Słowa kluczowe
reedukacja
adolescencja
paradygmat fenomenologiczny
Piero Bertolini
Jak cytować
Abstrakt
W niniejszym artykule podejmujemy problem niedostosowania społecznego i reedukacji dzieci i młodzieży, żyjących w trudnych, a nawet krytycznych warunkach rozwojowych i edukacyjnych oraz ich możliwości zmiany na lepsze. Wizja fenomenologiczna, która uznaje każdą jednostkę ludzką za zdolną do budowania i zmieniania własnej wizji świata, stanowi ramy teoretyczne całego artykułu. Zgodnie z tą wizją wychowawca w swoim działaniu wychodzi od obserwacji tego, co jest bezpośrednio dane, czyli zachowania ucznia, aby przy jego aktywnym udziale zaproponować mu zmiany na lepsze. Głównym autorem, do którego nawiązujemy w artykule, jest Piero Bertolini, znany uczony i praktyk reedukacji we Włoszech.
Bibliografia
Aceti, Ezio e Jesus Morán. 2019. Verso l’uomo. Una risposta alla povertà educativa contemporanea. Roma: Città Nuova Editrice.
Amenta, Giombattista. 2020. Gestire il disagio a scuola. Bari: Scholé.
Andreoli, Vittorino. 2005. Lettera a un adolescente. Milano: Rizzoli.
Andreoli, Vittorino. 2014. L’educazione (im)possibile. Orientarsi in una società senza padri. Milano: Rizzoli.
Andreoli, Vittorino. 2021. Baby gang. Milano: Rizzoli.
Arace, Angelica. 2019. Adolescenti a scuola. Psicologia dello sviluppo e dell’educazione per l’insegnamento. Milano: Mondadori.
Augé, Marc. 2008. Non luoghi. Introduzione a una antropologia della surmodernità. Milano: Eleuthera.
Baden-Powell, Robert. 1986. Il libro dei capi. Roma: Àncora.
Balzano, Giacomo. 2012. Oltre il disagio giovanile. Strategie di prevenzione e recupero. Milano: Franco Angeli.
Bandura, Albert. 2009. Social cognitive theory of self-regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 248-287.
Barone, Pierangelo. 2013. Deviance and practices of inclusion: educational interventions for adolescent offenders. Pedagogia Oggi, 1, 36-47.
Bellucci, Katia. 2018. Lavorare con gruppi di strada. Animazione Sociale, 322, 51-62.
Benasayag, Miguel e Gerard Schmit. 2009. L’epoca delle passioni tristi. Il futuro come minaccia. Napoli: La Scuola di Pitagora.
Bertolini, Piero e Letizia Caronia. 2015. Ragazzi difficili. Pedagogia interpretativa e linee di intervento. Milano: Franco Angeli.
Brint, Steven. 2008. Scuola e società. Bologna: Il Mulino.
Burgio, Claudio. 2010. Non esistono ragazzi cattivi. Milano: Paoline Editoriale Libri.
Casey, Carter Samuel. 2016. Quando la scuola educa. 12 progetti formativi di successo. Roma: Città Nuova Editrice.
Cohen, Albert. 1955. Delinquent boys: the culture of the gang. New York: Free Press.
Costa, Stefano. 2006. I difficili. Spunti psico-pedagogici e metodo scout per il disagio. Roma: Fiordaliso Società Cooperativa.
Cozzi, Emanuele et al. 2005. Il rito del rischio nell’adolescenza. Roma: Edizioni Scientifiche Ma.Gi.
D’Angella, Francesco. 2019. Come sta oggi il lavoro di strada?. Animazione Sociale, 324, 34-42.
D’Avenia, Alessandro. 2012. Ricominciamo dopo il diluvio. La crisi della scuola non è la Dad.
Consultato: 9.04.2021. https://www.corriere.it/sette/attualita/7-web-rep-odissea-dad-d-avenia/index.shtml.
De Leo, Gaetano e Patrizia Patrizi. 2002. Psicologia Giuridica. Bologna: Il Mulino.
Di Profio, Luana. 2017. Pedagogia dell’autotrascendimento. Devianza e criminalità nei “mal-amati”: una rieducazione possibile. Lecce: Pensa MultiMedia Editore.
Erikson, Erik H. 2018. I cicli della vita. Continuità e mutamenti. Roma: Armando Editore.
Ferraris Olivero, Anna et al. 2009. Chiamarsi fuori. Ragazzi che non vogliono più vivere. Firenze: Giunti Editore.
Fizzotti, Eugenio e Angelo Gismondi. 2000. Giovani, vuoto esistenziale e ricerca di senso. La sfida della logoterapia. Roma: LAS.
Formella, Zbigniew. 2015. Psicologia dell’intervento educativo. Roma: LAS.
Formella, Zbigniew e Alessandro Ricci. 2018. Educare insieme nell’era digitale. Torino: ELLEDICI.
Formella, Zbigniew. 2020a. Psicologia dell’educazione. Tra potenzialità personali e opportunità ambientali. Roma: LAS.
Formella, Zbigniew. 2020b. Samobójstwo i zachowania ryzykowne młodzieży. Analiza zjawisk w świetle założeń biopsychoekologicznych. Humaniora. Czasopismo Internetowe, 3(31), 73-95. DOI:10.14746/h.2020.3.6.
Franta, Herbert. 1988. Atteggiamenti dell’educatore: teoria e training per la prassi educativa. Roma: LAS.
Froggio, Giacinto. 2002. Psicosociologia del disagio e della devianza giovanile. Modelli interpretativi e strategie di recupero. Roma: Laurus Robuffo.
Froggio, Giacinto. 2014. La devianza delinquenziale giovanile. Analisi psicosociologica di un fenomeno complesso. Roma: Laurus Robuffo.
Gambini, Paolo. 2002. L’animazione di strada. Incontrare i giovani là dove sono. Torino: ELLEDICI.
Gentili, Francesco e Giuliano Vettorato. 2010. Educare in un mondo che cambia. Quaderno operativo dell’iniziativa “Educatori locali in società globali”. Roma: Tipolitografia Istituto Salesiano Pio XI.
Giammancheri, Enzo. 1984. Chi educa? Pedagogia e Vita, 1, 3-4.
Giovagnoli, Fiammetta. 2012. Alcune riflessioni sul concetto di famiglia. Quaderni della Rivista di Psicologia Clinica, 1, 111-120.
Grimoldi, Mauro. 2008. Adolescenze estreme. I perché dei ragazzi che uccidono. Milano: Feltrinelli.
Grządziel, Dariusz e Michele Pellerey. 2011. Educare. Per una pedagogia intesa come scienza pratico-progettuale. Roma: LAS.
Il disagio adolescenziale. Tra aggressività, bullismo e cyberbullismo, a cura di Zbigniew Formella e Alessandro Ricci. 2010. Roma: LAS.
ISTAT. 2020. Rapporto annuale. Consultato: 7.04.2021. https://www.istat.it/storage/rapporto-annuale/2020/Rapportoannuale2020.pdf.
Le ombre dell’educazione. Ambivalenze, impliciti, paradossi, a cura di Vanna Iori e Daniele Bruzzone. 2015. Milano: Franco Angeli.
Le Breton, David e Daniel Marcelli. 2016. Dizionario dell’adolescenza e della giovinezza. Roma: LAS.
Lizzola, Ivo. 2009. L’educazione nell’ombra. Educare e curare la fragilità. Roma: Carocci.
Mian, Elena e Giorgia Mantovan. 2016. Le nuove frontiere dell’imputabilità. Neuroscienze e processo. Limena: libreriauniversitaria.it.
Maggiolini, Alfio e Elena Riva. 1999. Adolescenti trasgressivi. Le azioni devianti e le risposte degli adulti. Milano: Franco Angeli.
Manca, Maura. 2016. Generazione hashtag. Gli adolescenti disconnessi. Roma: Alpes Italia.
Mari, Giuseppe. 2019. La relazione educativa. Brescia: Scholé.
Milani, Lorena. 2012. La (ri)educazione del minore autore di reato: come? Minori e giustizia, 3, 305-312.
Milani, Lorenzo. 1967. Lettera a una professoressa. Firenze: Libreria Editrice Fiorentina.
Muglia, Luca. 2020. Il giardino invisibile. Terapia psicospirituale per giovani in difficoltà. Correggio: Compagnia Editoriale Aliberti.
Musaio, Maria. 2012. Dentro la relazione educativa. Torino: ELLEDICI.
Pierpolli Charmet, Gustavo. 2000. I nuovi adolescenti. Padri e madri di fronte a una sfida. Milano: Raffaello Cortina Editore.
Pagano, Gennaro e Fausta Sabatano. 2019. Libertà marginali. La sfida educativa tra devianza, delinquenza e sistema camorristico. Milano: Edizioni Angelo Guerini e Associati.
Pagano, Gennaro e Fausta Sabatano. 2020. Oltre il disagio. Il lavoro educativo tra scuola, famiglia ed esperienze di comunità. Milano: Edizioni Angelo Guerini e Associati.
Prellezo, Jose Manuel, Malizia, Guglielmo e Carlo Nanni. 2008. Dizionario di Scienze dell’Educazione. Roma: LAS.
Ricci, Giovanni F. e Domenico Resico. 2010. Pedagogia della devianza. Fondamenti, ambiti, interventi. Milano: Franco Angeli.
Siegel, Daniel J. 2014. La mente adolescente. Roma: Cortina Raffaello.
Saint-Exupéry, Antony. 1943. Il Piccolo Principe. Milano: RCS Libri.
Santrock, John W. 2017. Psicologia dello sviluppo. Milano: McGraw-Hill Education.
Scaparro, Fulvio e Gaetano Roi. 1981. La maschera del cattivo. Delinquenza minorile e responsabilità adulta. Milano: Unicopli.
Zampetti, Andrea. 2016. La strada educativa. Un approccio sistemico al lavoro educativo di strada. Roma: LAS.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Zbigniew Formella, Edoardo Perotti
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Teologia i Moralność są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Teologia i Moralność udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w Teologii i Moralności pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).