Słowa kluczowe
titles of art works
paintings
translation strategies
Jak cytować
Abstrakt
The aim of this article is to analyse the translation strategies used to translate Paul Gauguin’s painting titles from Tahitian and French to Polish. We will analyse the titles that the artist painted directly on the canvases by making them invariant just like the image itself. The translations analysed come from works on Gauguin’s art and Impressionism, published in Polish since the 1960s of the 20th century.
Bibliografia
de Biasi, P.-M. (2012a). Fonctions et genèse du titre en histoire de l’art. In P.-M. de Biasi, M. Jakobi, S. Le Men (eds.), La fabrique du titre. Nommer les œuvres d’art (pp. 29-94). Paris : CNRS Editions.
Bosredon, B. (1997). Les titres de tableaux. Une pragmatique de l’identification. Paris : P.U.F.
Bosredon, B. (2002). Les titres de Magritte : surprise et convenance discursive. Linx, 42, Revue des linguistes de l’Université Paris Ouest Nanterre La Défense, https://journals.openedition.org/linx/.
Boyko, L. (2011). On translating titles in artistic discourse. Vertimos Studijos, 4, 35-45.
Brogniez, L., Jacobi, M., Loire, C. (dir.) (2014). Ceci n’est pas un titre. Les artistes et l’intitulation. Lyon : Fage Éditions, https://doi.org/10.4000/studifrancesi.2622.
Bubić, A., Sušac, A. & Palmović, M. (2017). Observing individuals viewing art: The effects of titles on viewers’ eye-movement profiles. Empirical Studies of the Arts, 35 (2), 194-213, https://doi.org/10.1177/0276237416683499.
Gambier, Y. (2008). Traduire l’Autre. Éla. Études de linguistique appliquée, 2 (no. 150), 177-194.
Gamboni, D. (2014). Paul Gauguin: The Mysterious Centre of Thought. London : Reaktion Books.
Gauguin, P. (1946/1992). Lettres à sa femme et à ses amis (éditées par M. Malingue). Paris : Graset.
Genette, G. (1987). Seuils. Paris : Seuil, Collection Poétique.
Gerger, G., Leder, H. (2015). Titles change the esthetic appreciations of paintings. Frontiers in Human Neuroscience, 9 (464). DOI : 10.3389/fnhum.2015.00464.
Heinich, N. (2007). La sociologie à l’épreuve de l’art. Vol 1. Paris : Aux lieux d’être.
Hoek, L.H. (1995). La transposition intersémiotique. Pour une classification pragmatique. In L.H. Hoek, K. Meerhoff (eds.), Rhétorique et image (pp. 65-80). Amsterdam : Editions Rodopi.
Hoek, L.H. (2001). Titres, toiles et critique d’art : déterminants institutionnels du discours sur l’art au dix-neuvième siècle en France. Amsterdam : Rodopi, Collection Faux Titres.
Jakobi, M. (2015). Gaugion-Signac. La genèse du titre contemporain. Paris : CNRS Editions.
Lacombe, O. (2014). L’ontologie de l’œuvre d’art dans l’esthétique analytique en France : vers une compréhension intentionnelle des faits artistique. Mémoire présenté à l’Université du Québec à Montréal, https://archipel.uqam.ca/6340/1/M13338.pdf, 30.12.2020.
Leder, H., Carbon, C.-C., Ripsas, A.-I. (2006). Entitling art: Influence of title information on understanding and appreciation of paintings. Acta Psychol (Amst), 121 (2), 176-98. DOI : 10.1016/j.actpsy.2005.08.005.
Madelaine, E. (2018). Dans les coulisses des musées et galeries d’art. Traduire [online], 239. URL : http://journals.openedition.org/traduire/1522. DOI : https://doi.org/10.4000/traduire.1522, 14.12.2020.
Magritte, R. (1994). Les mots et les images. Bruxelles : Labor.
Ostrowicki, M. (1997). Dzieło sztuki jako system. Warszawa : PWN.
Paquin, N. (2008). Les titres – les sculptures – les lieux. Une relation d’inter-différance. Prothée, 36 (3), 5-10. URI : https://id.erudit.org/iderudit/019636ar. DOI : https://doi.org/10.7202/019636ar, 14.12.2020.
Poppelard, M.-D. (2002). Ce que fait l’art. Paris : P.U.F., Collection Philosophies.
Pouivet, R. (2007). Qu’est-ce qu’une oeuvre d’art ? Paris : Librairie Philosophique J. Vrin.
Rey, R. (1923). Gauguin. Paris : F. Rieder & Cie, Éditeurs.
Rouxel, B. (2018). Traduire pour le visiteur : l’exemple du Louvre. Traduire [online], 239. URL : http://journals.openedition.org/traduire/1489. DOI : https://doi.org/10.4000/traduire.1489, 12.12.2020.
Roy, M. (2008). Du titre littéraire et de ses effets de lecture. Prothée, 36 (3), 47-56, https://www.erudit.org/fr/revues/pr/2008-v36-n3-pr2552/019633ar/.
Szczęsna, E. (2007). Semiotyczne uwarunkowania interpretacji. In A.F. Kola et A. Szachaj (eds.), Filozofia i etyka interpretacji (pp. 71-84). Kraków : Universitas.
Vitale, E. (1989). Le Bauhaus de Weimar : 1919-1925. Bruxelles : Editions Pierre Mardaga.
Walkiewicz, B. (2019). Autour de la traduction des titres de tableaux. Neophilologica, 31, 415-434.
BIBLIOGRAPHIE DU CORPUS
Couchoud, J.-P. (1981). Sztuka francuska II. Eligia Bąkowska. Warszawa : Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Goldwater, R. (1983). Paul Gauguin. New York : Harry N. Abrams, Incorporated.
Kolekcja The History and Techniques of The Great Masters (1989). Gauguin. London : Tiger Books International.
Langer, A. (1963b). Paul Gauguin (trad. J. Ruszczyc). Lipsk : E.A. Seemann, Warszawa: Arkady.
Levey, M. (1974). Od Giotta do Cézanne’a. Zarys historii malarstwa (trad. M. i S. Bańkowscy). Warszawa : Arkady.
Mannering, D. (1996). Życie i twórczość. Gauguin (trad. H. Mrozowska). Warszawa : Muza SA.
Perruchot, H. (1963a). Gauguin (trad. H. Olędzka). Warszawa : PIW.
Sérullaz, M. et al. (1991). Encyklopedia impresjonizmu (trad. H. Andrzejewska). Warszawa : Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy (2007). Paul Gauguin. Oxford Educational, Poznań : DRUK-INTRO SA.
Wildenstein, D. (2001). Gauguin. Premier itinéraire d’un sauvage. Catalogue de l’œuvre peint (1873-1888), vol. I-II. Paris : Skira / Seuil, Wildestein Institute
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Barbara Walkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).