Słowa kluczowe
Rzeczpospolita Obojga Narodów
kolegia jezuickie
Biblioteka Uniwersytecka w Uppsali
biblioteki wczesnego okresu nowożytnego
książki polskie
jezuici polscy
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 301
Liczba pobrań: 229
Abstrakt
Biblioteka kolegium jezuickiego w Rydze (1583–1621) jest jedną z bibliotek, których zbiory w roku 1621 zostały przeniesione do Szwecji i przekazane przez szwedzkiego króla Gustawa II Adolfa do nowo założonej biblioteki Uniwersytetu w Uppsali. W kolegium jezuickim w Rydze, działającym na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, związki pomiędzy jezuitami w Królestwie i w Inflantach były bardzo silne. Po obu stronach granicy jezuici mieli te same przekonania religijne, dzielili wspólne obowiązki i przechowywali podobne dzieła. Biblioteka posiadała wiele polskich książek z kolegiów jezuickich w Polsce, co stanowiło znaczącą część intelektualnego zaplecza w Rydze. Książki o polskiej proweniencji wskazują na powiązania tej instytucji z Polską w zakresie handlu czy wymiany pomiędzy kolegiami. Wiele dobrze zachowanych unikatowych egzemplarzy z kolegium jezuickiego w Rydze dziś znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali, pewna ich liczba w najważniejszych bibliotekach w Polsce oraz na Litwie czy w innych krajach. Celem artykułu jest przedstawienie cennych zbiorów pochodzących z dawnego kolegium jezuickiego, w szczególności polskich autorów, oraz wybitnych osobowości i ich powiązań z biblioteką kolegium jezuickiego w Rydze.
Finansowanie
The article was prepared and intended for publication under the State Research Programme Heritage of Latvia and future challenges to the sustainability of the state Project: The Significance of Documentary Heritage for Building Synergies Between Research and Society (VPP -IZM20181-0022).
Bibliografia
Allgemeine deutsche Biographie, Leipzig: Königl. Akademie der Wissenschaften, 1890, Bd. 31.
Biezais H., Beiträge zur lettischen Kultur- und Sprachgeschichte, Åbo: Åbo Akademi, 1973
Bothvidi J., Inventarium över Jesuitkollegiets i Riga bibliotek, uppgjort av hovpredikanten, sedermera biskopen i Linköping Johannes Bothvidi, p. l, [1683], Uppsala University Library, U 271, https://tinyurl.com/bdzev3yc [accessed: 27.05.2021].
Garstein O., Rome and the Counter-Reformation in Scandinavia: Until th Establishment of the S. Congregatio de Propaganda Fide in 1622, vol. 2: 1583–1622, Oslo: Scandinavian University Books, 1980.
Garstein O., Rome and the Counter-Reformation in Scandinavia: The Age of Gustavus Adolphus and Queen Christina of Sweden, 1622–1656, Leiden: Brill, 1992.
Collijn I., Isak Collijns samling. Diverse, Biblioteksmöte i Sthlm IFLA 1930; Korr. Inbunden, inkunabler, manus., s. l., s. d., Uppsala University Library, 475 D:2, https://tinyurl.com/y47ncu82 [accessed: 27.05.2021].
Granberg A., Carolina Redivivas samling från Jesuitkollegiets bibliotek i Riga och Isak Collijns arkiv, in: Stockholm Slavic papers. Må Novgorod fröjda sig. Hyllningsskrift till Elisabeth Löfstrand, Stockholm: Stockholms universitet, 2016, pp. 77–94.
Grönhammar A., Krigsbyte = War-booty, Stockholm: Livrustkammaren, 2007.
Grzebień L., Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego, Instytut Kultury Religijnej, Wydawnictwo WAM, 1996.
Kleijntjenss J., Latvijas vēstures avoti jezuītu ordeņa arhīvos (Fontes historiae Latviae societatis Jesu, part 2), Rīgā: Latvijas vēstures institūta apgādiens, 1941, https://tinyurl.com/mtxrph6n [accessed: 27.05.2021].
Kopiczko A., Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1525–1821, cz. 2 [Słownik], Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego,2000.
Liber privilegiorum Collegii Societatis Jesu Rigensis [1255–1600], Sammelband. [Vom Notar Henricus Gerdes etc. beglaubigte Kopien nach den Originalen. S. l., 1585–1591], University of Latvia Academic Library, MS 61, R2800.
Narbutienė D., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštijos lotyniškoji knyga XV–XVII a., Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2004.
Niedźwiedź J., Jesuit Education in the Polish-Lithuanian Commonwealth (1565–1773), “Journal of Jesuit Studies” 2018, pp. 441–455.
Sjökvist P., Books from Poznań at the Uppsala University Library, in: The Central European Journal Of Social Sciences And Humanities (CEJSH), Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2017, pp. 319–328.
Sjökvist P., On the Order of the Books in the First Uppsala University Library Building, “Journal of Jesuit Studies” 2019, 6(2), pp. 315–326.
The Catalogue of the Riga Jesuit College’s Book Collection (1583–1621). Collection’s History and Reconstruction = Rīgas Jezuītu kolēģijas grāmatu krājuma (1583–1621) katalogs. Krājuma vēsture un rekonstrukcija, Rīga: Latvijas Nacionālā bibliotēka, 2021, https://tinyurl.com/2p8t5f5d [accessed: 27.05.2021].
Šiško S., Apīnis A., Seniespiedumi latviešu valodā, 1525–1855: kopkatalogs (Die älteren Drucke in lettischer Sprache 1525–1855: Gesamtkatalog), Rīga: Latvijas Nacionālā bibliotēka, 1999.
Treile M., Lasīšanas pandēmija: esejas par lasīšanas vēsturi Latvijā = The reading pandemic: essays on the history of reading in Latvia, Rīga: Latvijas Nacionālā bibliotēka, 2020.
Trypućko J., The catalogue of the book collection of the Jesuit College in Braniewo held in the University Library in Uppsala; extended and completed by M. Spandowski, edited by M. Spandowski, S. Szyller, Uppsala: Uppsala Universitetsbibliotek, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2007.
Walde O., Storhetstidens litterära krigsbyten, en kulturhistorisk-bibliografisk studie, t. 1, Uppsala: Almqvist and Wiksell, 1916.
Wiencek-Sielska I., Freed of their binding – on the specimens of the Catechismus catholicorum (Vilnius, 1585) held in Warsaw, in: Book for Latvia Outside Latvia, ed. V. Zanders, Rīga: Latvijas Nacionālā bibliotēka, 2022 (forthcoming).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Laura Kreigere-Liepiņa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.