Religijność społeczeństwa ukraińskiego w perspektywie wyzwań dla Kościoła w Polsce

Abstract

Wybuch wojny na Ukrainie i związany z nią uchodźczy exodus wywołały lawinę zmian, które dotknęły najpierw samych Ukraińców, a następnie przyjmujące ich społeczeństwa. Nowa sytuacja wymagała i wciąż wymaga reakcji ze strony duszpasterstwa Kościoła katolickiego w Polsce. Celem niniejszego opracowania jest poszukiwanie wskazań przydatnych do budowania modelu pastoralnego pracy duszpasterskiej wśród Ukraińców. Przedmiotem badań jest religijność społeczeństwa ukraińskiego obserwowana w 2020 roku w ramach siódmej fali badań European Values Study, którego bazy danych są ogólnodostępne. Dostęp do danych surowych pozwolił na przeprowadzenie testów statystycznych pokazujących istotność, siłę i kierunek korelacji parametrów religijności z głównymi cechami społeczno-demografi cznymi. Wyniki tych analiz zostały zinterpretowane socjologicznie, po czym wyciągnięto z nich wnioski i postulaty pastoralne. Okazuje się, że społeczeństwo ukraińskie w większości deklaruje przynależność do obrządku wschodniego bądź bezwyznaniowość. Religijnymi oraz wierzącymi w Boga określa się 8 na 10 Ukraińców, co nie ma przełożenia na praktyki religijne czy wyznawaną doktrynę. Na uwagę zasługuje także, że znaczną część uchodźców wojennych stanowią kobiety, które według badań prezentują wyższy poziom religijności niż ogół społeczeństwa ukraińskiego. Poza tym, stosunek do wiary w isototny statystycznie sposób zależy od miejsca zamieszkania na Ukrainie. Te wszystkie okoliczności oraz świadomość dynamiki zmian uwarunkowanych obecną sytuacją otwiera nowe perspektywy dla duszpasterstwa w Polsce. Jest bowiem okazją nie tylko do zaangażowania charytatywnego, ale także pogłębienia świadomości religijnej zwłaszcza wobec osób prawosławnych i grekokatolików oraz postawy misyjnej wobec nienależących do żadnego wyznania. Takie ujęcie zagadnienia jest możliwe w ramach socjologii pastoralnej, która ma być przestrzenią dialogu teologii pastoralnej z wiedzą socjologiczną i badaniami  empirycznymi.