Ku początkom Poznania – nowo odkryta osada z zarania wczesnego średniowiecza

Słowa kluczowe

settlement
Early Middle Ages
features
pottery
spur.

Jak cytować

Pawlak, P. (2018). Ku początkom Poznania – nowo odkryta osada z zarania wczesnego średniowiecza. Slavia Antiqua. Rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim, (54), 143–219. Pobrano z https://pressto.amu.edu.pl/index.php/sla/article/view/12472

Abstrakt

The paper discusses the remains of an early medieval settlement, dating from the late 7th to the end of the 9th century. Ten features and movable finds related to this period were studied, and included three semi-dugout dwellings, a single pit used either for smoking, roasting or making wood tar and four hearths, while the purpose of two features could not be determined. Among the movable finds were pottery, animal bones, roasted fragments, daub lumps, a whetstone and grindstones, as well as an iron spur with catches hooked inside.

Bibliografia

Auch M., Bogucki M., Trzeciecki M. 2012, Zabytki wydzielone, [w:] Janów Pomorski, stan. 1. Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007-2008, t. 1: 2. Od późnego okresu wędrówek ludów do nowożytności, red. M. Bogucki, B. Jurkiewicz, Elbląg, s. 98-123.

Barnycz-Gupieniec R. 2000, Studia nad drewnianym budownictwem w średniowiecznej Polsce na tle porównawczym, Łowicz.

Błoński M. 2000, Średniowieczne ostrogi z grodziska na Zawodziu w Kaliszu, AP 45, z. 1-2, s. 53-91.

Brather S. 2001, Grubenhäuser in Ostmitteleuropa Frühmittelalterliche „Hauslandschaften“ oder slawische Einwanderung?, [w:] Instantia est mater doctrinae, red. E. Wilgocki, M. Dworaczyk, K. Kowalski, A. Porzeziński, S. Słowiński, Szczecin, s. 77-91.

Brzostowicz M. 2002, Bruszczewski zespół osadniczy we wczesnym średniowieczu, Poznań.

Buko A. 1990, Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.

Chudziak W. 1994, Nowe źródła archeologiczne do studiów nad chronologią najstarszego osadnictwa wczesnośredniowiecznego w dorzeczu dolnej Drwęcy, Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej. Wybrane zagadnienia i materiały, Toruń, s. 7-26.

Ciesielski M. 2006, Wielokulturowe stanowisko archeologiczne nr 11 z Międzyrzecza, [w:] Współczesnymi drogami w przeszłość. IV Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne, Dychów 15-18 listopada 2005, Zielona Góra, t. 2, s. 295-343.

Ciesielski M. 2008, Przyczynek do badań nad wczesnośredniowiecznymi tak zwanymi owalnymi obiektami nieckowatymi, [w:] …ad Oderam fluvium… Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, red. Gruszka B., Zielona Góra, s. 285-292.

Ciesielski M. 2010, Słowiańskie chałupy z Międzyrzecza, ZOW, „Archeologia Lubuska” nr 1-4/2010, s. 123-127.

Czupryńska R. 2002, Kwestia wczesnośredniowiecznych grobów ciałopalnych w Górze, stanowisko 2, [w:] Popiół i kość. Funeralia Lednickie 4, red. J. Wrzesiński, Sobótka–Wrocław, s. 449-466.

Cygan S. 2006, Wczesnosłowiańskie półziemianki kwadratowe na terenie Polski, Czech, Słowacji wschodnich Niemiec i Dolnej Austrii, Rzeszów.

Dulinicz M. 2001, Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa.

Dymaczewska U. 1970, Ceramika wczesnośredniowieczna z Santoka, pow. Gorzów Wlkp., SlA 16, s. 145-241.

Dzieduszycki W., Makiewicz T., Sobucki A. 1998, Nowa Wieś, st. 1 i 12 (GAZ nr 43/43a) – badania wykopaliskowe, [w:] Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, red. R. Mazurowski, Poznań, t. 1, s. 117-181.

Dziedzic P. 2012, Analiza obiektów nieruchomych odkrytych na stan. 2 w Nowińcu, gm. Lubsko, woj. lubuskie, [w:] Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 29-45.

Dziedzic P., Gruszka B. 2004, Nowiniec stanowisko nr 2 – ponownie odkryte grodzisko (?) w strefie Tornow-Klenica, [w:] II polsko-niemieckie spotkania archeologiczne. Odra – przeszkoda czy pomost w ekspansji kulturowej?, red. S. Groblica, A. Jaszewska, S. Górka, Zielona Góra, s. 229-250.

Faust W. 1993-94, Grubenhaus mit Kuppelofen. Ausgrabungen In einer spätslawischen Siedlung bei Dorf-Zechlin, Landkreis Ostprignitz-Ruppin, Archäologie In Berlin und Brandenburg, Berlin, s. 111-112.

Gabriel I. 1984, Chronologie der Reitersporen, [w:] Starigard/Oldenburg. Hauptburg der Slawen In Wagrien. 1. Stratigraphie Und Chronologie (Archäologische Ausgrabungen 1973-1982), Offa-Bücher 52, s. 117-157.

Gavrituchin I.O. 1996, Gorizont prażskoj kultury posielenia Zimno 4, „Archaeoslavica” 3, s. 171-207.

Grążawski K. 1990, Odkrycie chaty wczesnosłowiańskiej w Żmijewie, woj. Toruń, stan. 4, Spr. Arch. 42, s. 295-308.

Grochecki K. 2012, Wczesnośredniowieczne elity w teorii i na przykładzie pochówków z terenów międzyrzecza środkowej Wisły i Bugu, [w:] Hic mortui vivunt. Z badań nad archeologią funeralną, red. S. Czopek, Rzeszów, s. 219-248.

Gruszka B. 2007, Osada z najstarszej fazy wczesnego średniowiecza w Stożnem, stan. 2, pow. Zielona Góra. Wstępne wyniki badań, „Archeologia Środkowego Nadodrza” 5, s. 299-327.

Gruszka B. 2008, Wczesnośredniowieczne talerze gliniane ze stanowiska 1 w Zawadzie, powiat zielonogórski, [w:] …ad Oderam fluvium…, op. cit., s. 363-374.

Gruszka B. 2012, Wczesnośredniowieczne zabytki ceramiczne ze stan. 2 w Nowińcu, gm. Lubsko, woj. lubuskie w ujęciu stylistyczno-technologicznym, [w:] Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 47-129.

Hachulska-Ledwos R. 1971, Wczesnośredniowieczna osada w Nowej Hucie-Mogile, MANH 3, Kraków.

Hensel W. 1987, Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej, Warszawa.

Hilczerówna Z. 1960, Wczesnośredniowieczne grodzisko w Daleszynie (st. 2) w powiecie gostyńskim, Poznań.

Hilczerówna Z. 1963, Z badań nad genezą ceramiki wczesnośredniowiecznej, AP 8, z. 1, s. 318-332.

Janowski A. 2010, Dwie ostrogi z zaczepami haczykowato zagiętymi do wnętrza z miejscowości Pień na ziemi chełmińskiej, „Acta Militaria Mediaevalia”, Kraków–Rzeszów–Sanok, t. 6, s. 173-183.

Jaskanis D. 2003, Przyczynek do badań nad problematyką występowania wczesnośredniowiecznych talerzy na obszarze Polski, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, red. M. Dulinicz, Warszawa–Lublin, s. 431-439.

Jasnosz S. 1960, Wczesnośredniowieczna półziemianka w Górze, pow. poznański, PA 12, s. 144-150.

Jasnosz S. 1963, Z problematyki badań wczesnośredniowiecznych osad otwartych na podstawie wykopalisk w Bruszczewie, pow. Kościan, FAP 14 (1963), s. 198-206.

Kabaciński J., Krause E., Szamałek K., Winiarska-Kabacińska M. 1998, Żółwin, st. 29, gmina Międzyrzecz, GAZ nr 63, AZP 51-15: 120, [w:] Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 1. Ziemia Lubuska, red. R. Mazurowski, Poznań, s. 313-359.

Kaczmarek J. 2008, Archeologia miasta Poznania. Stan badań i materiały, t. I/1 i I/2, Poznań.

Kara M. 2009, Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań.

Kaźmierczyk J. 1993, Ku początkom Wrocławia, cz. 2. Warsztat budowlany i kultura mieszkalna Ostrowa Tumskiego od połowy XI do połowy XIII w., Wrocław.

Kihl-Byczko E. 1961, Wyniki badań na wczesnośredniowiecznej osadzie w Górze, pow. Poznań, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Archeologia-Etnografia, z. 2, s. 161-184.

Kobyliński Z. 1988, Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.

Kóčka-Krenz H., Sikorski A. 1992, Góra, gm. Pobiedziska, woj. poznańskie, stan. 1. Wstępne wyniki badań z lat 1985-1991, WSA 1, s. 135-148.

Krąpiec M. 1996, Dendrochronologiczne datowanie zwęglonych prób drewna z wczesnośredniowiecznej półziemianki z Krakowa-Nowej Huty Wyciąża (stanowisko 5B), MANH 19, s. 129-135.

Krzyszowski A. 2006, Nowe materiały wczesnośredniowieczne z Chludowa, stan. 62, gm. Suchy Las, w woj. wielkopolskim, FAP 42, s. 145-156.

Krzyszowski A. 2008, Ostroga z osady z VII-VIII wieku w Niepruszewie, gmina Buk, w województwie wielkopolskim, [w:] …ad Oderam fluvium…, op. cit., s. 405-420.

Krzyszowski A. 2009 Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w Niepruszewie (stan. 49), gmina Buk w powiecie poznańskim, FAP 45, s. 165-226.

Kurnatowska Z. 1984, Próba uchwycenia zróżnicowania kulturowego ziem polskich w VI-VII w., AP 29, s. 371-398.

Kwapieniowa M., Wałowy A. 1969, Piece garncarskie w świetle badań archeologicznych, MA 10, s. 205-229.

Leciejewicz L. 1989, Słowianie Zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.

Lipińska A. 1961, Wczesnośredniowieczna półziemianka w Kotowie pow. Nowy Tomyśl, FAP 12, s. 216-219.

Lisowska E. 2012, Wyroby kamienne z wczesnośredniowiecznego grodziska w Nowińcu, stan. 2, gm. Lubsko, woj. lubuskie, [w:] Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 161-172.

Malinowski T. 1959, Wczesnośredniowieczne prażnice w Wielkopolsce, PA 11, s. 68-80.

Michalak A., Biborski M., Stępiński J. 2012, Przedmioty metalowe z Nowińca, stan. 2 w świetle analizy archeologicznej i metalograficznej, [w:] Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 131-155.

Moszyński K. 1929, Kultura ludowa Słowian. Część 1. Kultura materialna, Kraków (reprint).

Nowakowski D. 2008, Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Sławie (stan. 21), pow. wschowski, w świetle badań archeologicznych 2004 roku, FAP 44, s. 129-141.

Parczewski M. 1988, Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych, Prace Komisji Archeologicznej PAN, t. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.

Pawlak E. 2011, Osadnictwo wczesnośredniowieczne, [w:] Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku nr 1 w Bytkowie (AZP 50-26), pow. poznański, gm. Rokietnica, woj. wielkopolskie, red. Ł. Gil, maszynopis w archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej mgr Alina Jaszewska.

Pawlak E., Pawlak P. 2004, Wczesne średniowiecze, [w:] Brońsko, stan. 1 (52), gm. Śmigiel, [w:] Wyniki badań archeologicznych w związku z budową gazociągu DN 350/300 relacji Kościan – Zielona Góra, na odcinku woj. wielkopolskiego. Brońsko-Kokorzyn, mps w archiwum Pracowani Archeologiczno -Konserwatorskiej w Poznaniu, Poznań, s. 102-131.

Pawlak E., Pawlak P. 2008a, Osiedla wczesnośredniowieczne w Markowicach pod Poznaniem wraz z pozostałościami osadnictwa pradziejowego, Poznań.

Pawlak E., Pawlak P. 2008b, Pradziejowe i wczesnośredniowieczne pozostałości osadnictwa na stanowisku 24 w Brońsku, gm. Śmigiel, [w:] …ad Oderam fluvium…, op. cit., s. 210-240.

Pawlak E., Pawlak P. 2008c, Osada wczesnośredniowieczna oraz relikty z okresu nowożytnego, [w:] E. Pawlak, P. Pawlak, J. Kabaciński, I. Sobkowiak-Tabaka, L. Czerniak, D. Prinke, P. Silska, H. Machajewski, A. Rewekant, A. Sikorski, Kijewo, stanowisko 4, pow. średzki. Materiały do badań nad osadnictwem pradziejowym i wczesnośredniowiecznym, FAP 44, s. 227-235, 260-262.

Pawlak P. 2012a, Pozostałości pradziejowego i wczesnośredniowiecznego osadnictwa odkryte w Kromolicach, stan. 19, gm. Kórnik, pow. poznański, woj. wielkopolskie, WSA 13, s. 119-138.

Pawlak P. 2012b, Wyniki badań na stanowisku nr 9 w Graboszewie, gm. Strzałkowo, pow. słupecki, woj. wielkopolskie w 2010 roku, WSA 13, s. 139-150.

Pawlak P. 2012c, Wczesnośredniowieczne osadnictwo na stanowisku nr 5 w Gościkowie, pow. świebodziński, Archeologia Środkowego Nadodrza 9, s. 139-208.

Pawlak P. 2013, Cmentarzysko ciałopalne i osada ze starszego stadium wczesnego średniowiecza w Myszęcinie, [w:] Myszęcin, stanowisko 19, woj. lubuskie. Od młodszej epoki kamienia po XX wiek, red. E. Pawlak, P. Pawlak, Zielona Góra, s. 167-390.

Poleska P., Bober J. 1996, Wczesnosłowiańska półziemianka ze stanowiska 5B (Wyciąże) w Krakowie- Nowej Hucie, MANH 19, s. 101-128.

Poleska P., Bober J., Krąpiec M. 2005, Wczesnosłowiańska półziemianka z osady w Wyciążu, stanowisko 5B, w Krakowie Nowej Hucie, [w:] Archeologia o początkach Słowian, red. P. Kaczanowski, M. Parczewski, Materiały z konferencji, Kraków, 19-21 listopada 2001, Kraków, s. 605-609.

Poleski J. 1992, Podstawy i metody datowania okresu wczesnośredniowiecznego w Małopolsce, Kraków.

Poleski J. 2004, Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, Kraków.

Porzeziński A. 1972, Dotychczasowe wyniki badań na osadzie wczesnośredniowiecznej w Dzidzicach, pow. Myślibórz, SA 24, s. 149-161.

Profantová N. 2005a, Analýza movitých artefaktů, [w:] M. Kuna, N. Profantová i in., Počatki raného středověku v Čechach. Archeologický výzkum sídelní aglomerace kultury pražskeho typu v Roztokách, Praha, s. 139-207.

Profantová N. 2005b, Obytný areál v Roztokách u Prahy ze 6. A 7. stol., [w:] Archeologia, op. cit., s. 611-618.

Rappaport A. P. 1975, Drevnerusskoe žilišče, Archeologia SSSR. Svod archeologičeskich istočnikov, E1-32, Leningrad.

Reinfuss R. Garncarstwo ludowe, Warszawa.

Różański A., Pietrzak S. 2012, Studia i materiały nad najdawniejszymi dziejami Równiny Gorzowskiej. Wczesne średniowiecze, Poznań.

Rusanowa I.P. 1973, Slovanskie drevnosti VI-IX w. meždu Dnieprom a zapadnym Bugom, Archeologia SSSR. Svod archeologičeskich istočnikov, E1-25, Moskwa.

Sikorski A. 1987, Problem ceramiki typu Dziedzice w świetle badań w Dębczynie, woj. Koszalin, FPP 2, s. 279-302.

Sikorski A. 1995, Ceramika naczyniowa z Łekna, stanowisko nr 3 (wykopy VIII i IX), Studia i Materiały do dziejów Pałuk 2. Osadnictwo i architektura w rejonie Łekna, s. 95-120.

Stępnik T., Dębski A., Bujak A. 2009, Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 51 w Plewiskach, gm. Komorniki. Osada kultury pomorskiej i osada z fazy B wczesnego średniowiecza, WSA 10, s. 65-86.

Strzyżewski Cz. 1986, Ratownicze badania sondażowe na stanowisku 1 w Górze, woj. poznańskie, przeprowadzone w latach 1982-1983, FAP 35, 177-199.

Szafrański W. 1961, Wyniki badań archeologicznych w Biskupinie, pow. Żnin, na stanowisku 6, [w:] W. i Z. Szafrańscy, Z badań nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem wiejskim w Biskupinie, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 7-144.

Szmoniewski B.Sz. 2005, Odlewnictwo metali kolorowych w kulturze wczesnosłowiańskiej, [w:] Archeologia…, op. cit., Kraków, s. 619-626.

Szymański W. 1967, Szeligi pod Płockiem na początku wczesnego średniowiecza. Zespół osadniczy z VI-VII w., Wrocław–Warszawa–Kraków.

Szymański W. 1987, Próba weryfikacji datowania zespołu osadniczego ze starszych faz wczesnego średniowiecza w Szeligach, woj. płockie, AP 32, z. 2, s. 349-379.

Tabaka A., Zamelska-Monczak K. 2011, Wczesne średniowiecze, [w:] Materiały do wczesnych pradziejów Zachodniej Wielkopolski. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne, red. J. Kabaciński, I. Sobkowiak-Tabaka, Ratownicze badania archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Poznaniu, Poznań, t. 3, s. 443-716.

Wachowski K. 1991, Oddziaływania zachodnie na wytwórczość ostróg haczykowatych u Słowian, PA 38, s. 85-107.

Woźniak Z. 2007, Archeologiczne badania ratownicze na wielokulturowym stanowisku nr 33/34 (A2-288) w Stępocinie, gm. Nekla, pow. Września, woj. Wielkopolskie. Komunikat z badań, WSA 8, s. 175-183.

Zeman T. 2007, Zur Chronologie der Siedlung Zlechov, Přehled výzkumů 48, s. 105-118.

Zoll-Adamikowa H. 1979, Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. Część 2. Analiza. Wnioski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.

Żak J. 1959, Najstarsze ostrogi zachodniosłowiańskie. Wczesnośredniowieczne ostrogi o zaczepach haczykowato zagiętych do wnętrza, Warszawa–Wrocław.

Żak J., Maćkowiak-Kotkowska L. 1988, Studia nad uzbrojeniem środkowoeuropejskim VI-X wieku. Zachodniobałtyjskie i słowiańskie ostrogi o zaczepach haczykowato zagiętych do wnętrza, Poznań.