Keywords
gord
centre
Kruszwica
Ląd
territorial and administrative organisation
town
How to Cite
Abstract
The article presents the transformation of stronghold in Poland in the 12th and 13th centuries. By providing the examples of Kruszwica (Kuyavia) and Ląd (Wielkopolska), attention has been drawn to the fact that, despite the collapse of the strongholds around which gords were once organised, they could continue development and remain political, societal, religious, economic and cultural centres. They allow historians to take a different view of the operations of the then territorial and administrative organisation in Poland as well as the gradual disintegration of the system.
References
Brzostowicz M. 2005, Gród wczesnośredniowieczny w Lądzie nad Wartą w świetle badań archeologicznych, w: M. Brzostowicz, H. Mizerska, J. Wrzesiński (red.), Ląd nad Wartą. Dziedzictwo kultury słowiańskiej i cysterskiej, Poznań–Ląd, s. 47-60.
Brzostowicz M. 2008, Ląd na szlakach wodnych wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny. Przyczynek do badań, w: M. Bogacki, M. Franz, Z. Pilarczyk (red.), Kultura ludów Morza Bałtyckiego, t. 1. Starożytność i średniowiecze, Toruń, s. 262-270.
Brzostowicz M. 2011, Badania archeologiczne nad zapleczem grodziska wczesnośredniowiecznego w Lądzie, pow. słupecki, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 47, s. 107-127.
Brzostowicz M. 2014, Schyłek organizacji grodowej w Wielkopolsce, w: K. Czapla, K. Chrzan. S. Moździoch, Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy środkowej. Społeczeństwo, gospodarka i ideologia, Wrocław–Głogów, s. 381-399.
Brzostowicz M. 2015a, Ląd i ziemia nad Wartą, w: S. Moździoch (red.), O rzece i wodzie w życiu codziennym człowieka średniowiecza, „Spotkania Bytomskie”, t. 8, Wrocław, s. 93-111.
Brzostowicz M. 2015b, Wielkopolska w XII i XIII wieku w świetle badań archeologicznych, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 51, s. 55-72.
Brzostowicz M. 2016, Kościoły grodowe w Lądzie nad Wartą, w: M. Rębkowski (red.), Kościoły w dobie chrystianizacji, „Wolińskie Spotkania Mediewistyczne”, t. 3, Szczecin, s. 255-279.
Brzostowicz M. 2018, Archeologiczne przyczynki do studiów nad początkami miast w Wielkopolsce. Przykład Lądka, Pyzdr i Wrześni, w: H. Machajewski (red.), Archeologia dawnego osadnictwa Wielkopolski, Poznań, s. 81-103.
Buko A. 1998, Początki Sandomierza, Warszawa.
Dębska-Luty K., Lipińska A. 1986, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Lądzie, woj. Konin, w: L. Krzyżaniak (red.), Wczesnośredniowieczne cmentarzyska szkieletowe w Lądzie, woj. Konin, Biblioteka „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 7, Poznań, s. 13-86.
Dzieduszycka B. 1995, Z badań nad kształtowaniem się osadnictwa wczesnośredniowiecznego na przykładzie regionu nadgoplańskiego, regionu zachodnich Pałuk i regionu środkowego biegu Baryczy, „Slavia Antiqua”, t. 35, s. 69-99.
Dzieduszycki W., 1982, Wczesnomiejska ceramika kruszwicka w okresie od 2 połowy X w. do połowy XIV w., Wrocław.
Dzieduszycki W. 1984, Socjotopograficzne przeobrażenia wczesnośredniowiecznych miast polskich (model kruszwicki), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 32 (1), s. 3-21.
Dzieduszycki W. 2008, Kruszwica – piastowska domena nad Gopłem, w: M. Kobusiewicz (red.), Pradzieje Wielkopolski. Od epoki kamienia do średniowiecza, Poznań, s. 397-429.
Dzieduszycki W. 2015, Przemiany Kujaw w XII-XIII wieku, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 51, s. 73-81.
Dzieduszycki W., Fogel J. 1980, Gród wczesnośredniowieczny w Śremie, „Slavia Antiqua”, t. 26, s. 33-91.
Fokt K. 2019, Organizacja grodowa a grodowo-kasztelańska na przykładzie Śląska, „Historia Slavorum Occidentis”, nr 2 (21), s. 96-115.
Gall = Anonim tzw. Gall. Kronika polska, tłum. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1996.
Jurek T. 2014, Pierwsze wieki historii Łęczycy, w: R. Grygiel, T. Jurek (red.), Początki Łęczycy, t. 3, Łódź, s. 7-196.
KDW = Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1, Poznań 1877.
Kronika wielkopolska = Kronika wielkopolska, tłum. K. Abgarowicz, oprac. B. Kürbisówna, Warszawa 1965.
Labuda G. 1965, Początki diecezjalnej organizacji kościelnej na Pomorzu i Kujawach w XI-XII wieku, „Zapiski Historyczne”, t. 33/3, s. 19-60.
Michalski M. 1996, Ustanowienie i wczesne dzieje biskupstwa kujawskiego, „Scripta Minora”, t. 1, s. 83-108.
Moździoch S. 1990, Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego na Śląsku. Studium archeologiczne, Wrocław.
Moździoch S. 2002, Castrum munitissimum Bytom. Lokalny ośrodek władzy w państwie wczesnopiastowskim, Warszawa.
Moździoch S. 2015, Przemiany XII-XIII wieku na Śląsku w świetle badań grodów kasztelańskich, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 51, s. 83-96.
Przybył M., 2012, Problem identyfikacji i lokalizacji XIII-wiecznego ośrodka kasztelanii lądzkiej w świetle badań historycznych i archeologicznych, w: M. Brzostowicz, M. Przybył, D.A. Sikorski (red.), Archaeologia versus historiam – historia versus archaeologiam, czyli jak wspólnie poznawać średniowiecze, Poznań, s. 175-192.
Przybył M. 2018, Kontekst polityczny zjazdu w Kruszwicy w 1148 roku, w: M. Brzostowicz, T. Kasprowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński (red.), Od Popiela do Kazimierza Wielkiego. Księga Jubileuszowa Profesora Wojciecha Dzieduszyckiego, Poznań, s. 91-101.
Samela K., 2011, Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Lądzie nad Wartą, stan. 9, pow. słupecki, woj. wielkopolskie, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 47, s. 129-177.
Szymczak J., 2009, Piętnastoletnia wojna o Ląd i kasztelanię lądzką (1247-1261) czyli konflikt o posag księżniczki śląskiej Konstancji, w: M. Brzostowicz, M. Przybył, J. Wrzesiński (red.), Miłość, damy i rycerze, Poznań–Ląd, 69-84.
Wyrwa A. M., 1995, Procesy fundacyjne wielkopolskich klasztorów cysterskich linii altenberskiej. Łekno– Ląd – Obra, Poznań.
Wyrwa A. M. 2005, Zakon cystersów i jego klasztor w Lądzie. Wybrane problemy z dziejów, w: M. Brzostowicz, H. Mizerska, J. Wrzesiński (red.), Ląd nad Wartą. Dziedzictwo kultury słowiańskiej i cysterskiej, Poznań–Ląd, s. 61-99.
Zeylandowa M. 1987, Grodzisko wczesnośredniowieczne w Lądzie, Poznań (maszynopis w bibliotece naukowej Muzeum Archeologicznego w Poznaniu).
Zeylandowa M. 1992, Nowe relikty architektury romańskiej z Lądu, woj. konińskie, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 37, s. 106-109.
Zierhoffer Z., 2005, Lądek, w: K. Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, Kraków, s. 37.
License
The copyrights are held by the author(s) of a work who grant the Journal a licence to publish the work.