Psychologia: ancilla theologiae czy równorzędny partner? Refleksja w oparciu o wybrane wypowiedzi Magisterium na temat psychologii w XXI wieku
Okładka czasopisma Teologia i Moralność, tom 20, nr 1(38), rok 2025, tytuł Sztuczna inteligencja i transhumanizm
PDF

Słowa kluczowe

ancilla theologiae
psychologia
psychologia w teologii
Magisterium XXI wieku
Magisterium o psychologii

Jak cytować

Kapłańska, J. (2025). Psychologia: ancilla theologiae czy równorzędny partner? Refleksja w oparciu o wybrane wypowiedzi Magisterium na temat psychologii w XXI wieku. Teologia I Moralność, 20(1(38), 213–229. https://doi.org/10.14746/TIM.2025.38.1.14

Abstrakt

Celem artykułu jest zbadanie relacji między psychologią i teologią z perspektywy teologicznej na podstawie tekstów Magisterium Kościoła w XXI wieku, w szczególności zaś rozważenie korzyści i zagrożeń wynikających ze stosowania metod i wyników badań psychologicznych w różnych obszarach teologii. Sposobem jego realizacji jest analiza wybranych wypowiedzi Kościoła poruszających kwestie psychologii oraz ludzkiej psychiki. Analiza ta wykazała, że Kościół wypowiada się o psychologii raczej pozytywnie, dostrzegając jej wkład w integralne spojrzenie na człowieka, lepsze jego zrozumienie oraz w osadzenie teologii we współczesności. Dostrzega zarazem różnice metodologii oraz celów obu dyscyplin, wskazując na fragmentaryczność psychologii, mogącą prowadzić do redukcjonizmu w antropologii.

https://doi.org/10.14746/TIM.2025.38.1.14
PDF

Bibliografia

Bachanek, Grzegorz. 2015. „Psychologia a teologia. Miejsce spotkania w antropologicznej refleksji J. Ratzingera”. Studia Teologii Dogmatycznej, 1: 31-47.

Benedykt XVI. 2007. Encyklika „Spe salvi”.

Benedykt XVI. 2009. Encyklika „Caritas in veritate”.

Benedykt XVI. 2010. Benedykt XVI: Nie psychologia a Bóg. Dostęp: 14.06.2025. http://info.wiara.pl/doc/636581.Benedykt-XVI-Nie-psychologia-a-Bog

Benedykt XVI. 2016. Przemówienie na uniwersytecie w Ratyzbonie (Regensburg).

Brentano, Franz. 2023. Psychologia Arystotelesa, a w szczególności jego teoria nous poiêtikos. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. DOI: https://doi.org/10.4467/K7423.56/22.23.16663

Dicastery for Promoting Integral Human Development. 2020. Accompanying people in psychological distress in the context of the covid-19 pandemic.

Doliński, Dariusz i Jan Strelau. 2016. Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Ellis, Albert. 2005. The myth of self-esteem. Amherst: Prometheus Books.

Franciszek. 2013. Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”.

Franciszek. 2016. Posynodalna adhortacja apostolska „Amoris laetitia”.

Franciszek. 2018. Konstytucja apostolska „Veritatis gaudium”.

Jan Paweł II. 1979. Adhortacja apostolska „Catechesi Tradendae”.

Jan Paweł II. 1990. Konstytucja „Ex corde Ecclesiae”.

Jan Paweł II. 1992. Adhortacja apostolska „Pastores dabo vobis”.

Jan Paweł II. 1995. Przemówienie do członków Trybunału Roty Rzymskiej z 10 lutego 1995 r.

Jan Paweł II. 2002. Przemówienie podczas spotkania Ojca Świętego z lekarzami.

Jan Paweł II. 2002a. Przemówienie do uczestników sesji plenarnej Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego.

Jan Paweł II. 2003. Posynodalna Adhortacja apostolska „Pastores gregis”.

Jan Paweł II. 2003a. Posynodalna Adhortacja apostolska „Ecclesia in Europa”.

Jan Paweł II. 2003b. Przemówienie do członków Trybunału Roty Rzymskiej o godności i nienaruszalności sakramentalnego małżeństwa.

Jan Paweł II. 2005. List apostolski „Il rapido sviluppo”.

Kongregacja ds. duchowieństwa. 2016. Dar powołania do kapłaństwa. Nowe Ratio Fundamentalis Institutionis Sacerdotalis.

Jarosz, Marek. 2010. „Pojęcie duchowości w psychologii”. W: Studia z Psychologii w KUL, t. 16, red. Oleg Gorbaniuk i in., 9-22. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego. 2008. Wskazania odnośnie do wykorzystywania nauk psychologicznych w przyjmowaniu i formacji kandydatów do kapłaństwa.

Król, Józef. 2005. „Duchowość z punktu widzenia psychologii”. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 25: 113-122.

Leon XIII. 1892. List apostolski „In Magna”.

Maslow, Abraham. 2014. Motywacja i osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Papieska Rada Iustitia et Pax. 2005. Kompendium nauki społecznej Kościoła.

Pius X. 1907. Encyklika „Pascendi Dominici Gregis”.

Pius XII. 1943. Encyklika „Divino Afflante Spiritu”.

Pius XII. 1950. Encyklika „Humani generis”.

Platon. 1958. Państwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.

Platon. 1993. Fajdros. Warszawa: Wydawnictwo Antyk.

Platon. 1993a. Uczta. Warszawa: Wydawnictwo Antyk.

Platon. 1996. Gorgiasz. Warszawa: Wydawnictwo Antyk.

Pontifical Council for The Family. 2000. Family, marriage and „de facto” unions.

Ratzinger, Joseph. 2001. Służyć prawdzie. Myśli na każdy dzień. Wrocław: TUM.

Rogers, Carl. 2002. O stawaniu się osobą. Poznań: Wydawnictwo Rebis.

Sobór Watykański II. 1965. Dekret o formacji kapłańskiej „Optatam totus”

Sobór Watykański II. 1965a. Konstytucja o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”.

Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów. 2018. Młodzi, wiara i rozeznawanie powołania. Dokument końcowy.