Słowa kluczowe
książka
historia bibliotekarstwa naukowego
XX wiek
sowietyzacja
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 346
Liczba pobrań: 223
Abstrakt
Powojenna historia Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu zapisała się wieloma rozdziałami. Pierwszym był trudny okres usuwania zniszczeń. Drugim – organizowanie i rozwój działalności oddziałów bibliotecznych. Ważnym zadaniem bibliotekarzy było także zabezpieczanie księgozbiorów porzuconych i opuszczonych z terenów Wielkopolski, Ziem Odzyskanych i Śląska. Tymczasem, jeszcze zanim usunięto ślady obecności Universitätsbibliothek zorganizowanej w murach poznańskiej Biblioteki w czasie okupacji, ówczesna sytuacja polityczna narzuciła nowe – sowieckie wzorce. Odtąd powinnością bibliotekarza, oprócz gromadzenia, opracowywania i udostępniania zbiorów, była walka o postawę ideologiczną czytelnika. Wpływowe władze partyjno-państwowe wprowadziły zatem szereg zarządzeń, by czuwać nad całokształtem działalności bibliotekarstwa polskiego. Praktyki te przybierały różne formy, kreśląc kolejne karty bibliotecznych dziejów. Im poświęcony będzie niniejszy artykuł.
Bibliografia
Źródła
Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu:
sygn. 90, Teczka personalna Wandy Jarosławskiej.
sygn. 282, Zarządzenia władz i urzędów, 1944–1948.
sygn. 284, Zarządzenia władz i urzędów, 1952–1954.
sygn. 289, Rozporządzenia w sprawach personalnych, 1949–1958.
sygn. 292, Rozporządzenia w sprawach rachunkowo-kasowych, 1951–1958.
sygn. 293, Organizacja, 1945–1949.
sygn. 294, Organizacja, 1950–1951.
sygn. 295, Teczka personalna Zofii Kaweckiej.
sygn. 300, Okólniki, 1950–1951.
sygn. 329, Komisja ds. Importu Książek i Czasopism Naukowych przy Uniwersytecie Poznańskim, 1950.
sygn. 357, Kronika Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, oprac. M. Michałowska.
sygn. 358, Kronika Biblioteki Głównej Uniwersytetu Poznańskiego, oprac. M. Michałowska.
sygn. 445, Kursy ideologiczne i inne.
sygn. 635, Scalanie czasopism zagranicznych, 1945–1947.
sygn. 929, Korespondencja Aleksandra Birkenmajera w sprawie książek, 1946–1947.
sygn. 930, Udostępnianie zbiorów, 1945–1947.
sygn. 936, Biuletyn Biblioteczny, 1948–1952.
sygn. 938, Biuletyn Biblioteczny, 1952–1958.
sygn. 942, Prohibity od 1955 roku.
sygn. 943, Prohibity Podstawowej Organizacji Związkowej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 1962–1980.
sygn. 944, Komisja ds. Prohibitów, 1980–1981.
sygn. 959, Pamiętniki z wystaw, 1951–1953.
sygn. 960, Wystawy, 1949–1951.
sygn. 961, Wystawy od 1951.
sygn. 1004, Konferencje, zebrania, zjazdy, 1953–1964.
sygn. 1085, Księga protokołów konferencyj bibliotecznych.
sygn. 2268, Rada Oddziałowa Związku Nauczycielstwa Polskiego w Poznaniu przy Bibliotece Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Korespondencja, 1950–1959.
sygn. 2269, Protokoły zebrań Rady Oddziałowej Związku Nauczycielstwa Polskiego, 1950–1952.
sygn. 2599, Materiały dotyczące Zakładu Pedagogiki Uniwersytetu Poznańskiego, 1952–1953.
sygn. 2623, Sprawozdanie z Rady Oddziałowej Zakładowej Organizacji Związkowej przy Bibliotece Uniwersyteckiej w okresie 27 X 1952–20 XII 1952.
sygn. 2697, Projekt umowy oraz regulamin dla współzawodnictwa pracy bibliotecznej pomiędzy Biblioteką Uniwersytecką we Wrocławiu i Poznaniu, 1950.
sygn. 2270, Korespondencja Rady Oddziałowej Związku Nauczycielstwa Polskiego w Poznaniu.
sygn. 2908, II grupa związkowa przy Bibliotece Uniwersyteckiej, 1950–1953.
Archiwum Dyrekcji Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu:
Sprawozdanie Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu za lata 1945–1946, Poznań 1946, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu za rok 1947, Poznań 1948, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu za rok 1948, Poznań 1949, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu rok 1949, Poznań 1950, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu za rok 1950, Poznań 1951, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu za rok 1951, Poznań 1952, mps IV 104887.
Sprawozdanie za rok 1952, Poznań 1953, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Poznańskiego za rok 1953, Poznań 1954, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Poznańskiego za rok 1954, Poznań 1955, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Poznańskiego za rok 1955, Poznań 1956, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za rok 1956, Poznań 1957, mps IV 104887.
Sprawozdanie Biblioteki Głównej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za rok 1957, Poznań 1958, mps IV 104887.
Literatura (wybór)
Baumgart J., Biblioteka Uniwersytecka pod rządami „Reichsuniversität”, „Przegląd Zachodni” 1956, nr 2, s. 300–309.
Cenzura PRL. Wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951, posłowie Z. Żmigrodzki, Wrocław 2002.
Głowacka-Helak M., Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu i Biblioteka Towarzystwa Przyjaciół Nauk w latach 1919–1953. Od współpracy do przyjaznego współistnienia, „Biblioteka” 2007, s. 45–61.
Głowacka-Helak M., Rewindykacja Księgozbioru Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu oraz zabezpieczanie zbiorów porzuconych i opuszczonych w latach 1945–1946 na terenie Wielkopolski i Ziem Odzyskanych, „Roczniki Biblioteczne” 1991, s. 271–290.
Głowiński M., Nowomowa po polsku, Warszawa 1991.
Głowiński M., Nowomowa i ciągi dalsze, Kraków 2009.
Historia nauki polskiej. 1944–1989, red. L. Zasztowta, J. Schiller-Walicka, t. X, cz. 2, Warszawa 2015.
Jarosz D., Dzieje książki w Polsce 1944–1989. Wybór źródeł, Warszawa 2010.
Kubiak S., Biblioteka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1919–1966, Poznań 1967.
Mania E., Obchody świąt i rocznic na Uniwersytecie Poznańskim w latach 1945–1956, „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej” 2013, red. Ł. Kamiński, T. Sudoł, M. Żuczkowski, Warszawa 2014. Nowicki R., Działalność Aleksandra Birkenmajera na rzecz ochrony zbiorów bibliotecznych.
Ziemie zachodniej i północnej Polski w latach 1945–1947, Poznań 2006.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Elżbieta Mania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.