Słowa kluczowe
Indigenous literatures in Canada
translation of Indigenous literature
Jak cytować
Abstrakt
Although the history of translation and its iconography mostly convey to us a vision of translation as an individual and solitary activity (Monti, 2018, p. 9), in Canada, which is officially bilingual and multicultural at the federal level, the practice of literary translation has recently increasingly taken collective forms. In the following paper, the analysis will be based on two examples of a collaboration between literary translator Arianne Des Rochers with Natasha Kanapé-Fontaine (for the book Islands of Decolonial Love/Cartographie de l’amour décolonial) and with Édith Bélanger (for the book A Short History of the Blockade/Une brève histoire des barricades), the two works written in English by Leanne Betasamosake Simpson, a leading figure in Canada’s Aboriginal resurgence.
Bibliografia
Betasamosake Simpson, L. (2013). Islands of Decolonial Love. Winnipeg : ARP Books.
Betasamosake Simpson, L. (2018). Cartographie de l’amour décolonial. Trad. N. Kanapé Fontaine & A. Des Rochers. Montréal : Mémoire d’encrier.
Betasamosake Simpson, L. (2021). A Short History of the Blockade. Edmonton : University of Alberta Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9781772125528
Betasamosake Simpson, L. (2022). Une brève histoire des barricades. Trad. É. Bélanger & A. Des Rochers. Montréal : Mémoire d’encrier.
Bradette, M-E. (2018). Langue française ou langue autochtone ? Écriture et identité culturelle dans les littératures des Premières Nations. Captures (dossier : La notion d’“autochtonie”), 3, 1 (mai). revuecaptures.org/node/1514. DOI: https://doi.org/10.7202/1055834ar
Chagnon, K. (2018). La traduction à l’ère de la décolonisation. Circuit. Le magazine d’information des langagiers, 139. https://www.circuitmagazine.org/dossiers-139/la-traduction-a-l-ere-de-la-decolonisation.
Chagnon, K. (2019). Colonialisme, universalisme occidental et traduction. TTR, 32 (1), 259-278. https://www.erudit.org/fr/revues/ttr/2019-v32-n1-ttr05169/1068021ar/. DOI: https://doi.org/10.7202/1068021ar
Chagnon, K. (2022). Naviguer les courants de la décolonisation : histoire, littératures et langues minoritaires. In J. Beaulieu-April & S. Roussel (éds.), Enjeux du contemporain en poésie au Québec (pp. 151-175). Montréal : Presses Universitaires de Montréal. DOI: https://doi.org/10.1515/9782760645608-015
Chagnon, K. (2023). « Les langues se délient : traduire la rupture de la colonialité » [Thèse de doctorat soutenue à l’Université du Québec à Montréal]. https://archipel.uqam.ca/16756/1/D4406.pdf.
Chartier, D. (2019). La fascinante émergence des littératures inuite et innue au 21e siècle au Québec : Une réinterprétation méthodologique du fait littéraire. Revue japonaise d’études québécoises, 11, 27-48.
Chrobak, M. (2018). Traduire à deux – quelques cas de figure. In E. Monti & P. Schnyder (éds.), Traduire à plusieurs. Collaborative Translation (pp. 239-249). Paris : Éditions Orizons.
Cordingley, A. & Frigau Manning, C. (2016). What Is Collaborative Translation ? In A. Cordingley & C. Frigau Manning Anthony (éds.), Collaborative Translation. From the Renaissance to the Digital Age (pp. 1-30). London : Bloomsbury Publishing.
Dawson, N. (2020). Traduire depuis les marges [Video file]. 28.08. https://www.youtube.com/watch?v=NFy8KFrbaQg&t=2909s.
Falling Into Decolonial Love : An Interview with Leanne Simpson, Author of « Islands of Decolonial Love: Stories and Songs » (2014). https://asusjournal.org/issue-4/interview-with-leanne-simpson/.
Gambier, Y. (2018). Un futur partiellement codé dans le passé : la traduction collaborative. In E. Monti & P. Schnyder (éds.), Traduire à plusieurs. Collaborative Translation (pp. 37-60). Paris : Éditions Orizons.
Hébert-Dolbec, A.-F. (2020). « On se perd toujours par accident » : renverser le grand récit. Le Devoir. 22.02. https://www.ledevoir.com/lire/573359/fiction-des-ameriques-renverser-le-grand-recit.
Henzi, S. & Bradette, M.-E. (2023). Rêves de langues, de visions, de constellations multiples : les littératures
autochtones et leur étude aujourd’hui. Alternative Francophone, 3, 3, 1-9. https://journals.library.ualberta.ca/af/index.php/af/article/view/29505.
Kuei! Kwe! (2022). Rattrapage du 7 mai 2022 : Emmelyne Octavie, Audrey-Lise Rock-Hervieux, Karine Awashish et Arianne Des Rochers. https://ici.radio-canada.ca/ohdio/premiere/emissions/kuei-kwe/episodes/626022/rattrapage-du-samedi-7-mai-2022.
Kwahiatonkh! (2023). 20.07. https://kwahiatonhk.com/oeuvres-autochtones-traduites-en-francais/#1534797616932-aae40917-7b29.
Lacombe, M., Macfarlane, H. & Andrews, J. (2010). Indigeneity in Dialogue : Indigenous Literary Expression Across Linguistic Divides/L’autochtonie en dialogue : l’expression littéraire autochtone au-delà des barrières linguistiques. Studies in Canadian Literature / Études en littérature canadienne, 35 (2), 5-12.
Ladmiral, J.-R. (2018). La traduction au pluriel. In E. Monti & P. Schnyder (éds.), Traduire à plusieurs. Collaborative Translation (pp. 19-36). Paris : Éditions Orizons.
L’Italien-Marcotte, Ch.-É. (2022). Le renouveau de la littérature autochtone. Espaces autochtones,
Monti, E. (2018). Introduction : Traduire, une démarche plurielle. In E. Monti & P. Schnyder (éds.), Traduire à plusieurs. Collaborative Translation (pp. 9-18). Paris : Éditions Orizons.
Saint-Martin, L. (2022). Un bien nécessaire. Éloge de la traduction littéraire. Montréal : Éditions du Boréal.
Statistique Canada (2022). https://www150.statcan.gc.ca/n1/daily-quotidien/220921/dq220921a-fra.htm.
Vinçotte, A. (2022). La langue française est-elle machiste ? 10.10. https://www.lefigaro.fr/langue-francaise/actu-des-mots/la-langue-francaise-est-elle-machiste-20221030.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Małgorzata Czubińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).