Słowa kluczowe
Sava Nemanjić
Chilandar
Serbia
Studite Synaxarion
Jak cytować
Abstrakt
The article presents the current state of knowledge on the synaxarion introduced by Sava Nemanjić in the Chilandar monastery founded by him and his father. It discusses all the hypotheses formulated so far and related observations presented in the latest publications. The current state of knowledge seems to suggest that Miladin Mitrović’s hypothesis is the most likely, according to which the Evergetian liturgical practice was introduced in Chilandar, but without translating the synaxarion into Church Slavonic. Instead, the rubrics from the synaxarion were added to other liturgical books – menaia, triodia, and octoechoi.
Bibliografia
Afanas’eva T.I. 2019, «Evhologij Savvy Serbskogo» i ego recepciâ v Drevnej Rusi XIII-XIV v., „Drevnââ Rus’. Voprosy medievistiki” 4 (78), s. 144-156. Anonim 1845, Postanak’ manastira Hilandara, „Serbskij Narodnij List’” 10, 13, s. 101-104.
Antić V. 2019, Ostaci parohijskog tipika u srpskom bogoslužbenom predanju 13. i 14. veka, „Crkvene studije” 16, 2, s. 619-633.
Cernić L. 1981, O atribuciji srednjovekovnih srpskih ćirilskih rukopisa, w: D. Bogdanović (red.), Tekstologija srednjovekovnih južnoslovenskih književnosti, 14-16. novembra 1977, Beograd, Srpska akademija nauka i umetnosti, s. 335-360.
Domentijan 2001, Žitije Svetoga Save, oprac., tłum. i koment. Lj. Juhas-Georgievska, wyd. T. Jovanović, Beograd, Srpska književna zadruga.
Galatariotou C. 1987, Byzantine ktetorika typika: a comparative study, „Revue des Études Byzantines” 45, s. 77-138.
Hristova-Šomova I. 2009, Dve ûžnoslavânskie minei v sravnenii s novgorodskim mineâmi, „Drevnââ Rus’. Voprosy medievistiki” 4 (38), s. 44-62.
Hristova-Šomova I. 2010, Novgorodskite minei i Zografskiât minej № 53 (I.e.7), w: M. Jovčeva (red.), Pěnie malo Georgû. Sbornik v čest na 65-godišninata na prof. dfn. Georgi Popov, Sofiâ, Izdatelski cent’r “Boân Penev”, s. 117-140.
Hristu P. 1986, Manastir Presvete Bogorodice Evergetidske u Carigradu, w: Stefan (Boca) i dr. (red.), Osam vekova Studenice: zbornik radova, Beograd, Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve, s. 61-73.
Jagić V. 1898, Tipik hilandarski i njegov grčki izvor: (dodatak k izdanju episkopa Dimitrija), „Spomenik Srpske kraljevske akademije” 31, s. 1-66.
Jordan R.H., Morris R. (eds.) 2012, The Hypotyposis of the Monastery of the Theotokos Evergetis, Constantinople (11th-12th Centuries), Farnham, Ashgate.
Lemerle P., Dagron G., Ćirković S. (éds.) 1982, Actes de Saint-Pantéléèmôn: texte, Paris, P. Lethielleux.
Milošević N. 2015, Tipik Svetoga Save, „Srpska teologija u dvadesetom veku: istraživački problemi i rezultati” 17, s. 27-35.
Milošević N. 2016, Bogoslužbena forma u Srpskoj Crkvi u vreme Svetoga Save, w: Lj. Maksimović, V. Vukašinović (red.), Manastir Studenica 700 godina Kraljeve Crkve, Beograd, Srpska akademija nauka i umetnosti, s. 123-132.
Mirković L. 1958, Tipik arhiepiskopa Nikodima, „Bogoslovlje: organ Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu” 2 (17), 1, s. 69-88.
Mitrović M. 2009, Počeci srpske liturgijske tradicije, „Vidoslov”, 46, s. 121-134.
Nikolov A., Georgieva T., i Benčeva J. (red.) 2016, Rusiâ, Aton i Rilskiât manastir (XI – načaloto na XX v.). Sbornik dokumenti, Sofiâ, Fondaciâ „B’lgarsko istoričesko nasledstvo”.
Pentkovskij A.M. 2001, Studijskij ustav i ustavy studijskoj tradicii, „Žurnal Moskovskoj Patriârhii” 5,s. 69-80.
Pentkovskij A.M. 2003, Ktitorskie tipikony i bogoslužebnye sinaksari Evergetidskoj gruppy, „Bogoslovskie trudy” 38, s. 336-354.
Pentkovskij A.M. 2016, Slavânskoe bogosluženie i cerkovnye organizacii v serbskih zemlâh v X-XII vekah, w: M. Radujko (red.), Stefan Nemanja – prepodobni Simeon Mirotočivi: zbornik radova, t. 1, Beograd–Berane, Filozofski fakultet u Beogradu – Institut za istoriju umetnosti – Institut za srpski jezik SANU – Episkopija budimljansko-nikšićka, s. 35-61.
Radojičić Đ. Sp. 1951, Da li je Savinim staranjem preveden ceo Evergetidski tipik?, „Zbornik radova” (Institut za proučavanje književnosti SAN) 10, s. 35-42.
Savić V. 2016a, Srpska redakcija crkvenoslovenskog jezika: od sv. Klimenta, episkopa slovenskog, do sv. Save, arhiepiskopa srpskog, „Slověne. International Journal of Slavic Studies” 5, 2, s. 231-339.
Savić V. 2016b, Srpski prevod „Evergetidskog sinaksara” u dva sinajska rukopisa, „Zbornik radova Vizantološkog instituta” 53, s. 209-235.
Simić P. 1977, Rad svetoga Save na osavremenjavanju bogosluženja u srpskoj crkvi, w: Jovan (Velimirović) i dr. (red.), Sveti Sava. Spomenica povodom osamstogodišnjice rođenja, 1175-1975, Beograd, Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve, s. 181-205.
Simić P. 2000, Značaj bogoslužbenih odredbi Hilandarskog i Karejskog tipika, w: V. Korać (red.), Osam vekova Hilandara, istorija, duhovni život, književnost, umetnost i arhitektura, Beograd, Srpska akademija nauka i umetnosti, s. 187-192.
Subotin-Golubović T. 1998, Prilog poznavanju bogosluženja u srpskoj crkvi krajem XIII veka, „Hilandarski zbornik”, 10, s. 153-177.
Subotin-Golubović T. 2017, Korpus liturgijskih knjiga srpske crkve u prvoj polovini XIII veka – preliminarno saopštenje, w: S. Mišić (red.), Srpska kraljevstva u srednjem veku: zbornik radova sa međunarodnog naučnog skupa održanog od 15. do 17. septembra 2017. godine u Kraljevu, u čast obeležavanja 800 godina od krunisanja Stefana Nemanjića (Prvovenčanog), Kraljevo, Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet, Odeljenje za istoriju, Centar za istorijsku geografiju i istorijsku demografiju – Univerzitet u Novom Sadu, Filozofski fakultet, Odsek za istoriju – Univerzitet u Nišu, Centar za vizantijsko-slovenske studije – Grad Kraljevo, s. 111-126.
Subotin-Golubović T. 2018, Hilandar 608 (minej za decembar) – vesnik promena u liturgijskom životu srednjovekovne Srbije, w: A.A. Turilov i dr. (red.), Scala paradisi: akademiku Dimitriju Bogdanoviću u spomen, 1986-2016, Beograd, Srpska akademija nauka i umetnosti, s. 375-397.
Subotin-Golubović T. 2019, Služba svetim apostolima Vartolomeju i Varnavi kao primer osobenog sastava rukopisa br. 361 Arhiva SANU, w: J. Radić i V. Savić (red.), Nasleđe i stvaranje: Sveti Ćirilo – Sveti Sava: 869-1219-2019, t. 2, Beograd, Srpska akademija nauka i umetnosti, s. 631-650.
Subotin-Golubović T. 2020, Tipologija i himnografski repertoar srpskih liturgijskih zbornika 13. veka, w: V. Puzović, V. Tatalović (red.), Osam vekova autokefalije Srpske pravoslavne crkve, t. 2, Beograd, Pravoslavni bogoslovski fakultet Univerziteta u Beogradu – Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve, s. 277-285.
Subotin-Golubović T. 2022, Evergetidski tipik i himnografski zbornici Milutinovog doba, w: V. Stanković, D. Marjanović (red.), Sedam vekova od upokojenja Svetog kralja Milutina: tematski zbornik, Vranje, Svepravoslavno društvo „Prepodobni Justin Ćelijski i Vranjski” – Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet, Katedra i Seminar za Vizantologiju – Univerzitet u Nišu, Centar za vizantijsko-slovenske studije, s. 85-94.
Szefliński B. 2016, Trzy oblicza Sawy Nemanjicia: postać historyczna – autokreacja – postać literacka, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tarnanidis I. 1988, The Slavonic Manuscripts Discovered in 1975 at St. Catherine’s Monastery on Mount Sinai, Thessaloniki, St. Catherine’s Monastery at Mount Sinai – the Hellenic Association for Slavic Studies.
Tarnanidis J. [!] 2018, Slika srpske spisateljske i duhovne delatnosti u XIII i XIV veku koja se javlja u sinajskim slovenskim rukopisima pronađenim 1975. godine, tłum. M. Veljković, w: A.A. Turilov i dr. (red.), Scala paradisi: akademiku Dimitriju Bogdanoviću u spomen, 1986-2016, Beograd, Srpska akademija nauka i umetnosti, s. 399-410.
Teodosije 1973, Život Svetoga Save, wyd. Đ. Daničić, oprac. i przedm. Đ. Trifunović, Beograd, Đ. Trifunović.
Teodosije 1992, Žitije svetog Save, tłum. L. Mirković, red. D. Bogdanović, Beograd, Srpska književna zadruga.
Turilov A.A., Moškova L.V., Tahiaos A.-È.N. (red.) 1999, Slavânskie rukopisi afonskih obitelej, Fessaloniki, SS Cyril and Methodius Center for Cultural Studies.
Vukašinović V. 2011, Srpska liturgijska praksa 13. veka, w: B. Todić, M. Radujko (red.), Đurđevi Stupovi i Budimljanska eparhija: zbornik radova, Berane–Beograd, Episkopija budimljansko-nikšićka – Filozofski fakultet u Beogradu – Institut za istoriju umetnosti – Polimski muzej Berane – Pravoslavni bogoslovski fakultet – Institut za teološka istraživanja, s. 231-247.
Vukašinović V.2016, The liturgical framework of Serbian and Byzantine religious art, w: Lj. Maksimović, J. Trivan (eds.), Byzantine Heritage and Serbian Art, t. 2, D. Vojvodić, D. Popović (eds.), Sacral Art of the Serbian Lands in the Middle Ages, transls. T. Rodwell-Jovanović et al., Belgrade, The Serbian National Committee of Byzantine Studies – P.E. Službeni glasnik
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Błażej Szefliński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.