Odpowiedź na recenzję Kamila Kajkowskiego: „Jak historia badań nad religią Słowian może stać się historią rozczarowań – o poszukiwaniu rzeczywistości mitycznej i… etyce badacza. Uwagi na temat książki Pawła Szczepanika Rzeczywistość mityczna Słowian północno-zachodnich i jej materialne wyobrażenia, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2020, „Slavia Antiqua”, t. 61, s. 183-211”. Albo o tym, jak napisać nieetyczną recenzję

Herbord – Dialog o życiu św. Ottona biskupa bamberskiego, MPH, t. 7, cz. 3, wyd. J. Wikarjak, wstęp i oprac. K. Liman, Warszawa 1974.

Saxo Gramatyk – Saxonis Grammatici Gesta danorum, eds. J. Orlik, H. Raeder, Hauniae 1931. Aldhouse-Green M. 2005, An Archaeology of Images. Iconology and Cosmology in Iron Age and Roman Europe, London–New York, Routledge.

Biermann F. 2014, Ein “Gotterbildbeschlag“ aus der Uckemark als Zeugnis mittelalterlicher Glaubensvoorstellungen im nordwest-slawischen Raum, „Praehistorische Zeitschrift”, Bd. 89(2), s. 390-403.

Brückner A. 1985, Mitologia słowiańska i polska, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Bylina S. 2002, Chrystianizacja wsi polskiej u schyłku średniowiecza, Warszawa, Instytut Historii PAN.

Cnotliwy E. 2015, W sprawie budownictwa we wczesnośredniowiecznym Wolinie, „Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria”, t. 11, z. 1, s. 93-106.

Coimbra F. 2011, The Astronomical Origins of the Swastika Motif, w: E. Anati, L. Oosterbeek, F. Mailland

(eds.), The Intellectual and Apiritual Expressions of Non- Literate Peoples, Capo di Ponte, s. 78-90.

Colpe C. 1970, Theoretische Moglichkeiten zur Identifizierung von Heiligtumern Und Interpretation von Opfen in Ur- und Prahistorischen Epochen, w: H. Jankhun (Hrsg.), Vorgeschicctliche Heligtumern und Opferplatze in Mittel- und Nordeuropa. Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Gottingen, Philologisch- Historische Klasse, Dirte Folge, Bd. 74, s. 18-39.

Filipowiak W. 1957, Słowiańskie miejsca kultowe z Trzebiatowa, pow. Gryfice, „Materiały Zachodniopomorskie”, t. 3, s. 75-95.

Frog E. 2013, Mythology as a Key to Historical Ways of Thinking, „Elore”, Vol. 20/2, s. 169-173.

Gabriel I. 1988, Hof- und Sakralkultur sowie Gebrauchs- und Handelsgut im Spiegel der Kleinfunde von Starigard/Oldenburg, w: Oldenburg – Wolin – Staraja Ladoga – Novgorod – Kiev. Handel und Handelsverbindungen im sudlichen und ostlichen Ostseeraum wahrend desfruhen Mittelalters, Frankfurt am Main, s. 103-291.

Gabriel I. 2000, Kosmologisches Bildprogramm als Messerscheidenbeschlag, w: A. von Wieczorek, H.-M. Hinz (Hrsg.), Europas mitte um 1000, Bd. 3. Katalog, Stuttgart, Konrad Theiss, s. 139.

Gabriel I., Muhl A. 2014, Der slawische Trinkhornmann von Seehausen. Lkr. Borde – Prasentation und Intrpretation einer fruhmittelalterlichen Kleinskulptur, „Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte”, Bd. 94, s. 399-416.

Gardeła L. 2012, What the Vikings did for Fun? Sports and Pastimes in Medieval Northern Europe, „World Archaeology”, Vol. 44:2, s. 234-247.

Gardeła L. 2014, Scandinavian Amulets in Viking Age Poland, Rzeszów, Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, IA UR.

Gardeła L., Kajkowski K. 2021, Slavs ans Snakes: Material Markers of Elite Identity in Viking Age Poland, “European Journal of Archaeology” 24(1), s. 108-130.

Gardeła L., Kajkowski K., Ratajczyk Z. 2019, Ostrogi zoomorficzne z Ciepłego. Zachodniosłowiański model kosmosu?, „Pomorania Antiqua”, t. 28, s. 65-152.

Gardeła L., Kajkowski K, Söderberg B. 2019, The spur goad from Skegrie in Scania, Sweden. Evidence of the elite interaction between Viking Age Scandinavians and Western Slavs, “Fornvännen”, t. 114, z. 2, s. 57-74.

Hensel W., 1976, Wyobrażenia tańca koło na ceramice wczesnopolskiej, w: S.K. Kuczyński (red.), „Cultus et cognitio”. Studia z dziejów średniowiecznej kultury, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 193-195.

Kajkowski K. 2010, Taniec, muzyka i śpiew w kulturze duchowej Słowian Zachodnich w średniowieczu.

Kajkowski K. Zarys problematyki, w: M. Bogacki, M. Franz, Z. Pilarczyk (red.), Religia ludów Morza Bałtyckiego. Stosunki polsko-duńskie w dziejach, Toruń, Adam Marszałek, s. 235-271.

Kajkowski K. 2012, Wyspy jako symboliczne centra wczesnośredniowiecznych mikroregionów osadniczych Pomorza Środkowego, „Nasze Pomorze. Rocznik Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie”, nr 13, s. 23-42

Kajkowski K. 2016, O wolińskiej kącinie raz jeszcze, „Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria”, t. 12, s. 239-245.

Kajkowski K. 2019, Obrzędowość religijna Pomorzan we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczne, Wrocław, Wydawnictwo Chronicon, 2019.

Kajkowski K. 2019a, Idole wczesnośredniowiecznych Pomorzan. Fakty i mity, w: K. Grążawski (red.), Zjawiska magiczno-demoniczne na terenie dawnych ziem pruskich na tle porównawczym (II), Olsztyn–Brodnica, Wydział Humanistyczny UWM, s. 239-255.

Kajkowski K. 2020, Jak historia badań nad religią Słowian może stać się historią rozczarowań – o poszukiwaniu rzeczywistości mitycznej i… etyce badacza. Uwagi na temat książki Pawła Szczepanika Rzeczywistości mityczna Słowian północno-zachodnich i jej materialne wyobrażenia, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2020, „Slavia Antiqua”, t. 61, s. 183-211.

Kajkowski K. 2020a, Myth in Action? Figurative Images on Ceramics as a Source for Studying the Pre-Christian Beliefs of Western Slavs, “Studia Mythologica Slavica”, t. 23, s. 7-34.

Kajkowski K., Kuczkowski A. (w druku), Możliwości poznawcze archeologii w toku identyfikacji wczesnośredniowiecznych ośrodków kultu pogańskiego na Słowiańszczyźnie.

Kajkowski K., Szczepanik P. 2013, Drobna plastyka figuralna wczesnośredniowiecznych Pomorzan, „Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria”, t. 9, 2012, z. 1, s. 207-247.

Kajkowski K. 2013a, The Multi-Faced So-Called Miniature Idols from the Baltic Sea Area, „Studia Mythologica Slavica”, Vol. 16, s. 55-68.

Kalik J., Uchitel A. 2019, Slavic Gods and Heroes, London and New York, Routledge.

Klejn L.S. 2004, Voskreshenie Peruna. K rekonstruktsii vostochnoslavianskogo jazychestva, Moskva, Evrazja.

Kolankiewicz L. 1999, Dziady. Teatr święta zmarłych, Gdańsk, Słowo/Obraz Terytoria.

Kowalik A. 2004, Kosmologia dawnych Słowian. Prolegomena do teologii politycznej dawnych Słowian, Kraków, Nomos.

Labuda G. 1999, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych, Poznań, PTPN Sorus.

Łowmiański H. 1979, Religia Słowian i jej upadek (w. VI-XII), Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Łukaszyk A. 2012, Wierzchowce bogów. Motyw konia w wierzeniach Słowian i Skandynawów, Szczecin, Wydawnictwo Triglav.

Makiewicz T., Prinke A. 1980, Teoretyczne możliwości identyfikacji miejsc sakralnych, „Przegląd Archeologiczny”, t. 28, s. 57-83.

Margul T. 1996, Zwierzę w kulcie i micie, Lublin, Wydawnictwo UMCS.

Moszyński L. 1993, Przedchrześcijańska religia Słowian na Pomorzu na tle ogólnosłowiańskim, „Studia Gdańskie”, t. 9, s. 11-43.

Moździoch S. 2002, Castrum Munitissimem Bytom. Lokalny ośrodek władzy w państwie wczesnopiastowskim, Warszawa, DiG.

Moździoch S. 2011, Czy monarchia pierwszych Piastów była państwem chrześcijańskim? Uwagi archeologa, w: T. Grabarczyk, T. Nowak (red.), Dynamika przemian społecznych i religijnych w średniowieczu, Warszawa, DiG, s. 123-154.

Nordberg A. 2005, Sonnensymbol, w: J. Hoops (Hrsg.), Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Bd. 29, Berlin–New York, De Gruyter, s. 238-244.

Ratajczyk Z. 2013, Jednak ostrogi – brązowe okucia typu lutomierskiego w świetle najnowszych badań na cmentarzysku w Ciepłem, gm. Gniew, „Slavia Antiqua”, t. 54, s. 287-305.

Ratajczyk Z., Gardeła L, Kajkowski K. 2017, The World on a Spur: Unravelling the Cosmology of the Pagan Slavs, w: L. Gardeła, K. Kajkowski (red.), III International Interdisciplinary Meetings “Motifs through the Ages”. Book of Abstracts: “Animals and Animated Objects in Past Societies”, Bytów, Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie, s. 33-42.

Rębkowski M. (ed.) 2019, Wolin – the Old Town. Vol. I. Settlement Structure, Stratigraphy & Chronology, Szczecin, IAiE PAN.

Rębkowski M. 2019a, Wolin – the Old Town. Vol. II. Studies on Finds, Szczecin, IAiE PAN.

Rosik S. 2010, Conversio Gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław, Wydawnictwo Chronicon.

Schjødt J.P. 1996, Archaeology, Language and Comparative Mythology, w: E.C. Polomé (ed.), Indo-European Religion after Dumézil, Washington, Institute for the Study of Man, s. 184-196.

Sikora J., 2013, Akulturacja, wymuszona chrystianizacja czy migracja? Problem genezy wczesnośredniowiecznej inhumacji na Pomorzu, w: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Migracje, Funeralia Lednickie – Spotkanie 15, Poznań, SNAP, s. 135-146.

Sikora J. 2019, Skandynawowie a ziemie polskie w badaniach archeologicznych, w: M. Bogacki, A. Janowski, Ł. Kaczmarek (red.), Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem poslskich, Gniezno–Szczecin, Wydawnictwo Triglav, s. 31-71.

Sikorski D.A. 2018, Religie dawnych Słowian. Przewodnik dla zdezorientowanych, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.

Skvorcov K. 2012, Reflection of Prussian’s Seligious Beliefs in Small Sculpture Plastic of the Late Iron Age (Abstract), w: R. Shirouchov (ed.), Sacred Landscapes in the Baltic Sea Region. Abstracts, 6-th International Conference of the Natural Holy Places in the Baltic Sea Region, May, 17-19 2012, Kaliningrad, s. 16-17.

Słupecki L.P. 2016, Recenzja rozprawy doktorskiej magistra Pawła Szczepanika „Rzeczywistość mityczna Słowian Północno-Zachodnich we wczesnym średniowieczu i jej materialne wyobrażenia”, maszynopis w archiwum Instytutu Archeologii UMK w Toruniu.

Stanisławski B. 2011, Budownictwo wczesnośredniowiecznego Wolina – próba reinterpretacji, „Materiały Zachodniopolskie. Nowa Seria”, t. 6/7, z. 1. Archeologia, s. 223-268.

Stanisławski B. 2013, Jómswikingowie z Wolina-Jómsborga – studium archeologiczne przenikania kultury skandynawskiej na ziemie polskie, Wrocław, IAiE PAN.

Szczepanik P., 2009, Mit kosmologiczny w religii Słowian wczesnośredniowiecznych, praca magisterska napisana w IA UMK – maszynopis w archiwum Instytutu Archeologii UMK w Toruniu.

Szczepanik P. 2010, Przedmiot jako zapis porządku kosmologicznego Słowian Zachodnich. Analiza wybranych okuć pochewek noży, w: P. Kucypera, S. Wadyl (red.), Życie codzienne przez pryzmat rzeczy. Kultura materialna średniowiecza w Polsce, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 27-41.

Szczepanik P. 2014, Wojenne wyprawy Świętowita. Mit i jego materialne wyobrażenie, w: M. Franz, K. Kościelniak, Z. Pilarczyk (red.), Migracje. Podróże w dziejach. Monografia oparta na materiałach z VII Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów ludów Morza Bałtyckiego, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 175-188.

Szczepanik P. 2016, Rzeczywistość mityczna Słowina Północno-Zachodnich we wczesnym średniowieczu i jej materialne wyobrażenia, Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Wojciecha Chudziaka, Toruń, maszynopis w archiwum Instytutu Archeologii UMK w Toruniu.

Szczepanik P. 2016a, Gród w Słupsku i jego losy na tle wczesnośredniowiecznej sieci grodowej ziemi słupskiej, „Archaeologica Historica Polona”, t. 24, s. 135-152.

Szczepanik P. 2019, Nowe znalezisko miniaturowego konika z okolic Tymawy, gm. Gniew, „Pomorania Antiqua”, t. 28, s. 197-212.

Szczepanik P. 2020, Rzeczywistość mityczna Słowian północno-zachodnich i jej materialne wyobrażenia. Studium z zakresu etnoarcheologii religii, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.

Szczepanik P. 2020a, Comparative analysis of early medieval anthropomorphic wooden figurines from Poland. Representations of gods, deceased or ritual objects?, “Sprawozdania Archeologiczne”, t. 72(2), s. 143-167.

Szczepanik P. 2020b Treść przedstawień figuratywnych na kamieniu z Leźna, „Pomorania Antiqua”, t. 29, s. 155-179.

Szczepanik P. w druku, Budynek reprezentacyjny (?) oraz kompleks osadniczy w Groß Raden. Próba reinterpretacji. Wadyl S. (red.) 2019, Ciepłe. Elitarna nekropola wczesnośredniowieczna na Pomorzu Wschodnim, Gdańsk, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.

Wadyl S., Skvorcow K. 2018, Nowoodkryta ostroga typu lutomierskiego z półwyspu sambijskiego. Przyczynek do studiów nad kontaktami słowiańsko-bałtyjskimi, „Przegląd Archeologiczny”, t. 66, s. 225-235.