Abstract
In 2016, an Early Medieval sword scabbard chape was handed over to the Museum of Kostrzyn Fortress. According to the person submitting it, it was found about 5-6 years earlier in the northern part of Kostrzyn nad Odrą. The main decorative motif of the openwork field is a heraldically arranged bird. The closest analogies to the chape in question are dated to the second half of the 10th and 11th century. Artefacts of this type could have been produced in Scandinavia, but also in the Rus and Baltic areas. Unfortunately, we are not able to say what raw material was used to cast the artefact in question. An analysis of the metal composition of the find carried out on the surface of the artefact demonstrated that a very heterogeneous lead alloy was used, which could have also been a result of lead-bleaching. The same technology was also observed on the chapes from Ruthenia. Scholars have explained the presence of an ornithomorphic motif on the surface of the artefact in various waysReferences
Sources
Theophilus
Theophilus: On Divers Arts, translated by J.G. Hawthorne and C.S. Smith, New York: Dover Publications.
Scholarship
Ambrosiani B. 2001, The Birka Falcon, in: B. Ambrosiani ed., Excavations in the Black Earth 1990-1995. Eastern Connections Part One: The Falcon Motif, Stockholm: Birka project for Riksantikvarieämbetet, p. 11-27.
Androshchuk F. 2014a, Viking Swords. Swords and Social aspects of Weaponry in Viking Age Societies, Stockholm: National Historical Museum.
Androshchuk F. 2014b, Rus’ and Byzantine Contacts of Scandinavia in 11th-14th Centuries, Stratum plus. Archaeology
And Cultural Anthropology, 5, 199-212.
Arne T. 1913, Einige Schwert-Ortbänder aus der Wikingerzeit, in: Opuscula Archaeologica Oscari Montelio Septuegenario Dedicato, Stockholm: Holmiæ, in ædibus I. Hæggstroemii, p. 375-390.
Blifel’d D.I. 1977, Davnjorus’ki pam’jatky Šestovyci, Kyiv: Akademija Nauk Ukrajins’koji RSR. Instytut archeolohiji.
Bollók A. 2010, The birds on the braid ornaments from Ramakaz. A view from the Mediterranean, in: F. Daim, J. Drauschke, Byzanz – Dar Römmereich im Mittelalter, Teil 3: Peripherie und Nachbarschaft, Mainz: Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums, p. 331-368.
Brachmann A., Unverzagt W. 1936, Zantoch. Eine Burg im deutschen Osten, Leipzig: Hirzel Verlag.
Coblenz W. 1985, Slawische Siedlungsreste in Nimschütz, Kr. Bautzen (mit einem Exkurs über vergleichbare Befunde von Pannewitz), Arbeits- und Forschungsberichte zur Sächsischen Bodendenkmalpflege, 29, s. 227-312.
Duchniewski B. 2002, Niektóre trzewiki pochew mieczy z terenu Polski – mity i rzeczywistość, „Archeologia Polski”, 47/1-2, p. 368-373.
Duczko W. 2004, Viking Rus: studies of the presence of Scandinavians in Eastern Europe, Leiden: Brill.
Duczko W. 2015, Status and Magic. Ornaments Used by the Bodzia Elites, in: A. Buko ed., Bodzia. A Late Viking-Age Elite Cemetery in Central Poland, Leiden-Boston: Brill, p. 202-221.
Dulinicz M. 1999, Trzewik pochwy miecza z Warszawy-Starego Bródna (ze studiów nad zabytkami z wczesnośredniowiecznego Mazowsza), „Światowid” 42, Nowa Seria 1/B, p. 51-58.
Engel M. 2015, Wczesnośredniowieczny trzewik pochwy miecza z miejscowości Stulichy, pow. Węgorzewski, „Acta Militaria Mediaevalia” XI, p. 173-180.
Eniosova N.V. 1994, Azhurnye nakonechniki nozhen mechej konca X-XI vv. na territorii Vostochnoj Evropy, in: Ju. L. Shhapova ed., Istorija i evoljucija drevnih veshhej, Moskva: Izd-vo Moskovskogo universiteta, p. 100-121.
Filipowiak W. 1955, Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Wolinie w latach 1953-1954, „Sprawozdania Archeologiczne” 1, p. 179-193.
Frenkel’ Ja.V. 2002, O nahodke azhuroj buteroli severoevropejskogo kruga, in: D.A. Machinskij ed., Ladoga i Severnaja Evrazija ot Bajkala do La-Mansha. Svjazujushhie puti i organizujushhie centry: Shestye chtenija pamjati Anny Machinskoj, Staraja Ladoga: Staroladožskij istoriko-arh. i arheolog. muzej-zapovednik, p. 134-137.
Grierson Ph. 1967, Harold Hardrada and byzantine coin types in Denmark, in: P. Wirth ed., Polychordia. Festschrift Franz Dölger zum 75. Geburtstag, Amsterdam: Hakkert, p. 124-138.
Hawkes J. 1997, Symbolic lives: the visual evidence, in: J. Hines ed., The Anglo-Saxons from the Migration Period to the Eight Century: An Etnographic Perspective, Woodbridge: Boydell Press, p. 311-344.
Hernberg S. 2000, Lead Poisoning in a Historical Perspective, American Journal of Industrial Medicine 38, p. 244-254.
Holley C.D. 1909, The Lead and Zinc Pigments, New York: Wiley.
Janowski A. 2006, Brązowe i srebrne trzewiki pochew mieczy z X-XIII w. z terenu Polski. Uwagi o proweniencji i datowaniu, „Acta Militaria Mediaevalia” 2, p. 23-50.
Holley C.D. 2012, Trzewiki pochew miecza pochodzenia bałtyjskiego znalezione na współczesnych ziemiach polskich, „Pruthenia” VII, p. 7-35.
Janowski A., Fudzińska E. 2006, Trzewik pochwy miecza z miejscowości Podzamcze koło Kwidzyna, „Pomorania Antiqua” XXI, p. 395-409.
Janowski A., Kurasiński T. 2010, Miecz i pochwa – razem i osobno. Wstęp do problematyki, in: P. Kucypera, P. Pudło, G. Żabiński eds, Arma et Medium Aevum. Studia nad uzbrojeniem średniowiecznym, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, p. 74-115.
Jansson I. 1987, Communication between Scandinavia and Eastern Europe in the Viking Age. The archaeological evidence, in: K. Düwel et all eds, Untersuchungen zur Handel und Verkehr der vor- und frühgeschichtlichen Zeit in Mittel- und Nordeuropa, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, p. 773-807.
Jesch J. 2002, Eagles, ravens and wolves: beasts of battle. Symbols of victory and death, in: J. Jesch ed., The Scandinavians. From the Vendel Period to the tenth century. An etnographic perspective, Woodbridge: Boydell Press, p. 251-271.
Kainov S.Ju. 2009, Nakonechniki nozhen mechej iz Gnezdova, „Acta Militaria Mediaevalia” V, p. 79-110.
Kainov S.Ju. 2015, Nakonechnik nozhen mechej i fragment kol’cebidnoj bulavki iz Usvjata, in: I.I. Eremeev ed., Drevnosti Polockoj zemli v istoricheskom izuchenii vostochno-baltijskogo regiona (ocherki srednevekovoj arkheologii i istorii Pskovsko-Belorusskogo pob’in’ja), Sankt-Peterburg, pp. 626-630.
Kainov S. Ju., Аvdeenko Е. Е. 2012, Litye nakonechniki nozhen mechej (po materialam Troickogo raskopa Novgoroda Velikogo), Arkheogicheskie Vesti, 18, pp. 145-151.
Kazakevičius V. 1992, Sword chapes from Lithuania, in: A. Loit, E. Magurçviès, A. Caune eds, Die Kontakte zwischen Ostbaltikum und Skandinavien im frühen Mittelalter, Stockholm: Centre for Baltic Studies, University of Stockholm, p. 91-107.
Kazakevičius V. 1998, Iš vėlovojo geležies amžiaus Baltų ginklų istorijos (kalavijų makštų galų apkalai), „Lietuvos Archeologija” 15, p. 297-332.
Korzuhina G.F. 1950, Iz istorii drevnoruskogo oružija XI veka, „Sovetskaja Arkheologija” 13, p. 63-94.
Kotowicz P.N., Fedyk R. 2015, Wczesnośredniowieczny trzewik pochwy miecza z okolic Sanoka, „Acta Militaria Mediaevalia” XI, p. 235-236.
Kulakov V.I. 2005, Die wikingerzeitliche Siedlung und das Gräberfeld Kaup bei Wiskiauten. Bericht über die Ausgrabungen der Jahre 1956-2004, Offa 59/60, p. 55-79.
Kulakov V.I., Jov O.V. 2001, Nakonečniki nožen meča iz kurgana 174 mogil’nika Kaup i s gorodišča Franopol’, „Kratkie Soobščeniâ Instituta Arheologii” 211, p. 77-84.
Kulakov V.I., Markovets M.Ű. 2004, Birds as companions of Germanic gods and heroes, „Acta Archaeologica” 75, p. 179-188.
Kurnatowscy Z. i S. 2006, Piastowskie „urządzanie” kresów północno-zachodnich państwa, in: M. Dworaczyk et all eds, Świat Słowian wczesnego średniowiecza, Szczecin-Wocław: Wydawnictwo Instytutu Archeologii I Etnologii PAN, p. 91-99.
Lindberger E. 2001, The Falcon, the Raven and the Dove. Some bird motif on medieval coins, in: B. Ambrosiani ed., Excavations in the Black Earth 1990-1995. Eastern Connections Part One: The Falcon Motif, Stockholm: Birka project for Riksantikvarieämbetet, p. 29-86.
Michalak A. 2017, Zabytki ruchome z badań na terenie kompleksu grodowego w Grodziszczu (stan. 1) z lat 1963-1964, in: B. Gruszka ed., Grodziszcze. Od grodu plemiennego do kluczowego ośrodka zachodnich rubieży państwa wczesnopiastowskiego. Studium interdyscyplinarne, Zielona Góra: Oddział Lubuski Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich (forthcomming).
Michalak A., Sadowski K. 2012, Kolejny staroruski zabytek z Polski zachodniej? Pochodzenie przęślika z Radzynia w świetle badań petroarcheologicznych, in: A. Jaszewska, Z najdawniejszych dziejów. Grzegorzowi Domańskiemu na pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, p. 305-312.
Michalak A., Sinkowski S. 2017, An Ottonian spur from the Early Medieval cemetery in Santok in Western Poland, „Acta Militaria Mediaevalia” XIII, pp. 133-147.
Mihajlov K.A., Nosov E.N. 2002, Novye nahodki nakonechnikov nozhen mechej na Rurikovom gorodishhe, Arheologicheskie Vesti, 9, p. 136-140.
Movtjan I.I. 2005, Royal guard grave in Kiev, Olga & Ingegerd. Vikingafurstinnor I öst. Statens Historiska museum, 2004-2005, p. 54-56.
Mühlen von zur B. 1975, Die Kultur der Wikinger in Ostpreußen, Bonner Hefte zur Vorgeschichte, 9, p. 2-274.
Paulsen P. 1953, Schwertortbänder der Wikingerzeit. Ein Beitrag zur Frühgeschichte Osteuropas, Stuttgart: Kohlhammer.
Posselt N. 2016, Die spätslawische Schwertortbänder aus Mecklenburg und Vorpommern, in: F. Biermann, T. Kersting, A. Klammt, Die frühen Slawen – von der Expansion zur gentes und nationes, 2. Teilband, Langenweissbach: Beier & Beran Archäologische Fachliteratur, p. 193-220.
Pudło P. 2014, What do we really know about the sword from Nowa Wioska in Świebodzin district?, „Archeologia Środkowego Nadodrza” XI, p. 195-201.
Sikora P. 2003, Frühmittelalterliche Ortbänder bei West- und Ostslawen. Versuch einer typologisch – chronologischen Einordnung, „Zeitschrift für Archäologie des Mittelalters” 31, pp. 11-38.
Siwiak W. 2015, Wczesnośredniowieczny trzewik pochwy miecza z lasu Turska Dąbrowa nad Notecią koło Bydgoszczy, „Pomorania Antiqua” XXIV, p. 401-410.
Słupecki L.P. 1998, Wyrocznie i wróżby pogańskich Skandynawów: studium do dziejów idei przeznaczenia u ludów indoeuropejskich, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
Słupecki L.P. 2003, Mitologia skandynawska w epoce Wikingów, Kraków, Nomos.
Socha K. 2015, Wczesnośredniowieczny gród w Kostrzynie nad Odrą – mity i fakty. Przyczynek do dyskusji, in: A. Jaszewska, A. Michalak ed., Woda – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony, VII Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne, Janowiec, 24-25 maja 2012 r., Zielona Góra, Oddział Lubuski Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, p. 211-229.
Stasiak W., Grygiel R. 2014, Pozostałe materiały ruchome, in: R. Grygiel, T. Jurek eds, Początki Łęczycy 2. Archeologia o początkach Łęczycy, Łódź, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, p. 182-223.
Strömberg M. 1951, Schwertortbänder mit Vogelmotiven aus der Wikingerzeit, Meddelandenfrån Lunds Universitets Historiska Museum 1950-1951, p. 221-243.
Strzyż P., Ziętek J. 2015, Okucie pochwy miecza z Przybyszyc, „Acta Militaria Mediaevalia” XI, p. 236-237.
Śnieżko G., Kotowicz P.N. (forthcomming), Nietypowy trzewik pochwy miecza z Mielnika na Podlasiu, Acta Militaria Mediaevalia, XIV.
Tomsons A. 2012, Divasmeņu zobeni Latvijas arheoloģiskajā materiālā 9.-13.gs., Rīga (PhD typescript, Latvijas Universitāte in Riga).
Williams G., Pentz P., Wemhoff M. eds. 2014, The Vikings. Life and Legend, London, British Museum Press.
Wyrwa A. 1991, Prahistoria i wczesnośredniowieczne dzieje społeczeństw zamieszkujących okolice Kostrzyna nad Odrą, in: J. Marczewski ed., Kostrzyn nad Odrą. Dzieje dawne i nowe, Poznań, Instytut Zachodni, p. 37-76.
Wyrwa A., Janowski A. 2014, Dolne okucie pochwy miecza z przedstawieniem ludzkiej twarzy z Łekna (stan. Ł5), „Fontes Archaeologici Posnanienses” 50/2, p. 323-346.
Zamelska-Monczak K. 2013, Traces of Viking culture in Santok, in: S. Moździoch, B. Stanisławski, P. Wiszewski eds. Scandinavian Culture in Medieval Poland, Interdisciplinary Medieval Studies, Volume II, Wrocław: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, p. 267-277.
License
The copyrights are held by the author(s) of a work who grant the Journal a licence to publish the work.