Słowa kluczowe
multimodal translation
multimodal literary translation
text-image relations
Iwona Chmielewska
Jak cytować
Abstrakt
Translation activity is traditionally perceived as monomodal, focused on the written or spoken word. However, the evolution of contemporary societies, increasingly visual, often pushes the translator to work on a multimodal product, where language is only one of the modes of communication, hence the emergence of models of multimodal translation. The present contribution studies the literary multimodal translation model based on the album Kłopot by Iwona Chmielewska, world-renowned author and illustrator. The contribution hopes to demonstrate the challenges and opportunities of the multimodal translation workshop, seen as a growing professional activity in today’s multimodal societies.
Bibliografia
Chmielewska, I. (2012). Kłopot. Warszawa : Wydawnictwo Wytwórnia.
Chmielewska, I. (2016). La Mésaventure. Wrocław : Éditions Format.
Adami, E. (2016). Multimodality. In O. García, N. Flores & M. Spotti (éds.), The Oxford Handbook of Language and Society (pp. 451-72). Oxford : Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190212896.013.23
Baldry, A. & Thibault, P.J. (2005). Multimodal Transcription and Text Analysis. London : Equinox.
Baszewska, M. (2017). Architektura picturebooka. Twórczość Iwony Chmielewskiej. Sztuka Edycji, 10 (2), 115-124. DOI: https://doi.org/10.12775/SE.2016.025
Benveniste, E. (1986). The semiology of language. In R.E. Innis (éd.), Semiotics : an introductory reader (pp. 226-246). Bloomington : Indiana University Press.
Boria, M., Carreres, A., Noriega-Sánchez, M. & Tomalin M. (éds.) (2020). Translation and Multimodality : beyond words. London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429341557
Dicerto, S. (2018). Multimodal Pragmatics and Translation : A New Model for Source Text Analysis. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-69344-6
Evans, J. (éd.) (2020). Talking beyond the page : reading and responding to picturebooks. London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003061151
Gutt, E.A. (2000). Translation and Relevance : Cognition and Context (2nd ed.). Manchester : St. Jerome.
Jewitt, C. (éd.) (2017). The Routledge handbook of multimodal analysis (2nd ed.). London & New York : Routledge.
Jewitt, C., Bezemer, J.J., & O’Halloran, K.L. (2016). Introducing multimodality / Carey Jewitt, Jeff Bezemer and Kay O’Halloran. London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315638027
Kaindl, K. (2004). Multimodality in the Translation of Humour in Comics. In E. Ventola, C. Charles & M. Kaltenbacher (éds.), Perspectives on Multimodality (pp. 173-192). Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins. DOI: https://doi.org/10.1075/ddcs.6.12kai
Kaindl, K. (2013). Multimodality and Translation. In C. Millán & F. Bartrina (éds.), The Routledge Handbook of Translation Studies (pp. 257-270). London & New York : Routledge.
Kaindl, K. (2020). A Theoretical Framework for a Multimodal Conception of Translation. In M. Boria, A. Carreres, M. Noriega-Sánchez & M. Tomalin (éds.), Translation and Multimodality : Beyond Words (pp. 49-70). London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429341557-3
Ketola, A. (2016). Towards a Multimodally Oriented Theory of Translation : A Cognitive Framework for the Translation of Illustrated Technical Texts. Translation Studies, 9 (1), 67-81. DOI: https://doi.org/10.1080/14781700.2015.1086670
Kress, G. (2010). Multimodality : A Social Semiotic Approach to Contemporary Communication. London & New York : Routledge.
Kress, G. (2015). Semiotic work : Applied Linguistics and a social semiotic account of Multimodality. AILA Review, 28 (1), 49-71. DOI: https://doi.org/10.1075/aila.28.03kre
Kress, G. & Van Leeuwen, T. (1996/2006). Reading Images : The Grammar of Visual Design (2nd ed.). London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203619728
Kress, G. & Van Leeuwen, T. (2001). Multimodal discourse : The modes and media of contemporary communication. London : Arnold Publishers.
Lathey, G. (2016). Translating children’s literature. London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315753515
Lee, T.K. (2012). Performing Multimodality : Literary Translation, Intersemioticity and Technology. Perspectives, 21 (2), 241-256. DOI: https://doi.org/10.1080/0907676X.2012.693107
Lemke, J.L. (1998). Multiplying meaning : visual and verbal semiotics in scientific text. In J. Martin & R. Veel (éds.), Reading Science : critical and functional perspectives on discourses of science (pp. 87-113). London : Routledge.
Martinec, R. & Salway, A. (2005). A system for image–text relations in new (and old) media. Visual Communication, 4 (3), 337-371. DOI: https://doi.org/10.1177/1470357205055928
Munday, J. (2014). Advertising : Some Challenges to Translation Theory. The Translator, 10 (2), 199-219. DOI: https://doi.org/10.1080/13556509.2004.10799177
Nikolajeva, M. & Scott, C. (2000). The Dynamics of Picturebook Communication. Children’s Literature in Education, 3 (3), 225-239. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1026426902123
Oittinen, K.A., Garavini, M. & Galletti, C. (2018). Translating picturebooks : revoicing the verbal, the visual and the aural for a child audience. New York & London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315112480
Page, R.E. (2011). New Perspectives on Narrative and Multimodality. New York & London : Routledge.
Pastra, K. (2008). COSMOROE : a cross-media relations framework for modelling multimedia dialectics. Multimedia Systems, 14, 299-323. DOI: https://doi.org/10.1007/s00530-008-0142-0
Pérez-González, L. (2014). Multimodality in Translation and Interpreting Studies : Theoretical and Methodological Perspectives. In S. Bermann & C. Porter (éds.), A Companion to Translation Studies (pp. 119-131). Chichester : Wiley-Blackwell. DOI: https://doi.org/10.1002/9781118613504.ch9
Sagnier, C. (2018). Des images et des mots… au XXIe siècle. Bruxelles, Belgium : Peter Lang Verlag. DOI: https://doi.org/10.3726/b14299
Scott, C. (2015). Translating Apollinaire. Exeter : University of Exeter Press.
Tomalin, M. (2020). The Multimodal Dimensions of Literature in Translation. In M. Boria, A. Carreres, M. Noriega-Sánchez & M. Tomalin (éds.), Translation and Multimodality : Beyond Words (pp. 134- 157). London : Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429341557-7
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Kochanowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).