Słowa kluczowe
upper Oder area
Dagome iudex
relations between the Piasts and the Přemyslids
hydronyms of the Odra River
Jak cytować
Abstrakt
Among the toponyms found in Dagome iudex, the name Alemure is the most controversial. In the description of the southern border of the Gniezno state, it is located between the Oder (flumen Oddere) and Milsko (Milze). In Polish historiography, the prevailing view is that Alemure is a heavily altered version of Olomouc (J. Ptaśnik 1911) that appeared when the original document was copied. In German historiography, however, a connection between the name Alemure and the hydronym Mohra/Mura, i.e. the name of the Morawica River, a left-bank tributary of the second order of the Oder, has long been recognised (L. Giesebrecht 1843). A comparison of historical and archaeological sources indicates that it was precisely from the name Morawica, also known in the past as Morawa, that the name Alemure could have been derived through several minor transformations. The original document probably contained the entry alia mura (second/other Morawa), and when the register was compiled, the name was recorded as alemure. The area between the Morawica and Opava rivers has the highest concentration of early medieval archaeological sites in the so-called Czech Silesia, including two important strongholds located on the Morawica itself, namely Hradec nad Moravicí and Opava-Kylešovice.
Bibliografia
CDRB I – Codex diplomaticus et epistolaris Regni Bohemiae, t. 1. 805-1197, wyd. G. Friedrich, Prague 1904-1907
CDM I – Codex diplomaticus et epistolaris Moraviae. Studio et opera, t. 1. 396-1199, wyd. A. Boczek, Olomucii 1836.
CPD I – Codex Pomeraniae diplomaticus, Bd. 1, wyd. K. Hasselbach, J. Kosegarten J., E.A. Koch’s Verlagshandlung, Th. Kunike, Greiswald 1862.
MPH I – Monumenta Poloniae Historica. Pomniki dziejowe Polski, t. 1, wyd. A. Bielowski, Lwów 1864.
Kronika węgierska – Kronika węgierska na początku wieku XII. Kronika czeska na początku wieku XI. W łacińskim języku pisane: z tłomaczeniem na Polski język. Tudzież ziemopismo Bedy wieku VIII.
List popa Jana wieku XIII. Z rękopismow rożnych bibliotek, wyd., tłum. i opr. H. Kownacki, Warszawa 1823.
Żywot św. Stefana – Żywot św. Stefana króla Węgier, czyli Kronika węgiersko-polska, wyd., tłum. i opr. R. Grzesik, Warszawa 2003.
Abłamowicz D. 1991, Chronologia grodziska w Kamieńcu, gm. Zbrosławice, woj. Katowice, w: J. Szydłowski (red.), Śląsk Górny i Opawski w dobie plemiennej wczesnego średniowiecza, „Śląskie Prace Prahistoryczne” 2, s. 207-218.
Balzer O. 1895, Genealogia Piastów, Akademia Umiejętności, Kraków.
Banasik W. 2013, Dagome a Mieszko, „Slavia Antiqua” 54, s. 21-60.
Bardach J. 1971, Wacław Aleksander Maciejowski i jego współcześni, Wrocław–Warszawa–Kraków– Gdańsk.
Biermann G. 1871, Ueber die provincia Holacensis, „Zeitschrift für Geschichte und Alterthum Schlesiens” 10, nr 2, Breslau, s. 358-368.
Beumann H., Schlesinger W. 1955, Urkundenstudien zur deutschen Ostpolitik unter Otto III. Archiv für Diplomatik, Schriftgeschichte, Siegel- und Wappenkunde, t. 1, Münster–Köln, s. 132-250.
Bolina P., Martínek J., Cílek V., Šlézar P. 2022, Jantarová stezka, Praha, Academia.
Boroń P. 2012, Na przedpolu Bramy Morawskiej – obecność wpływów południowych na Górnym Śląsku i zachodnich krańcach Małopolski we wczesnym średniowieczu, „Historia Slavorum Occidentis” 2 (3), s. 37-66.
Bogdanowicz P. 1968, Przynależność polityczna Śląska w X wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bruchmann K. 1909, Die Huldigungsfahrt König Friedrichs I. von Böhmen (des „Winterkönigs”) nach Mähren und Schlesien, „Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte” 9, Breslau.
Buczek K. 1938, Pierwsze biskupstwa polskie, „Kwartalnik Historyczny” 52, s. 169-209.
Buczek K. 1965, Zagadnienie wiarygodności regestu Dagome iudex, „Studia Źródłoznawcze” 10, s. 117-139.
Cetwiński M. 2022, Kamieniec – castrum fortissimum. Kronikarskie echa wyprawy Brzetysława II w 1096 roku, w: T. Przerwa, J. Jędrysiak (red.), Wokół twierdzy Kłodzko. 1000 lat historii w cieniu wojen, Wrocław, GAJT Wydawnictwo, s. 13-22.
Dąbrowski J. 1951, Studia nad początkami państwa polskiego, „Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, t. 52, nr 5, s. 316-327.
Fabre P. 1896, La Pologne et le Saint-Siège du Xe au XIIIe siècle, Paris.
Fokt K., Denuo de Legnicensi potestate: Uwagi o znaczeniu Legnicy w księstwie Bolesława Wysokiego, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 70 (2), s. 4-16.
Fokt K. 2016, Efemeryczne plemiona i „dziwna wojna” gigantów. Szkic z dziejów Słowian zamieszkałych u stóp Sudetów Zachodnich, w: B. Chudzińska, M. Wojenka, M. Wołoszyn (red.), Od Bachórza do Światowida ze Zbrucza. Tworzenie się słowiańskiej Europy w ujęciu źródłoznawczym. Księga jubileuszowa Profesora Michała Parczewskiego, Kraków–Rzeszów, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 193-200.
Fokt K. 2017, Gospodarcze wykorzystanie Sudetów we wczesnym średniowieczu. Przyczynek historyczny, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 72 (3), s. 3-28.
Galuška L. 2005, Gehörten die in Särgen bestattenen Personen zur Gesselschaftselite des Größmährischen Staré Město – Uherské Hradiště?, w: P. Kouřil (red.), Die frühmittelalterliche Elite bei den Völkern des östlichen Mitteleuropas, Spisy Archeologického Ústavu AV ČR 25, Brno, s. 193-207.
Gąsiorowski A. 1967, Ołomuniec, w: W. Kowalenko, G. Labuda, Z. Stiebel (red.), Słownik starożytności słowiańskich. Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych do schyłku wieku XII, t. 3 (L-O), Wrocław–Warszawa–Kraków, Ossolineum, s. 479-482.
Gediga B., Markiewicz M. 2016, Versuch einer dreidimensionen (3D) Rekonstruktion den Burgwall auf der Insel Ostrówek in Opole, „Fasciculi Archaeologiae Historicae” 29, s. 39-47.
Giesebrecht L. 1843, Wendische Geschichten aus dem Jahren 780 bis 1182, Greiswald, Rudolf Gaertner Verlag.
Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn.
Grawert-May von G. 1971, Das staatrechtliche Verhältnis Schlesiens zu Polen, Böhmen und dem Reich während des Mittelalters (Anfang des 10. Jahrhunderts bis 1526), Aalen, Sciencia-Verlag.
Gregor J. 1908, Die Kastellanei Gradice Golensicezke, „Oberschlesiche Heimat” 4-2, s. 137-139.
Grodecki R. 1933, Dzieje polityczne Śląska do roku 1290, w: S. Kutrzeba (red.), Historja Śląska. Od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, Kraków, Polska Akademia Umiejętności, s. 155-326.
Gryc J. 2020a, 4.3. Analiza wczesnośredniowiecznych i średniowiecznych zabytków ruchomych, w: T. Rodzińska-Chorąży, A. Tyc, W. Gojniczek, B. Czwojdrak, J. Gryc, Z. Jagosz-Zarzycka, B. Chorąży, G. Chromik, Ł. Łukaszewski, Rotunda na Górze Zamkowej w Cieszynie. Badania archeologiczno-architektoniczne 1941-2017, Cieszyn–Kraków, s. 147-179.
Gryc J. 2020b, 5. Gród w Cieszynie w świetle źródeł archeologicznych, w: T. Rodzińska-Chorąży, A. Tyc, W. Gojniczek, B. Czwojdrak, J. Gryc, Z. Jagosz-Zarzycka, B. Chorąży, G. Chromik, Ł. Łukaszewski, Rotunda na Górze Zamkowej w Cieszynie. Badania archeologiczno-architektoniczne 1941-2017, Cieszyn–Kraków, s. 199-203.
Grzesik R., 1999, Kronika węgiersko-polska. Z dziejów polsko-węgierskich kontaktów kulturalnych w średniowieczu, Poznań.
Hejnosz W. 1954-1956, Z rozważań nad dokumentem „Dagome iudex”, „Slavia Antiqua” 5, s. 277-291.
Heußner K.U., Westphal T. 1998, Dendrochronologische Untersuchungen an Holzfunden aus frühmittelalterlichen Burgwällen zwischen Elbe Oder, w: J. Henning, A. Ruttkay (red.), Frühmittelalterlichen Burgenbau in Mittel- und Osteuropa, Bonn, Habelt-Verlag, s. 223-234.
Hlas J., Marethová B., Drtikolová Kaupová S., Vytlačil Z. 2021, Doklady pohřbívání ze střdní doby hradištní na katastru obce Vávrovice (okr. Opava), Pravěk. Nová řada 30, s. 63-92.
Holtzmann R. 1918, Böhmen und Polen im 10. Jahrhundert. Eine Untersuchung zur ältesten Geschichte Schlesiens, Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens 52, s. 1-37.
Hrubý V. 1926, Původní hranice biskupství pražského a hranice říše české v 10. století, „Časopis Matice moravské” 50, s. 85-154.
Jaworski K. 2005, Grody w Sudetach (VIII-X w.), Wrocław, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii.
Jaworski K. 2007, Grodzisko z przełomu IX-X wieku w Gilowie na Przedgórzu Sudeckim. Problemy badawcze i metodologiczne, w: M. Bakalarska (red.), Materiały z konferencji konserwatorstwa archeologicznego zorganizowanych przez Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego. Jurata (8-20 V 2005 r.) Wigry (28-30 IX 2005 r.) Krynica (30 XI – 3 XII 2005 r.), Warszawa, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, s. 271-292.
Jaworski K. 2011, Czy aby tylko „Pogański książę silny wielce, siedzący na Wiślech”?, w: M. Brzostowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński (red.), Swoi i obcy w kulturze średniowiecza, Poznań–Ląd, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, Starostwo Powiatowe w Słupcy, s. 31–60.
Jaworski K. 2013, O Wielkomorawianach pochowanych na Śląsku, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Migracje. Funeralia Lednickie. Spotkania 15, Poznań, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, s. 147–169.
Jaworski K. 2014, Wczesne średniowiecze, w: E. Tomczak (red.), Archeologia – Górny Śląsk, Katowice, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, s. 165-191.
Jaworski K., Paternoga M. 2001, Badania nad umocnieniami grodu w Gilowie w latach 1999-2000, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne” 43, s. 267-28
Jaworski K., Wójcik A. 1997, Przedmioty wykonane z surowców skalnych z grodziska w Gilowie, woj. wałbrzyskie, Acta Universitatis Wratislaviensis No 1924, Studia Archeologiczne 29, s. 115-149.
Jaworski K., Wójcik A. 1999, Skąd przybyli Gilowianie, czyli rozmowa archeologa z geologiem, w: XI Śląskie Spotkania Archeologiczne Karło 5-8 maja 1999. Streszczenia komunikatów i referatów, Wrocław–Karłów, Katedra Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 49-50.
Jungnitz J. 1907, Die Grenzen des Breslauer Bistums, w: Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte, Dritter Band, t. 3. Studien zur schlesischen Kirchengeschichte, Breslau, s. 1-18.
Jurek T. 1994, Ryczyn biskupi. Studium z dziejów kościoła polskiego w XIII w., Roczniki Historyczne, t. 60, s. 21-64.
Jurek T. 2022, [rec.] Krzysztof Fokt, Organizacja grodowa w drugiej monarchii piastowskiej. Studium krytyczne (Maiestas, potestas, communitas VII), Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, Kraków 2022, ss. 126, „Roczniki Historyczne” 88, s. 233-238.
Kaletynowie M. i T., Lodowski J. 1968, Grodziska wczesnośredniowieczne województwa wrocławskiego, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Kalhous D. 2012, Anatomy of a Duchy. The Political and Ecclesiastical Structures of Early Přemyslid Bohemia, Leiden–Boston, wyd. Brill.
Kara M. 2006, W kwestii pochodzenia wczesnośredniowiecznych osełek z fyllitu odkrytych na ziemiach Polski północno-zachodniej – głos w dyskusji, w: M. Dworaczyk, A.B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski (red.), Świat Słowian wczesnego średniowiecza, Szczecin–Wrocław, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, s. 395-404.
Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S. 1977, Studia i materiały do osadnictwa wczesnośredniowiecznego Opolszczyzny, Opole, Instytut Śląski w Opolu.
Kętrzyński S. 1950, Dagome iudex, „Przegląd Historyczny” 41, s. 133-151.
Kętrzyński W. 1892, Granice Polski w X wieku, „Rozprawy Akademii Umiejętności Wydział Historyczno- Filozoficzny” 30, s. 1-32.
Kossmann O. 1970, Alemure, „Zeitschrift für Ostforschung” 19, z. 3, s. 443-446.
Kouřil P. 1994, Slovanské osídlení Čěského Slezska, Brno–Český Těšín, Archeologický ústav AV ČR, Muzeum Těšínska.
Kouřil P. 2004, Rané středoveký bojovnický hrob z Hradce nad Moravicí, „Slovenská archeológia” 52-1, s. 55-76.
Kouřil P. 2021, Výjimečné velkomoravské kování ze Slezska. Trajektorie Bojná/SK – Kylešovice/CZ, w: K. Dolejší, O. Haničák (red.), Modestia est signum sapientiae. Studie nejen o středověkém umění k poctě Dalibora Prixe, Praha, s. 258-267.
Kouřil P., Gryc J. 2014, Hradiska 10.-12. století na severní Moravě a ve Slezsku, w: K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch (red.), Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy środkowej. Społeczeństwo, gospodarka, ideologia, Wrocław, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 99-171.
Kouřil P., Gryc J. 2018, Early Medieval Stronghold in Opava-Kylešovice and Its Importance for the Understanding of the Silesian Region in the Tenth-Eleventh Centuries, w: P. Kouřil, R. Procházka (red.), Moravian and Silesian Strongholds of the Tenth and Eleventh Centuries in the Context of Central Europe, Brno, Archeologický ústav AV ČR, s. 185-213.
Kouřil P., Gryc J. 2019, Czech Silesia in the Early Middle Ages, „Přehled výzkumů” 60-2, s. 93-143.
Kouřil P., Procházka R. 2018, Moravian Centres between the Mojmirids and Přemyslids, w: P. Kouřil, R. Procházka (red.), Moravian and Silesian Strongholds of the Tenth and Eleventh Centuries in the Context of Central Europe, Brno, Archeologický ústav AV ČR, s. 41-72.
Kouřil P., Tymonová M. 2013, Slovanský kostrový mohylník ve Stěbořicích, Spisy archeologického ústavu AV ČR v Brně 34, Brno.
Kürbisówna B. 1962, Dagome iudex – studium krytyczne, w: K. Tymieniecki (red.), Początki państwa polskiego. Księga tysiąclecia, t. 1. Organizacja polityczna, Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 363-424.
Lelewel J. 1816, Zdobycze Bolesława Wielkiego, „Tygodnik Wileński”, nr 27 (21 maja 2016), s. 1-12.
Lelewel J. 1847, O związkach z Niemcami królów polskich, w: J. Lelewel, Polska wieków średnich, czyli w dziejach narodowych polskich postrzeżenia, t. 2, Poznań.
Lisowska E. 2013, Wydobycie i dystrybucja surowców kamiennych we wczesnym średniowieczu na Dolnym Śląsku, Wrocław, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Archeologii.
Łodyński M. 1911, [rec.] Stadnicki Karl Dr.: Die Schenkung Polens an Papst Johannes XV. (um d. J. 995) Freiburg (Schweiz) 1911. – Mit einer Karte. 8-ka, str. XIII, 103, „Kwartalnik Historyczny” 25, s. 510-515.
Łowmiański H. 1948, Imię chrzestne Mieszka I, „Slavia Occidentalis” 19, s. 203-308.
Łowmiański H. 1970, Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 4, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Łowmiański H. 1973, Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 5, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Łuczyński M. 2015, Nazwy własne w „Dagome iudex”, „Prace Językoznawcze” 17/4, s. 69-93.
Łukasiewicz K. 2009, Dagome iudex and the first conflict over succession in Poland, „The Polish Review” 54-4, s. 407-430.
Łukasiewicz K. 2010, Polski książę Mieszko Lambert czy król Polski Mieszko II Lambert? Nowe spojrzenie na Dagome iudex i Calendarium Merseburgense, „Slavia Antiqua” 51, s. 117-126.
Łukasiewicz K. 2012, Jeszcze raz o Mieszku Lambercie i Dagome iudex – odpowiedź na krytykę Dariusza Sikorskiego, „Slavia Antiqua”, t. 53, s. 223-232.
Łukasiewicz K. 2015, Polski książę Lambert Mieszko i król Polski Mieszko II – podsumowanie dyskusji z Dariuszem Andrzejem Sikorskim, „Slavia Antiqua” 56, s. 257-264.
Łukaszewicz A. 2012, O Dagome iudex, czyli papirus a sprawa polska, „Przegląd Historyczny”, t. 103-2, s. 365-380.
Maciejowski W.A. 1844, Uwagi nad dziełem Ludwika Giesebrecht pod tytułem: Historye wendyjskie z lat 780-1182, Biblioteka Warszawska, R. 3, t. 1 (marzec), s. 583-584 [artykuł ma błędną paginację, w rzeczywistości liczy 23 strony tekstu].
Maciejowski W.A. 1846, Pierwotne dzieje Polski i Litwy: zewnętrzne i wewnętrzne, z uwagą na ościenne kraje, a mianowicie na Ruś, Węgry, Czechy i Niemcy, Warszawa.
Maleczyński K. 1962, Najstarsza zachodnia granica Polski na podstawie źródeł X wieku, w: K. Tymieniecki (red.), Początki państwa polskiego. Księga tysiąclecia, t. 1. Organizacja polityczna, Poznań, s. 213-232.
Manteuffel T. 1970, Jeszcze w sprawie regestu Dagome iudex, w: J. Bardach (red.), Europa – Słowiańszczyzna – Polska. Studia ku uczczeniu Profesora Kazimierza Tymienieckiego, Poznań, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, s. 305-309.
Matla-Kozłowska M. 2008, Pierwsi Przemyślidzi i ich państwo (od X do połowy XI wieku), Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.
Michnová V., Polanský L., Tomková K., Tymonová M. 2010, Komárovský poklad. Revize dochované části depotu, „Numismatické listy” 65, s. 98-126.
Moździoch S. 1998, Wczesnośredniowieczne grody śląskie a ówczesne podziały plemienne, w: H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński (red.), Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, Poznań, s. 99-114.
Nalepa J. 1996, Granice Polski najdawniejszej. Prolegomena, t. 1, Kraków.
Naruszewicz A. 1780, Historya narodu polskiego, t. 2. Panowanie Piastów, Warszawa.
Nowak P. 2013, Dagome iudex w Zbiorze kanonów kardynała Deusdedita, „Studia Źródłoznawcze” 51, s. 75-94.
[Nowak P.] P.N. 2013, [rec.] Adam Łukasiewicz, O „Dagome iudex” czyli papirus a sprawa polska, Przegl. Hist., 103, 2012, z. 2, s. 365-380, „Studia Źródłoznawcze” 51, s. 233-234.
Nowakowa J. 1951, Rozmieszczenie komór celnych i przebieg dróg handlowych na Śląsku do końca XIV wieku, Wrocław, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
Opas T. 1997, Z badań nad znaczeniem zapisu: Alemura(e) [Zagadnienie nazwy Alemania (Almania) / cz. 1/], „Prace Historyczno-Archiwalne” 5, Rzeszów, s. 3-11.
Panic I. 2000, Ostatnie lata Wielkich Moraw, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Pankiewicz A. 2005, Grodziszcze. Wczesnośredniowieczne grodzisko plemienne na Przedgórzu Sudeckim, Acta Universitatis Wratislaviensis No 2768, Studia Archeologiczne 37, Wrocław.
Pankiewicz A. 2012, Relacje kulturowe południowego Śląska i północnych Moraw i Czech w IX-X wieku w świetle źródeł ceramicznych, Acta Universitetis Wratislaviensis No 3372, Studia Archeologiczne, t. 43, Wrocław.
Pankiewicz A. 2020, Pottery at the borderland: southern influences in Silesia and Lesser Poland in 9th and 10th century, Wrocław, Yellow Point Publications.
Pankiewicz A. 2022, Migracje ludności morawskiej w kierunku północnym u schyłku IX i w X wieku i ich kulturowe konsekwencje, „Slavia Antiqua” 63, s. 130-152.
Pankiewicz A. 2023, Wrocław. Gród na Ostrowie Tumskim we wczesnym średniowieczu, „Origines Polonorum” 23, Warszawa–Wrocław, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Parczewski M. 1980, Osadnictwo wczesnośredniowieczne na pograniczu śląsko-morawskim. Ze studiów nad lessowym Płaskowyżem Głubczyckim, „Przegląd Archeologiczny” 28, s. 123-170.
Parczewski M. 1982, Płaskowyż Głubczycki we wczesnym średniowieczu, „Prace Archeologiczne” 31, Kraków. Paszkiewicz B. 2023, Śląsk w X wieku: źle postawione zagadnienie, „Slavia Antiqua” 64, s. 77-132. [P.N.] 2013 – zob. Nowak P.
Pochitonov E. 1953, Nález antických mincí v Hrozové, „Numismatický sborník” 1, s. 110, tab. 6.
Poleski J. 2004, Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, Kraków, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Archeologii.
Poleski J. 2013, Małopolska w VI-X wieku. Studium archeologiczne, Kraków, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Archeologii.
Poleski J. 2017, Kontakty plemion zamieszkujących dorzecza Wisły i Odry z Wielkimi Morawami, w: P. Kouíl (red.), Wielkie Morawy. Great Moravia, Gniezno–Szczecin, Triglav, Muzeum Początków Państwa Polskiego, s. 95-105.
Potkański K. 1996, Napis grobowy Bolesława Wielkiego, „Sprawozdanie z czynności i posiedzeń Akademii Umiejętności”, Kraków 1896, t. 1, nr 6, s. 16-21.
Potkański K. 1898, Kraków przed Piastami, „Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego PAU w Krakowie” 35, Kraków.
Pocházka R. 2009, Vývoj opevňovací techniky na Moravě a v českém Slezsku v raném středověku, Spisy Archeologického Ústavu AV ČR Brno, 38, Brno.
Przezdziecki A. 1844, Mieczysław Pierwszy, obraz z dziejów polskich, Biblioteka Warszawska, R. 3, t. 4 (październik), s. 306-336.
Ptaśnik J. 1908, Denar świętego Piotra obrońcą jedności politycznej i kościelnej w Polsce, „Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności w Krakowie” 51, s. 133-216.
Ptaśnik J. 1911, Dagome iudex. Przyczynek krytyczny do genezy świętopietrza w Polsce, Kraków, Spółka Wydawnicza Polska.
Richter V. 1943, O středověké architektuře na Moravě (od nejstarších dob do počátku 11. věku), „Časopis Matice moravské” 65, s. 1-84.
Rodak S. 2017, Podstawy datowania grodów z końca X – początku XIII wieku na Dolnym Śląsku, „In Pago Silensi. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne” 4, Wrocław, Instytut Archeologii, Uniwersytet Wrocławski.
Rospond S. 1959, Dzieje polszczyzny śląskiej, Katowice, Wydawnictwo Śląsk.
Rudnicki M. 1928, Polskie Dagome iudex i wagryjska Podaga, „Slavia Occidentalis” 7, s. 135-165.
Rymar E. 1986-1990, Dagome iudex jako organiczna całość decyzji Mieszka I w sprawie podziału Polski na dzielnice. Reanimacja hipotezy o piastowskim rodowodzie dynastii pomorskiej, „Materiały Zachodniopomorskie” 32, s. 293-350.
Rzeźnik P. 2006, Problem tezauryzacji mis żelaznych typu śląskiego w świetle źródeł źródłoznawczych tzw. skarbów jednorodnych, „Fontes Archaeologici Posnanienses” 42, s. 175-204.
Schulte W. 1907, Quellen zur Geschichte der Besitzverhältnisse des Bistums Breslau, w: Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte, Dritter Band, t. 3. Studien zur schlesischen Kirchengeschichte, Breslau, s. 171-279.
Schulte W. 1908, Die Kastellanei Gradice Golensicezke, „Oberschlesische Heimat” 4-4, s. 242-248.
Schöne S. 2020, Die Alte Schanze von Göda. Stary Szaniec z Gödy, Dresden.
Semkowicz W. 1933, Historyczno-geograficzne podstawy Śląska, w: S. Kutrzeba (red.), Historja Śląska. Od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, Kraków, Polska Akademia Umiejętności, s. 1-71.
Sikorski D.A. 2011, O najnowszym synu Mieszka I – Mieszku Lambercie, „Slavia Antiqua” 52, s. 169-174.
Sikorski D.A. 2013a, Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Rozważania nad granicami poznania historycznego, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Sikorski D.A. 2013b, O nieszczęsnym Mieszku Lambercie (po raz ostatni), „Slavia Antiqua” 54, s. 321-328.
Sikorski D.A. 2015, Komentarz do tekstu Krystyny Łukasiewicz, „Slavia Antiqua” 56, s. 265-266. Skutil J. 1980, Hydronymie hlavních toků povodí řeky Moravy v ČSR, Zpravodaj místopisné komise. Stadnicki K. von Żmigród 1911, Schenkung Polens an Papst Johann XV. (um das Jahr 995), Freiburg (Schweiz).
Stadnicki K. 1911, [rec.] Łodyński Maryan Dr.: Dokument Dagome iudex a kwestya Sardyńska w XI wieku. – Odbitka LIV tomu Rozpraw Wydziału Histor.-filozof. krak. Akademii Umiej., Kraków 1911, str. 91, „Kwartalnik Historyczny” 25, s. 503-510.
Stasiewski B. 1933, Untersuchungen über drei Quellen zur ältesten Gechichte und Kircheorganisation Polens, „Breslauer Studien zur historischen Theologie” 24, Breslau.
Steffen A. 1956, Greckie ślady w regeście Dagome iudex, „Antemurale” 3, Romae, s. 95-116.
Steinhübel J. 2012, Kapitoly z najstarších českých dejín 531-1004, wyd. 2, Kraków, Spolok Slovákov v Poľsku – Towarzystwo Słowaków w Polsce. Sułowski Z. 1953, Geografia dokumentu „Dagome iudex”, „Slavia Antiqua” 4, s. 232-251.
Szydłowski J. 1973, Neue Forschungsergebnisse zur frühmittelalterlichen Besiedlung des 7.-9. Jahrhunderts im südlichen Oberschlesien, w: J. Herrmann, K.H. Otto, Berichte über die II. Internationalen Kongress für Slawischen Archäologie, Bd. 3, Berlin, Akademie der Wissenschaften der DDR, Zentralinstitut für alte Geschichte und Archäologie, s. 359-365.
Szydłowski J. 1998, Czy ślad ekspansji Świętopełka? w: A. Buko (red.), Studia z dziejów cywilizacji, Warszawa, Uniwersytet Warszawski, Instytut Archeologii, s. 49-55.
Szydłowski J. 1974, Terytorium plemienne „Golensizi” – na podstawie nowych źródeł archeologicznych, „Archeologický Sborník Ostravské Muzeum”, s. 79-101.
Šebánek J. 1936, Moderní padělky v moravském diplomatáři Bočkově do roku 1306, Časopis Matice moravské, R. 60, nr 1, s. 27-84, nr 4, s. 456-498.
Šebánek J. 1946, Slezsko a české země 9.-13. století, w: Slezsko, český stát a česká kultura, Cyklus přednášek pořádaný Masarykovou universitou v Brně, Matice opavská, Opava, s. 27-41.
Šlézar P. 2018, Komunikační síť raně středověké Olomouce, w: J. Martínek (red.), Výzkum historických cest v interdisciplinárním kontextu 2018, Vlastivědný věstník moravský. Supplementum 3, Brno, Muzejní a vlastivědná společnost v Brně, Centrum dopravního výzkumu, s. 69-82.
Šmilauer V. 1962, Předslovanská jména na území Československa podle Ernsta Schwarze, Zpravodaj místopisné komise.
Štefanovičová T., Henning J., Ruttkay M. 2006, Možnosti prezentácie veľkomoravských archeologických pamiatok na Bratislavskom hrade, w: K. Pieta, A. Ruttkay, M. Ruttkay (red.), Bojná. Hospodárske a politické centrum Nitrianského kniežatsva, Nitra, s. 237-263.
Tomicki T. 1925, Słowiańskie rzeki w Europie. Przyczynek do starożytności słowiańskich, Kraków.
Treblin M. 1908, Beiträge zur Siedlungskunde im ehemaligen Fürstentum Schweidnitz, „Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte” 6, Breslau.
Tyszkiewicz J. 1963, Z badań nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem górnego dorzecza Odry, „Studia z dziejów osadnictwa” 1, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 1-71.
Tyszkiewicz J. 1991, Uwagi o ustalaniu się granicy między Morawami a Śląskiem (IX-XIII wiek), w: J. Szydłowski (red.), Śląsk Górny i Opawski w dobie plemiennej wczesnego średniowiecza, „Śląskie Prace Prahistoryczne” 2, s. 35-48.
Tyszkiewicz J. 2003, Geografia historyczna Polski w średniowieczu. Zbiór studiów, Warszawa, Wydawnictwo DIG.
Tyszkiewicz L.A. 1991a, Południowo-wschodnia rubież w systemie plemion śląskich. w: J. Szydłowski (red.), Śląsk Górny i Opawski w dobie plemiennej wczesnego średniowiecza, „Śląskie Prace Prahistoryczne” 2, s. 49-71.
Tyszkiewicz L.A. 1991b, Przyłączenie Śląska do monarchii piastowskiej pod koniec X wieku, w: L. Leciejewicz (red.), Od plemienia do państwa. Śląsk na tle wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny Zachodniej, Wrocław–Warszawa, Uniwersytet Wrocławski, Centrum Badań Śląskoznawczych i Bohemistycznych, s. 121-152.
Tyszkiewicz L.A. 2000, Warunki polityczne włączenia Śląska do państwa Piastów, w: M. Młynarska-Kaletynowa, E. Małachowicz (red.), Śląsk około roku 2000. Materiały z sesji naukowej we Wrocławiu w dniach 14-15 maja 1999 roku, Wrocław, Polska Akademia Nauk, Oddział we Wrocławiu, s. 79-87.
Uzdowska T. 1961, Alemure, w: W. Kowalenko, G. Labuda, T. Lehr-Spławiński (red.), Słownik starożytności słowiańskich. Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych, t. 1 (A-E), Wrocław–Warszawa–Kraków, Ossolineum, s. 20.
Voigt H.G. 1911, Schenkung Polens an Papst Johann XV (um das Jahr 995), „Altpreussische Monatsschrift” 48 (4), s. 626-643.
Wachowski K. 1997, Śląsk w dobie przedpiastowskiej. Studium archeologiczne, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
Wasilewski T. 1987, Pochodzenie Emnildy, trzeciej żony Bolesława Chrobrego a geneza polskiego władztwa nad Morawami, „Kwartalnik Historyczny” 94-2, s. 29-47.
Wędzki A. 1983, Południowo-zachodni zasięg państwa Mieszka I w świetle badań dokumentu Dagome iudex (problem identyfikacji Alemure), „Slavia Antiqua” 29, s. 111-118.
Widajewicz J. 1938, Kraków i Poważe w dokumencie biskupstwa praskiego z 1086 roku, Prace Komisji Historycznej TPPN, t. 11, z. 4, Poznań, s. 247-345.
Widajewicz J. 1947, Państwo Wiślan, Kraków, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Studium Słowiańskiego. Wojciechowski Z. 1933, Najstarszy ustrój plemienno-szczepowy i administracja do roku 1139, w: S. Kutrzeba (red.), Historja Śląska. Od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, Kraków, Polska Akademia Umiejętności, s. 123-159.
Widajewicz J. 1936, Mieszko I i powstanie państwa polskiego, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 10 (4), Toruń.
Zahradnik J. 1930, Czy Wacław Maciejowski był Ślązakiem?, „Zaranie Śląskie” nr 2, s. 70-73.
Zakrzewski S. 1923, Najdawniejsza bulla dla Polski. Spostrzeżenia nad dokumentem „Dagome iudex”, „Archiwum Towarzystwa Naukowego, Wydział 2 Filozoficzno-Historyczny” 1, Lwów, s. 1-23.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Krzysztof Jaworski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.