Abstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie kwestii dotyczących nowego zjawiska w literaturze, choć swymi korzeniami sięgającego czasów bardzo odległych, mianowicie liberatury. Przedstawiam nie tylko podstawowe tezy związane z liberaturą, np. postrzeganie utworu jako integralnej całości, w której następuje stopienie słowa i przestrzeni, ale także swoistą ewolucję form literackich, prowadzącą do narodzin nowego nurtu. Sednem tego procesu jest położenie nacisku na współistnienie formy i treści, obecne już w poezji wizualnej wywodzącej się ze starożytności i średniowiecza, a przybierające na sile w twórczości autorów związanych z XX-wiecznymi ruchami awangardowymi. „Totalne” myślenie o literaturze zyskało najciekawszy wyraz w twórczości autorów liberatów: Zenona Fajfera, Katarzyny Bazarnik i Radosława Nowakowskiego (zarówno praktyków, jak i teoretyków liberatury), których sylwetki oraz dzieła przedstawiam pokrótce w niniejszym artykule.Bibliografia
Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, oprac. Z. Jarosiński, Wrocław 1978.
Apollinaire G., Wybór poezji, przeł. M. Baterowicz, Wrocław 1975.
Bazarnik K., Czas na liberaturę, w: Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, red. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Bazarnik K., Fajfer Z., Liberatura. Aneks do słownika terminów literackich, „Dekada Literacka” 1999.
Bazarnik K., Liberatura czyli o powstawaniu gatunków (literackich), w: Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, red. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Bazarnik K., O liberaturze przed liberaturą, w: Od Joyce’a do liberatury. Szkice o architekturze słowa, red. K. Bazarnik, Kraków 2002.
Bazarnik K., Z. Fajfer, Liber Europae, w: Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, red. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Bervin J., Nets, Berkley 2011.
Fajfer Z., Bazarnik K., Oka-leczenie, Kraków 2010.
Fajfer Z., Liberatura czyli literatura totalna (Aneks do „Aneksu do Słownika terminów literackich”), w: Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, red. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Fajfer Z., Nie(o)pisanie liberatury, w: Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, red. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Fajfera Z., Od kombinatoryki do liberatury, w: Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999–2009, red. K. Bazarnik, Kraków 2010.
Foer J.S., Tree of Codes, London 2011.
Golden A., Making handmade books, New York 2010.
Holmes J., The Ms of MY Kin, Exeter 2009.
Jarosiński Z., Wstęp, w: Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, oprac. Z. Jarosiński, Wrocław 1978.
Johnson R., Radi Os, Chicago 2005.
Joyce J., Finneganów tren, przeł. K. Bartnicki, Kraków 2012.
Kery P.F., Art Deco Graphics, New York 1986.
Markowski M.P., Nicość i czcionka, w: S. Mallarmé, Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku, przeł. T. Różycki, Kraków 2005.
Masters: Book Arts: Major Works by Leading Artists, oprac. E. Wallace, New York 2011.
Mieści się ona w Małopolskim Instytucie Kultury, przy ul. Karmelickiej 27 i działa w ramach Biblioteki Sztuki. Powstała z inicjatywy Bazarnik i Fajfera. Więcej informacji: http://www.liberatura.pl/info.html [dostęp: 10.08.2012].
Moeglin-Delcroix A., Esthétique du livre d’artiste. Une introduction à l’art contemporain, Paris 2011.
Niedziałkowska D., Wstęp, w: S. Czycz, Słowa do napisu na zegarze słonecznym V, Lublin 2011.
Nowakowski R., Dlaczego moje książki są takie jakie są, w: Od Joyce’a do liberatury. Szkice o architekturze słowa, red. K. Bazarnik, Kraków 2002.
Nowakowski R., Traktat kartkograficzny, czyli rzecz o liberaturze, Bodzentyń 2002.
Od liberatury do e-literatury, red. E. Wilk, M. Górska-Olesińska, Opole 2011.
Johnson B.S. , Czy ty nie za wcześnie piszesz wspomnienia, w: Od Joyce’a do liberatury. Szkice o architekturze słowa, red. K. Bazarnik, Kraków 2002.
Perec G., Życie – instrukcja obsługi, przeł. W. Brzozowski, Kraków 2009.
Poezja konkretna. Wybór tekstów polskich oraz dokumentacja z lat 1967–1977, wybór, oprac. S. Dróżdż, Wrocław 1978.
Queneau R., Sto tysięcy miliardów wierszy, przeł. J. Gondowicz, Kraków 2008.
Rypson P., Książki i strony, Warszawa 2000.
Rypson P., Obraz słowa. Europejska poezja wizualna od starożytności do końca XVIII wieku, Warszawa 1987.
Rypson, Piramidy, słońca, labirynty. Poezja wizualna w Polsce od XVI do XVIII wieku, Warszawa 2002.
Sloman P., Book Art: Iconic Sculptures and Installations Made from Books, Berlin 2011.
Stamirowska K., Angielska powieść eksperymentalna: B.S. Johnson, w: Od Joyce’a do liberatury. Szkice o architekturze słowa, red. K. Bazarnik, Kraków 2002.
Thompson J., Playing with books. The art of upcycling, deconstructing & reimagining the book, Beverly 2010.
Tschichold J., Nowa typografia. Podręcznik dla tworzących w duchu współczesności, przeł. E. Borg, Łódź 2011.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.