Słowa kluczowe
gords
Gopło
Mikołaj Szarlejski
Jan Kościelecki
Jak cytować
Abstrakt
The gord of Szarlej is located on a small peninsula on the south-western coast of Lake Szarlej at the mouth of the river Noteć. Gopło - a ribbon lake – reached that far in the late Middle Ages. The gord of Szarlej was established in the last decade of the first half of the 14th century on the initiative of Kazimierz Ziemomysłowic, a Kuyavian prince and the lord of Gniewkowo, or alternatively by his son and successor, Władysław the White. The gord in Szarlej was built following destruction of the previous ducal residence in Gniewkowo during an invasion of the Teutonic Knights in 1332. The stronghold was a favourite residence of Władysław the White, prince of Gniewkowo until 1363 when he placed a lien against it to Kazimierz the Great, king of Poland. Most probably, after 1382 another ruler of Kuyavia, prince Vladislav II of Opole, handed over the stronghold in Szarlej to the affluent Kuyavian Ostoja family. The first nobility owner of the Szarlej estate (encompassing the stronghold, the villages, Łojewo, Witowy and Karczyn), confirmed in the sources, was Mikołaj of Ściborze (†1457). He was a member of the political elite of late-medieval Kuyavia.
Bibliografia
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Brześć Z. 2.
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy (dalej: APB), Klasztor Cystersów w Koronowie, pow. Bydgoszcz, sygn. 6-437-52.
http://teki.bkpan.poznan.pl/index_regesty.html (dostęp 21.02.2021).
Bieniak J. 1987, Ród Łabędziów, w: J. Hertel, J. Wroniszewski (red.), Genealogia. Studia nad wspólnotami krewniaczymi i terytorialnymi w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 9-31.
Bieniak J. 1974, Odzyskanie zachodnich Kujaw przez Kazimierza Wielkiego w 1337 r., „Zapiski Historyczne” 39, z. 3, s. 69-95.
Biskup M. 1959, Zjednoczenie Pomorza Wschodniego z Polską w połowie XV wieku, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Biskup M. 1965, Spisy jeńców polskich z bitwy pod Chojnicami, „Przegląd Historyczny” 56, s. 88-103.
Błędowski P., Bojarski J., Chudziak W., Freygant-Dzieruk M., Kaźmierczak R., 2020, Sprawozdanie z opracowaniem wyników z badań archeologicznych o charakterze weryfikacyjno-sondażowym w Ostrowie Krzyckim, pow. Inowrocław, woj. kujawsko-pomorskie (stan. 1), mps, Toruń.
Chudziak W., Kaźmierczak R., Niegowski J. 2016, Podwodne dziedzictwo archeologiczne Polski. Katalog stanowisk (badania 2011-2015), Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
CDPr. 1848, Codex diplomaticus Prussicus, Bd. 3, (hrsg.) von J. Voigt, Königsberg.
DKM 1887, Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, wyd. B. Ulanowski, Archiwum Komisji Historycznej Akademii Umiejętności, 4, Kraków.
Długosz J. 1962, Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 1-2, J. Dąbrowski (red.), Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Długosz J. 1997, Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. X et XI, ed. consilium, Varsaviae, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dorożyński R., Skowron R. 2002, Changes of the basin of Lake Gopło caused by melioration work in the 18th and 19th centuries, ”Limnological Review” 2, s. 93-102.
Dvořákova D. 2003, Rytier a jeho král’.Stibor zo Stiboríc a Žigmund Lucemburský. Sonda do života stredovekého šľachtica s osobitým zreteľom na územie Slovenska, Budmerice, Vydavateľstvo Rak.
Dzieduszycki W. 1984, Wczesnośredniowieczna przeprawa przez Gopło (Z badań stanowiska 4a w Kruszwicy), „Sprawozdania Archeologiczne” 36, s. 167-183.
Fałkowski W. 1992, Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492). Studium aspektów politycznych, Wydawnictwo Fundacji „Historia pro Futuro”, Warszawa.
Gawarecki W.H. 1839, Wiadomość o zamku Szarlej w Kujawach nad Gopłem leżącym, „Magazyn Powszechny. Dziennik użytecznych wiadomości” 6, nr 48, s. 379-380.
Gąsiorowski A. 1995, Zygmunt Luksemburski i Sędziwój z Szubina, czyli o węgierskich apanażach rodziny Ścibora ze Ściborza, w: Cracovia-Polonia-Europa, Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków, Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, s. 493-503.
Gąsiorowski A. 2015, Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386-1434, wyd. 2, Warszawa, Instytut Historii PAN.
Guldon Z. 1964, Rozmieszczenie własności ziemskiej na Kujawach w II połowie XVI w., Toruń, Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Guldon Z., Kabaciński R. 1974, Inedita kujawskie i dobrzyńskie z lat 1345-1368, w: Dokumenty dodziejów Kujaw i ziemi dobrzyńskiej XIV-XIX w., Z. Guldon, R. Kabaciński, M. Kallas, J. Wojciak (wyd.), Warszawa–Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 3-17.
Guldon Z., Powierski J. 1974, Podziały administracyjne Kujaw i ziemi dobrzyńskiej w XIII-XIV wieku, Warszawa–Poznań, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe.
Hensel W., Hilczer-Kurnatowska Z. 1987, Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej 6, Wrocław etc., Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jan z Czarnkowa 1872, Kronika Jana z Czarnkowa, J. Szlachtowski (wyd.), w: Monumenta Poloniae Historica, 2, A. Bielowski (wyd.), Lwów, s. 601-756.
Jasiński K. 1993, Kazimierz – książę gniewkowski i jego rodzina, w: K. Jasiński, R. Kabaciński, Cz. Sikorski, Gniewkowo. Książęta – księstwo – miasto, Cz. Sikorski (red.), Gniewkowo, s. 5-17.
Jasiński K. 2001, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań–Wrocław, Wydawnictwo Historyczne.
Kabaciński R. 1974, Terytorium księstwa gniewkowskiego w XIV wieku, „Ziemia Kujawska” 4, s. 15-30.
Kajzer L., Horonziak A. 1995, Budownictwo obronne ziemi dobrzyńskiej, Włocławek.
Karczewska J. 1997, Urzędnicy książąt kujawskich Leszka, Przemysła i Kazimierza Ziemomysłowiców, cz. 1, „Ziemia Kujawska” 12, s. 101-137.
Karczewski D. 1994, Szarlejski Mikołaj, w: E. Mikołajczak (red.), Inowrocławski Słownik Biograficzny, t. 2, Inowrocław, Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, s. 106-107.
Karczewski D. 2000-2001, W 550. Rocznicę odnowienia przywileju lokacyjnego miasta Inowrocławia, „Ziemia Kujawska” 14, s. 63-73.
KDP 1847, Kodeks dyplomatyczny Polski, 1, L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, A.Z. Helcel (wyd.), Warszawa.
KDP 1848, Kodeks dyplomatyczny Polski, L. Rzyszczewski, A. Muczkowski (wyd.), 2, cz. 1, Warszawa.
KDP 1852, Kodeks dyplomatyczny Polski, L. Rzyszczewski, A. Muczkowski (wyd.), 2, cz. 2, Warszawa.
KDP KDW 1982, Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, 6, wyd. A. Gąsiorowski, H. Kowalewicz, Warszawa–Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
KDP 1993, Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski 10, A. Gąsiorowski, T. Jasiński (wyd.), Warszawa–Poznań, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Kościelski J. 1868, Sonety nadgoplańskie, Poznań.
KSB-K 1905, Księgi sądowe brzesko-kujawskie 1418-1424, J.K. Kochanowski (wyd.) (Teki Pawińskiego, t. 7), Warszawa.
Liber mortuorum 1888, Liber mortuorum monasterii Strzelnensis ordinis Praemonstratensis, W. Kętrzyński (wyd.), w: Monumenta Poloniae Historica 5, Lwów, s. 719-767.
MRPS 1905, Matricularum Regni Poloniae summaria 1, T. Wierzbowski (wyd.), Warszawa.
Niewiarowski W. 2000, Uwagi o wahaniach poziomu wody w jeziorze Gopło: stanowisko 3 – Kruszwica (gm. Kruszwica), w: P. Molewski, W. Wysota (red.), Dawne i współczesne systemy morfogenetyczne środkowej części Polski Północnej, Toruń, s. 189-194.
Nowak B. 2009, Wielkopolscy spadkobiercy Mościców ze Ściborza, w: D. Karczewski (red.), Z dziejów pogranicza kujawsko-wielkopolskiego. Zbiór studiów 2, Strzelno, s. 53-82.
Prochaska A. 1912, Ścibor ze Ściborzyc, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu 19, s. 137-208.
Schulemann A. 1861, Darstellung der Goplo-Bachorze-Montwey-Melioration in historischer, technischer und ökonomischer Beziehung, Berlin.
Senkowski J. 1961, Lustracja poradlnego i rejestr łanów województwa brzesko-kujawskiego i inowrocławskiego z r. 1489, „Teki Archiwalne” 7, s. 69-214.
Sroka S.A. 2001, Polacy na Węgrzech za panowania Zygmunta Luksemburskiego 1387-1437, Kraków, Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”.
Urzędnicy 2014, Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XII-XV wieku. Spisy, J. Bieniak, S. Szybkowski (opr.), A. Gąsiorowski (red.), Kórnik, Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk.
Szymański J. 1993, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szybkowski S. 2003a, Studia z genealogii i prozopografii polskiej szlachty późnośredniowiecznej, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Szybkowski S. 2003b, Ostojowie (Mościce) ze Ściborza i inni Polacy na Węgrzech w późnym średniowieczu. Uwagi genealogiczne i prozopograficzne do prac Stanisława A. Sroki, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 3, s. 159-203.
Szybkowski S. 2003c, Nowe źródła do dziejów polsko-krzyżackich rokowań w Brześciu Kujawskim w grudniu 1435 r., „Ziemia Kujawska” 16, s. 79-102.
Szybkowski S. 2006, Kujawska szlachta urzędnicza w późnym średniowieczu (1370-1501), Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Szybkowski S. 2010-2011, Szarlejski Mikołaj, w: Polski Słownik Biograficzny 47, Kraków, Polska Akademia Nauk, s. 98-103.
Szybkowski S. 2018, Kościeleccy ze Skępego herbu Ogon i ich protoplaści, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Śliwiński B. 1989, Pogranicze kujawsko-pomorskie w XII-XIII wieku. Z dziejów Bydgoskiego i Wyszogrodzkiego w latach (1113-1296), Warszawa–Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Śliwiński B. 1993, Rozwój własności rycerskiej w południowej części Kujaw Inowrocławskich w XII i XIII wieku, „Ziemia Kujawska” 9, s. 45-76.
Śliwiński J. 2011, Władysław Biały (1327/1333-20 luty 1388). Ostatni książę kujawski. Największy podróżnik spośród Piastów, wyd. 2, Kraków, Wydawnictwo AVALON.
Wenzel G. 1874, Stibor vajda. Eletrajzi tanulmany, Budapest.
http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=8375&q=krzepice&d=3&t=1 (dostęp 10.03.2021)
Licencja
Prawa autorskie posiada autor/autorzy utworu, który/którzy udzielają licencji do jego opublikowania Czasopismu.