Słowa kluczowe
Marcin Śmiglecki
prawosławna literatura religijna
prawosławny Rytuał
kazanie wzorcowe
prawosławne manuale spowiednicze
techniki translatorskie
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 506
Liczba pobrań: 312
Abstrakt
Tłumaczenia dzieł jezuitów Fulvia Androzziego (1523–1575) i Marcina Śmigleckiego (1563/64–1618) na język cerkiewnosłowiański i tzw. prostą mowę rozpatrywane są jako ciekawy przykład funkcjonowania utworów katolickich w XVII-wiecznym środowisku prawosławnym w Rzeczypospolitej. Della frequenza della communione (1579) Androzziego powstał jako traktat o częstym przyjmowaniu komunii. Oba jego przekłady polskie: w wersji skróconej Stanisława Grochowskiego (Scieszka poboznego chrześcianina, 1600) i pełnej Szymona Wysockiego (Skarbnica duchowna, 1600) stały się źródłem lakonicznego kazania wzorcowego na pogrzeb w składzie prawosławnego Rytuału (Wilno 1621). Traktat teologiczno-prawny o pobieraniu procentów i o kontraktach Śmigleckiego (O lichwie i trzech przednieyszych kontrakciech, Wilno 1596) został częściowo włączony do pierwszego prawosławnego manuale spowiedniczego Mir s Bogom čeloveku (Kijów 1669). Zarówno kazanie wzorcowe, jak i manuale spowiednicze należały do nowych gatunków literatury religijnej, które zaczęły powstawać w piśmiennictwie prawosławnym dopiero w XVII wieku pod wpływem tradycji katolickiej.Bibliografia
Źródła
Mir s Bogom čeloveku, Kijów: ławra Kijowska, 1669.
Scieszka poboznego chrześcianina to iest Nauki y przestrogi co potrzebnieysze na poratowanie wszytkich zbawienia pragnących, Kraków: Jakub Siebeneicher, 1600.
Skarbnica duchowna rozmaite książeczki nabożne z drogimi naukami w sobie zamykająca, Wilno: s.n., 1600.
M. Śmiglecki, O lichwie i trzech przednieyszych kontrakciech: wyderkowym, czynszowym, y towarzystwa kupieckiego, nauka krótka, Wilno: Akademia Wileńska S.I., 1596.
Trebnik albo Molitovnik, Wilno: bractwo Św. Ducha, 1621.
Literatura
Âkovenko N., U pošukah Novogo neba. Žittâ ì teksti Joanikìâ Galâtovs’kogo, Kijów: Laurus; Kritika 2017.
Âremenko M., Kiïvs’ke černectvo XVIII st., Kijów: Kievo-Mohylan’ska Akademiâ 2007.
Backer A. de, Sommervogel Ch., Bibliothèque de la Compagnie de Jésus, t. 1, Bruxelles: Oscar Schepens; Paris: Alphonse Picard 1890, s. 381–384.
Brogi Bercoff G., The „Letopisecʺ of Dimitrij Tuptalo, the Metropolitan of Rostov, in the Context of Western European Culture, „Ricerche Slavistiche” 1992–1993, t. 39–40, s. 293–364.
Charipova L.V., Latin Books and the Eastern Orthodox Clerical Elite in Kiev, 1632–1780, Manchester, New York: Mancherster University Press 2006.
Darowski R., Marcina Śmigleckiego SJ traktat „O Lichwie” (1596), „Rocznik Wydziału Filozoficznego Towarzystwa Jezusowego w Krakowie” 1993–1994, t. 5, s. 209–228.
Drzymała K., Ks. Marcin Śmiglecki T.J., Kraków: Prowincja Polski Południowej TJ 1981.
Hansen K., Canisius’s Stand on Usury: An Example of Jesuit Tactics in the German Counter Reformation, „Archiv für Reformationsgeschichte” 1964, t. 55, s. 192–203.
Isaêvič Â., Ukraïns’ke knihovydannâ: vitoki, rozvitok, problemy, Lwiw: Ìnstitut ukraïnoznavstva ìm. Ì. Krip’âkeviča NAN Ukraïni 2002.
Jaroszewicz-Pieresławcew Z., Druki cyrylickie z oficyn Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XVII wieku, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2003.
Kapuścińska A., „Theatrum meditationis”. Ignacjanizm i jezuityzm w duchowej i literackiej kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej – źródła, inspiracje, idee, w: Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa: UW 2016, s. 180–188.
Korzo M., Dzieła Mikołaja z Mościsk OP i teologów zachodnich źródłem pierwszego manuale dla spowiedników w języku cerkiewnosłowiańskim, „Przegląd Tomistyczny” 2012, t. 18, s. 241–253.
Lipiński E., Historia polskiej myśli społeczno-ekonomicznej do końca XVIII wieku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, PAN 1975.
Majkowski J., Androzio, Androzi, Fulvio SJ, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin: KUL 1973, col. 532.
O’Malley J.W., Pierwsi jezuici, Kraków: WAM 1999.
Ozorowski E., Grochowski Stanisław, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. ks. H.E. Wyczawski, t. 1, Warszawa: ATK 1981, s. 586–591.
Topolska M., Czytelnik i książka w Wielkim Księstwie Litewskim w dobie Renesansu i Baroku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1984.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Margarita A. Korzo
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.