Keywords
ethics
Catholic social teaching
artificial intelligence
management
How to Cite
Abstract
The aim of the article is to analyse the ethical challenges arising from the application of artificial intelligence (AI) in management, using the principles of Catholic social teaching as an interpretative framework. The study is based on a review of the academic literature, addressing aspects such as decision-making transparency, accountability, privacy protection, the impact of automation on the labour market, and the elimination of biases. The methodology applied includes theoretical analysis. The findings highlight the necessity of integrating ethical principles into the design and implementation of AI, with due consideration for human dignity, the common good, and solidarity. The article also emphasises the role of education and international cooperation in fostering responsible practices.
References
Anderson, Jason L. i Jeffrey L. Coveyduc. 2020. Artificial Intelligence for Business A Roadmap for Getting Started with AI. Newark: John Wiley & Sons, Incorporated.
Benedykt XVI. 2009. Caritas in veritate. Watykan: Libreria Editrice Vaticana. Dostęp: 19.05.2025. https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/encyclicals/documents/hf_ben-xvi_enc_20090629_caritas-in-veritate.html.
Bostrom, Nick i Eliezer Yudkowsky. 2014. „The Ethics of Artificial Intelligence”. W: The Cambridge Handbook of Artificial Intelligence, red. Keith Frankish i William M. Ramsey, 316-334. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139046855.020
Brynjolfsson, Erik i Andrew McAfee. 2014. The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies. New York: W. W. Norton & Company.
Coeckelbergh, Mark. 2020. AI Ethics. Cambridge: The MIT Press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/12549.001.0001
Crawford, Kate. 2022. Atlas of AI: Power, Politics, and the Planetary Costs of Artificial Intelligence. New Haven: Yale University Press.
Daza, Marco T. i Usochi J. Ilozumba. 2022. „A Survey of AI Ethics in Business Literature: Maps and Trends Between 2000 and 2021”. Frontiers in Psychology, 13: 1-23. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.1042661
Dignum, Virginia. 2019. Responsible Artificial Intelligence: How to Develop and Use AI in a Responsible Way. Cham, Switzerland: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-30371-6
Dykasteria Nauki Wiary i Dykasteria ds. Kultury i Edukacji. 2025. Antiqua et nova. Nota na temat relacji pomiędzy sztuczną inteligencją a inteligencją ludzką. Watykan. Dostęp: 19.05.2025. https://www.vatican.va/roman_curia/dicasteries/index_po.htm.
Eubanks, Virginia. 2018. Automating Inequality: How High-Tech Tools Profile, Police, and Punish the Poor. First Picador edition. New York: Picador, St. Martin’s Press.
European Commission. 2019. Ethics Guidelines for Trustworthy AI (Wytyczne etyczne dotyczące godnej zaufania sztucznej inteligencji). Polskie tłumaczenie – dostęp: 09.12.2024. https://www.digitalstrategy.ec.europa.eu/pl/library/ethics-guidelines-trustworthy-ai.
European Commission. 2021. Proposal for a Regulation Laying Down Harmonised Rules on Artificial Intelligence (Artificial Intelligence Act). Dostęp: 09.12.2024. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/proposal-regulation-laying-down-harmonised-rulesartificialintelligence
Floridi, Luciano i Josh Cowls. 2019. „A United Framework of Five Principles for Ai in Society”. Harvard Data Science Review, 1(1). DOI: https://doi.org/10.1162/99608f92.8cd550d1
Floridi, Luciano. 2013. The Ethics of Information. Oxford University Press UK. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199641321.001.0001
Ford, Martin R. 2016. Rise of the Robots: Technology and the Threat of Jobless Future. New York: Basic Books.
Franciszek. 2024. Sztuczna inteligencja i mądrość serca: dla komunikacji w pełni ludzkiej. Orędzie na 58. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. Dostęp: 19.05.2025. https://papiez.wiara.pl/doc/8651742.Sztuczna-inteligencja-i-madrosc-serca-dla-komunikacji-w-pelni.
Gaudet, Matthew J. i in. 2024. Encountering Artificial Intelligence Ethical and Anthropological Investigations. Eugene: Pickwick Publications.
IEEE. 2019. Ethically Aligned Design: A Vision for Prioritizing Human Well-being with Autonomous and Intelligent Systems. Dostęp: 09.12.2024. https://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=9398613.
Jagielska, Magdalena. 2017. „Sztuczna inteligencja w zarządzaniu – stan aktualny a perspektywy”. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 18(2.2): 95-104.
Kuciński, Mariusz. 2021. „Sztuczna inteligencja a godność człowieka”. Fides, Ratio Et Patria. Studia Toruńskie, 14: 210-224. DOI: https://doi.org/10.56583/frp.650
Kulikowski, Sławomir. 2022. „Analiza wpływu wykorzystania sztucznej inteligencji na zwiększenie efektywności zarządzania operacyjnego firmy na przykładzie rozwiązania chmurowego”. W: Sztuczna inteligencja oraz nowe rozwiązania w zarządzaniu i naukach technicznych, red. Izabela Mołdoch-Mendoń i Paulina Szymczyk, 133-142. Lublin: Wydawnictwo Naukowe Tygiel Sp. z o.o.
Levy, Karen. 2023. Data Driven: Truckers, Technology, and the New Workplace Surveillance. Princeton: Princeton University Press. DOI: https://doi.org/10.1353/book.109251
Lisi, Francesca Alessandra. 2020. Recent Results and Activities in Trustworthy Artificial Intelligence. W: The Good Algorithm? Artificial Intelligence: Ethics, Law, Health. Book of Abstracts. Vatican: Pontifical Academy for Life. Dostęp: 19.05.2025. https://www.academyforlife.va.
O’Neil, Cathy. 2017. Weapons of Math Destruction: How Big Data Increases Inequality and Threatens Democracy. [London]: Penguin Books.
Olatoye, Funmilola i in. 2024. „AI And Ethics in Business: A Comprehensive Review of Responsible AI Practices and Corporate Responsibility”. International Journal of Science and Research Archive, 11: 1433-1443. DOI: https://doi.org/10.30574/ijsra.2024.11.1.0235
Papieska Rada „Iustitia et Pax”. 2005. Kompendium nauki społecznej Kościoła. Kielce: Jedność. Dostęp: 19.05.2024. https://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/justpeace/documents/rc_pc_justpeace_doc_200526_compendio-dott-soc_pl.html
Ramsay, Stephen. 2011. Reading Machines: Toward an Algorithmic Criticism. Urbana: University of Illinois Press. DOI: https://doi.org/10.5406/illinois/9780252036415.001.0001
Rome Call for AI Ethics. 2020. Dostęp: 03.12.2024. https://www.romecall.org/the-call/.
Russell, Stuart J. 2019. Human Compatible: Artificial Intelligence and the Problem of Control. New York: Viking.
Russell, Stuart J. i in. 2022. Artificial Intelligence: A Modern Approach. Fourth edition. Global edition. Harlow, United Kingdom: Pearson.
Rut, Joanna i Marek Ostafil. 2020. „Cyfryzacja i automatyzacja procesów zachodzących w przedsiębiorstwach”. Przegląd Nauk Stosowanych, Wydawnictwo Politechniki Opolskiej, 26(1): 17-29.
Ryżanycz, Jerzy. 2019. „Sztuczna inteligencja w zarządzaniu Big Data systemów IT”. W: Logistyka i administrowanie w mediach: zarządzanie Big Data, red. Agata Opolska-Bielańska, 51-60. Warszawa: Uniwersytet Warszawski: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Sempryk, Jarosław. 2024. „Wymiary społeczne sztucznej inteligencji”. Społeczeństwo, 34(1): 66-77. DOI: https://doi.org/10.58324/s.379
Skalfist, Peter, Daniel Mikelsten i Vasil Teigens. 2020. Sztuczna inteligencja: czwarta rewolucja przemysłowa. Cambridge Stanford Books.
Smith, Brad i Carol Ann Browne. 2019. Tools and Weapons: The Promise and the Peril of the Digital Age. New York: Penguin Press.
Smith, Helen. 2020. „If they asked you to jump off a cliff?”: AI and clinical decision-making. W: The Good Algorithm? Artificial Intelligence: Ethics, Law, Health. Book of Abstracts. Vatican: Pontifical Academy for Life. Dostęp: 19.05.2025. https://www.academyforlife.va.
Thackara, John. 2017. How to Thrive in the next Economy: Designing Tomorrow’s World Today. London: Thames& Hudson, Limited.
Trzęsicki, Kazimierz. 2020. „Idea sztucznej inteligencji”. Filozofia i Nauka, 8(1): 69-96. DOI: https://doi.org/10.37240/FiN.2010.8.1.3
Turing, Alan. 1950. „Computing Machinery and Intelligence”. Mind, 59(236): 433-460. DOI: https://doi.org/10.1093/mind/LIX.236.433
UNESCO. 2021. Recommendation on the Ethics of Artificial Intelligence. Dostęp: 09.12.2024. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000381137
Wszendybył-Skulska, Ewa. 2020. „Sztuczna inteligencja w ZZL: korzyści i wyzwania”. W: Wyzwania społeczne i technologiczne a nowe trendy w zarządzaniu współczesnymi organizacjami, red. Maciej Urbaniak i Albert Tomaszewski, 327-339. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Ziółkowska, Elwira. 2023. „Wpływ sztucznej inteligencji na rynek finansowy w procesie podejmowania decyzji ekonomicznych – szanse, wyzwania i rekomendacje”. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, 192: 89-108.
Zuboff, Shoshana. 2019. The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. London: Profile Books.
License
Copyright (c) 2025 Adam Zadroga
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.