Abstrakt
The purpose of the article is to present the results of analysis regarding the processes of developing and standardizing the norm of punctuation in Poland and in Italy since the beginning of the 20th century to recent times. Aiming to describe the character of the two norms and to explain the differences between the Polish and the Italian rules, the study emphasizes the role of institutions in the codification process. Furthermore, it examines the typology of normative sources in both countries and comments the status of punctuation among other branches of linguistics.Bibliografia
Arcangeli, Massimo (2004): «Il Consiglio Superiore della Lingua Italiana: le ragioni del sì e quelle del no», Lid’O. Lingua italiana d’oggi, 1: 1-8.
Bańko, Mirosław (2003): «Słowniki ortograficzne w Polsce – fenomen socjologiczny», Prace Filologiczne, 48: 7‑32.
Beszterda, Ingeborga (2007): La questione della norma nel repertorio verbale della comunità linguistica italiana: tra lingua e dialetti, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Collodi, Carlo (1883): La grammatica di Giannettino per le scuole elementari, Firenze: Felice Paggi.
Cresti, Eleonora; Maraschio, Nicoletta; Toschi, Luca [eds.] (1992): Storia e teoria dell’interpunzione. Atti del Convegno Internazionale di Studi, Firenze, 19-21 maggio 1988, Roma: Bulzoni.
Ferrari, Angela; Mandelli, Magda; Zampese, Luciano (2010): «Coordinazioni con la virgola. Con un’applicazione a Libera nos a malo di Luigi Meneghello», in Letteratura e filologia tra Svizzera e Italia. Miscellanea di studi in onore di Guglielmo Gorni, a cura di A. Asor Rosa, M.A. Terzoli, G. Inglese, Roma: Edizioni di Storia e Letteratura, 289-315.
Ferrari, Angela (2004): «Le funzioni della virgola. Sintassi e intonazione al vaglio della testualità», in Generi, architetture e forme testuali. Atti del VII Convegno Internazionale SILFI, a cura di P. D’achille, Firenze: Franco Cesati Editore, 107-127.
Frescaroli, Antonio (2003): La punteggiatura corretta. Come interessare, appassionare e convincere dando ritmo al testo, Milano: De Vecchi Editore.
Froelichowa, Maria (1951): Słowniczek interpunkcji i zasady przestankowania, Warszawa: Wydawnictwo S. Arcta.
Kopczyński, Onufry (1778): Grammatyka dla szkół narodowych na klassę I. Z Przypisami, Warszawa.
Kopczyński, Onufry (1780): Grammatyka dla szkół narodowych na klassę II. Z Przypisami, Warszawa.
Lala, Letizia (2010): Il senso della punteggiatura nel testo. Analisi del Punto e dei Due punti in prospettiva testuale, Firenze: Franco Cesati.
Lombardelli, Orazio (1566): De’ punti, et de gli accenti, che a i nostri tempi sono in vso, tanto appresso i latini, quanto appresso i volgari operetta non meno vtile che diletteuole per chi desidera scriuere correttamente cosi ne l’una come ne l’altra lingua, Firenze: Giunti.
Lombardelli, Orazio (1585): L’arte del puntar gli scritti, Siena: Bonetti.
Manuzio, Aldo (1561): Ortographiae ratio. Aldus Manutius, Venezia: Aldo Manuzio.
Mortara Garavelli, Bice [ed.] (2008): Storia della punteggiatura in Europa, Roma: Laterza.
Mortara Garavelli, Bice (2003): Prontuario di punteggiatura, Roma: Laterza.
Muraro, Luisa (1979): «Norma grammaticale e norma sociale», in Guida all’educazione linguistica, a cura di A. Colombo, Bologna: Zanichelli, 179-186.
Nencioni, Giovanni (1983): Di scritto e di parlato. Discorsi linguistici, Bologna: Zanichelli.
Podracki, Jerzy (2005): Nowy słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania, Warszawa: Świat Książki.
Polański, Edward (2006): Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Savoia, Leonardo Maria (2004): «La lingua si difende da sé», Lid’O. Lingua italiana d’oggi, 1: 31‑53.
Serianni, Luca [ed.] (2002): La lingua nella storia d’Italia, Roma: Società Dante Alighieri.
Serianni, Luca (2005): «Ancora sul Consiglio Superiore della Lingua Italiana», Lid.O. Lingua italiana d’oggi, 2: 55-66.
Szylarski, Walenty (1770): Początki nauk dla narodowey młodzieży to jest Grammatyka języka polskjego ucząca, a tym samym pojęcje obcych językow jako: Łacińskiego, francuskiego, niemieckiego, włoskiego i innych, ułatwiająca, Leopoli: Drukarnia J.K. Mci i Bractwa SSS. Troycy.
Tognelli, Jole (1963): Introduzione all’«Ars punctandi», Roma: Edizioni dell’Ateneo.
Tonani, Elisa (2007): «Punteggiatura bianca e ritmo visivo nella poesia dell’ultimo Luzi», Nuova Corrente, 54: 335-358.
Tonani, Elisa (2008): Lessico, punteggiatura, testi. Ricerche di storia della lingua italiana, Alessandria: Edizioni dell’Orso.
Tonani, Elisa (2010): Il romanzo in bianco e nero. Ricerche sull’uso degli spazi bianchi e dell’interpunzione nella narrativa italiana dall’Ottocento a oggi, Firenze: Franco Cesati Editore.
Tonani, Elisa (2012): Punteggiatura d’autore. Interpunzione e strategie tipografiche nella letteratura italiana dal Novecento a oggi, Firenze: Franco Cesati Editore.
Ustawa o języku polskim, Dz.U. 1999, n. 90, art. 999.
Vittori da Spello, Jacopo (1598): Modo di puntare le scritture volgari e latine, Colombara, Perugia.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).