kędzierski A. 2021, Skarb Słuszków I. Denary krzyżowe z przełomu XI i XII wieku, Warszawa, IAiE PAN.
Kiersnowski R. 1960, Pieniądz kruszcowy w Polsce wczesnośredniowiecznej, Warszawa, PWN.
Kilger Ch. 2000, Pfennigmärkte und Währungslandschaften. Monetarisungen im sächsisch-schlawischen Grenzenland ca. 965-1120, in: B. Malmer, K. Jonsson (eds.), Commentationes de nummis saeculorum IX-XI in Suecia Repertis, Nova Series 15, Stockholm.
Kowalczyk-Heyman E. 2018, Gród Osielsk–rozwiązanie ostatniej zagadki części dziewięcinnej tzw. falsyfikatu mogileńskiego, „Wiadomości Archeologiczne” 69, pp. 197-204.
Kowalewski J. 2003, Kontakty regionalne ziemi dobrzyńskiej we wczesnym średniowieczu w świetle struktury miejscowych depozytów srebrnych, in: W. Chudziak (ed.), Studia nad średniowiecznym osadnictwem ziemi chełmińskiej 5, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK, pp. 151-186.
Kóčka-Krenz H. 1996, Biżuteria północno-zachodniosłowiańska we wczesnym średniowieczu, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kürbis B. 1978, Pogranicze Wielkopolski i Kujaw w X-XII wieku, in: C. Łuczak (ed.), Studia z dziejów ziem mogileńskiej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 65-111.
Labuda G. 1978, Początki klasztoru w świetle źródeł pisanych, in: K. Nowiński (ed.), Materiały sprawozdawcze z badań zespołu pobendyktyńskiego w Mogilnie, Warszawa, pp. 21-59.
Lalik T. 1967, Organizacja grodowo-prowincjonalna w Polsce XI i początków XII wieku, in: A. Rutkowska- Płachcińska (ed.), Studia z dziejów osadnictwa 5, Wrocław, pp. 5-51.
Lewandowska J. 2016, Odkryte skarby, nierozwiązane zagadki i nowe perspektywy badawcze Starego Rypina, in: J. Lewandowska (ed.), Dziedzictwo archeologiczne północnej części ziemi dobrzyńskiej, Toruń, Adam Marszałek, pp. 97-124.
Łowmiański H. 1985, Początki Polski. Polityczne społeczne procesy kształtowania się narodu do początku wieku XIV, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Markov A.K. 1896, Inventarnyj Katalog Musulmanskikh Monet’ Imperatorskago Ermitazha, S. Peterburg.
Mikołajczyk A. 1980, Początki obiegu denarowego w Polsce środkowej i na Mazowszu, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego”, Seria Archeologiczna 27, pp. 235-270.
Mikołajczyk A. 1988, Anglo-saxon coins in eleventh-century in Poland, „British Numismatic Journal” 58, pp. 11-24.
Mikołajczyk A. 1989, Anglosaskie monety w Polsce wczesnośredniowiecznej, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego”, Seria Numizmatyczna i Konserwatorska 9, pp. 87-102.
Mitkowa-Szubert K. 2002, Wczesnośredniowieczny skarb monet z Naruszewa, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Semper.
Modzelewski K. 2000, Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego X-XIII wiek, Poznań, PTPN.
North J. J. 1994, English Hammered Coinage, Vol. I, Early Anglo-Saxon to Henry III c. 600-1272, London, Spink and Son Ltd.
Oriental Coins. 2022, „Oriental Coins Database”, Accessed December 20, https://www.zeno.ru/showphoto.php?photo=46793.
Płocha J. 1969, Najdawniejsze dzieje opactwa benedyktynów w Mogilnie, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Powierski J. 1996, Prusowie, Mazowsze i sprowadzenie Krzyżaków do Polski, I, Malbork, Muzeum Zamkowe w Malborku.
Rundberg J. 2000, Otto-Adelheid-Pfennige. Ettförsök till revidering av enomdebatterad tysk myntgrupp från vikingstiden, Stockholm, Arkeologiska Institutionen Stockholms Universitet.
Sobczyk P. 2015, Badania wykopaliskowe wielokulturowego kompleksu osadniczego w Kołacie-Rybnikach, stanowisko 2, w ziemi dobrzyńskiej, in: M. Wojciechowski, P. Nowakowski, D. Kuźnicka (eds.), Zapiski kujawsko-dobrzyńskie, 30. Osadnictwo i demografia na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej, Włocławek, pp. 31-68.
Stern S.M. 1967, The coins of Āmul, „The Numismatic Chronicle” Seventh Series (7), pp. 205-278.
Suchodolski S. 1976, Prosperity Mazowsza w XI w świetle źródeł numizmatycznych, in: S.K. Kulczyński (ed.), Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa, p. 537-545.
Suchodolski S. 2003, Dawne skarby na nowo odnalezione. Próba rekonstrukcji zespołów, in: M. Gącarzewicz (ed.), Znaleziska monet i metody ich badań. XII Ogólnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej Soli, Nowa Sól, 24-38.
Tabaczyński S. 1959, Zagadnienia klasyfikacji wczesnośredniowiecznych znalezisk pieniądza kruszcowego Polsce, „Wiadomości Numizmatyczne” 3 (1-2), pp. 41-47.
Tabaczyński S. 1987, Archeologia Średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław.
Talarczyk-Andrałojć M., Andrałojć M. 2010, Wyniki rozpoznania dyspersji elementów skarbu wczesnośredniowiecznego na stanowisku Gąski 18, gm. Gniewkowo, woj. kujawsko-pomorskie przeprowadzonego w październiku 2010 r., Unpublished report on file at Instytut Archeologii UAM, Poznań.
Wittig W. 1921, Wykopalisko znad Drwęcy, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 9, pp. 5-24.
Zambaur von, E. 1968, Die Münzprägungen des Islamszeitlich und örtlichgeordnet. I. Band. Der Westen und Osten bis zum Indus mitsynoptischen Tabellen, Wiesbaden.
Żak J. 1967, „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku, Poznań.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 WOJCIECH CHUDZIAK, ADAM MUSIAŁOWSKI, MARCIN WEINKAUF
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.