Mappa mundi w kodeksie Jakuba z Kowalewic (BUP Rkp. 1746) a Historia Brittonum Nenniusza
PDF

Słowa kluczowe

Historia Brittonum
Nenniusz
Nennius
Jakub z Kowalewic
Orozjusz
historia geografii
średniowiecze
kodykologia
kartografia
BUP Rkp. 1746
mappa mundi
rękopis
mapa T-O

Jak cytować

Nowak, Łukasz. (2022). Mappa mundi w kodeksie Jakuba z Kowalewic (BUP Rkp. 1746) a Historia Brittonum Nenniusza. Biblioteka, (26 (35), 87–120. https://doi.org/10.14746/b.2022.26.4

Liczba wyświetleń: 280


Liczba pobrań: 225

Abstrakt

Niniejszy artykuł stanowi analizę treściową mappae mundi zawartej w kodeksie Jakuba z Kowalewic (BUP Rkp. 1746),  próbę odpowiedzi na pytania o proweniencję wpisanego w  nią tekstu i jej autora oraz orientacyjne określenie czasu jej powstania. Ponadto poddano analizie listy prowincji  wpisane zarówno w mapy typu T-O, jak i te zmieszczone  poza nimi, w zebranych kodeksach zawierających analogiczny tekst do tego z poznańskiego kodeksu,  pochodzący pierwotnie z IX-wiecznego dzieła autorstwa Nenniusza pt. Historia Brittonum. Artykuł prezentuje wyniki poszukiwania w polskich zbiorach map typu T-O, które  mogły być wzorem dla mapy znajdującej się w kodeksie Jakuba z Kowalewic. Podjęto również próbę analizy  treściowej listy prowincji wpisanej w mapę oraz wskazania różnic i cech wspólnych w znalezionych mapach i  egzemplarzu w kodeksie Rkp. 1746.

https://doi.org/10.14746/b.2022.26.4
PDF

Bibliografia

Aberystwyth National Library of Wales, MS Llanstephan 175 B, XIV.

Biblioteca Histórica de la Universidad de Salamanca, MS 2674, XV w., https://gredos.usal.es/handle/10366/147049 [dostęp: 16.01.2022].

Cambridge Corpus Christi College, MS 363, 1475–1525 r., https://tinyurl.com/mr7d7s93 [dostęp: 3.04.2021].

Cambridge Trinity College, Ms. O.5.37, 1681 r.

Cambridge University Library, MS Ii.VI.11, XIII w.

Cambridge University Library, MS Ff I.27, XII–XIII w., https://tinyurl.com/yc784tr5 [dostęp: 3.04.2021].

Cambridge University Library, MS Mm.V.29, 1125–1200 r.

Cambridge, Corpus Christi College, MS 139, https://tinyurl.com/2p8fzjf5 [dostęp: 8.02.2022].

Cambridge, Trinity College, MS R. 4. 52, XV w., https://tinyurl.com/2vbe6t2k [dostęp: 24.01.2022].

Chartres, Bibliothèque municipale, Ms. 98, IX/X w., https://tinyurl.com/yajepdtk [dostęp: 15.07.2021].

Copenhagen, Kongelige Bibliotek, MS GKS 2020, 4.

Cordoba, Biblioteca Publica, MS 131, XIII w., https://tinyurl.com/bdzjpyuz [dostęp: 24.01.2022].

Durham Cathedral B II 35, https://tinyurl.com/4ff23xkt [dostęp: 8.02.2022].

Évreux, Bibliothèque-médiathèque, Ms. 41, XIII w.

Exeter Cathedral, MS 3507 f. 67, X w., https://tinyurl.com/yne7647t [dostęp: 17.10.2021].

Gniezno, Archiwum Archidiecezjalne, Ms. 25, f. 1r.

Kórnik, Biblioteka PAN, sygn. Inc.Qu.44, 1478 r.

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 297, XIV/XV w., https://tinyurl.com/ycyfwnnf [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 434, XII/XIII w., https://tinyurl.com/ycyudmtn [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 436, XII/XIII w., https://tinyurl.com/54c39nwk [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 575, XV w., https://tinyurl.com/23dfue96 [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 583, 1540 r., https://tinyurl.com/3pbpzj98 [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 584, 1423-49 r., https://tinyurl.com/hwh3d9rj [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 586 1482 r., https://tinyurl.com/4usuzyrf [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 809, 1428/31., https://tinyurl.com/3bp9ph28 [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 1197, s. 30a, pocz. XV w., https://tinyurl.com/cd62ub45 [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 1310 IV, https://tinyurl.com/mr49t4av [dostęp: 16.02.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 1838, 1485 r.

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 1843, 1453 r., https://tinyurl.com/2bhrbaaa [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 1858, 1478/82 r.

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 1982, 1448 r., https://tinyurl.com/3rfc2n3x [dostęp: 24.04.2022].

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 2703, 1492/3 r.

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 7805 V, XV w., https://tinyurl.com/4vbbsy3c [dostęp: 24.04.2022].

Leiden, University Library, MS BPL 20, 1139 r., https://tinyurl.com/2p82a9vt [dostęp: 17.10.2021].

Liège, University Library, MS 369C, 1150–1250 r.

Lincoln Cathedral, MS 98, XII w.

London, British Library, MS 37049, 1460–1500 r.

London, British Library, MS Add. 14250, XII w.

London, British Library, MS Additional 11702, XIV w.

London, British Library, MS Arundel 507, XIII w.

London, British Library, MS Burney 310, 1381 r.

London, British Library, MS Cotton Caligula A VIII, XII w.

London, British Library, MS Cotton Julius D V, XIV w.

London, British Library, MS Cotton MS Vitellius A XII, XIII w.

London, British Library, MS Cotton Nero D VIII, XIII w.

London, British Library, MS Cotton Vespasianus B XXV, XII w.

London, British Library, MS Cotton Vespasianus D XXI, XII w.

London, British Library, MS Cotton Vitellius A XIII, XII w.

London, British Library, MS Cotton Vitellius E I, XII w.

London, British Library, MS Harley 3859, XI/XII w.

London, British Library, MS Harley Roll C. 9, XV w.

London, British Library, MS Lansdowne, MS 456, 1461–1466 r.

London, British Library, MS Royal 12 F. IV, XII w., https://tinyurl.com/3saz45hm [dostęp: 8.03.2021].

London, British Library, MS Royal 13 D V, XIII w.

London, British Library, MS Stowe 944, 1031–1771, https://tinyurl.com/5eur958v [dostęp: 17.02.2022].

London, College of Arms, MS 30, XIV w. (znany również jako Arundel 30).

London, Lambeth Palace, MS 371, XIV w., https://tinyurl.com/3ans63n3 [dostęp: 17.10.2021].

Madrid, Biblioteca Nacionale de Espania, MS 2214, XVI w., https://tinyurl.com/yc6pek2a [dostęp: 10.01.2022].

Madrid, Biblioteca Nacionale de Espania, MS 7008, XIII w., https://tinyurl.com/5y8ny7hw [dostęp: 10.01.2022].

Madrid, Biblioteca Nacionale de Espania, MS 7074, XVI w., https://tinyurl.com/y44wvj2f [dostęp: 10.01.2022].

Madrid, Biblioteca Nacionale de Espania, MS 7104, XIII w., https://tinyurl.com/55a6wue8 [dostęp: 10.01.2022].

Madrid, Biblioteca Nacionale de Espania, MS 898, XVI w., https://tinyurl.com/2p9pmca8 [dostęp: 10.01.2022].

New Haven, Yale University, Beinecke Rare Book and Manuscript Library, Takamiya MS 62 (dawniej: Cambridge Fitzwilliam MS BL II), 1350–1400, https://collections.library.yale.edu/catalog/16154683 [dostęp: 10.01.2022].

New Haven, Yale University Library, Marston MS 242, XV w., https://collections.library.yale.edu/catalog/9998588 [dostęp: 10.01.2022].

New York, Metropolitan Museum of Art’s, Cloisters Collection, 2018.631, 1466–1467, https://www.metmuseum.org/art/collection/search/811798 [dostęp: 15.01.2022].

Oxford, Bodl. Library, MS Bodley 527/3, XIII w.

Oxford, Bodleian Library, MS Auct. F. 3. 14.

Oxford, Bodleian Library, MS Bodley 163, XII w.

Oxford, Bodleian Library, MS Canon. Misc. 560, XI w., https://tinyurl.com/2sfmpbtx [dostęp: 14.04.2021].

Oxford, Bodleian Library, MS Lyell 33, 1469–1470 r., https://tinyurl.com/mr2uxk3z [dostęp: 10.01.2022].

Oxford, College of St John the Baptist, MS Oxon. 99.3, XIII w.

Oxford, Merton College, MS 315, IX w., https://tinyurl.com/2r2d7ddy [dostęp: 21.02.2022].

Oxford, The Queen’s College, MS 168, 1454–1459 r.

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 10910, VII–VIII w., https://tinyurl.com/9vurpcn2 [dostęp: 21.02.2022].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 11108, XII w., https://tinyurl.com/mutbhfv2 [dostęp: 12.01.2022].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 15009, 1166 r., https://tinyurl.com/277pvnfm [dostęp: 10.10.2022].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 4808, XI w., https://tinyurl.com/bdzcys3j [dostęp: 21.02.2022].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 5232, XII w., https://tinyurl.com/3dp3re49 [dostęp: 17.04.2021].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 6274, XIII w., https://tinyurl.com/y76yrsdc [dostęp: 17.04.2021].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 8048, XIII w., https://tinyurl.com/yc8h4yp5 [dostęp: 17.04.2021].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 8878, XI w., https://tinyurl.com/3t88f5sc [dostęp: 12.01.2022].

Paris, Bibliothèque Nationale de France, Latin MS 9768, XI w., https://tinyurl.com/yt69bzum [dostęp: 17.04.2021].

Philadelphia, Free Library of Philadelphia, John Frederick Lewis Collection of European Manuscript, Lewis E 201, Edward IV Roll, Chronicle of the History of the World from Creation to Woden, with a Genealogy of Edward IV, 1461–1464 r.,

https://libwww.freelibrary.org/digital/item/3311 [dostęp: 10.01.2022].

Philadelphia, Penn Libraries, Ms. Roll 1066, 1461 r., https://tinyurl.com/ycx8m3dv [dostęp: 10.01.2022].

Poznań, Archiwum Archidiecezjalne, Ms 50.

Poznań, Biblioteka Uniwersytecka UA M, Rkp. 1746.

Rennes Bibliothèque, I.F.1003, XV w.

Rouen, Bibliothèque Municipale, MS U74, XII/XIII w., https://tinyurl.com/458adb45 [17.02.2021].

Salisbury Cathedral, MS 146, XII w.

San Marino, Huntington Library, HM 264, XV w., https://tinyurl.com/yaw8va2f [dostęp: 16.01.2022].

San Marino, Huntington Library, ms. 1034, XIV w., https://tinyurl.com/bddau8kx [dostęp: 12.01.2022].

Vatican, Biblioteca Apostolica, Pal. Lat. 1357, XIII w., https://digi.vatlib.it/view/MSS _Pal.lat.1357 [dostęp: 21.02.2022].

Vatican, Biblioteca Apostolica, Reg. Lat. 1964, XI w., https://digi.vatlib.it/view/MSS _Reg.lat.1964 [dostęp: 21.02.2022].

Vatican, Biblioteca Apostolica, Reg. Lat. 296, IX w., https://digi.vatlib.it/view/MSS _Reg.lat.296/0001 [dostęp: 21.02.2022].

Vatican, Biblioteca Apostolica, Vat. Lat. 631 pt. 1, XIII w., https://digi.vatlib.it/view/MSS _Vat.lat.631.pt.1 [dostęp: 21.02.2022].

Verona, Biblioteca Capitolare, MS II (2).

Warszawa, Biblioteka Narodowa, Ms BOZ 2, t. 2, 1466 r., https://tinyurl.com/3mbtn4wt [dostęp: 4.04.2022].

Wien, Österreichische Nationalbibliothek (ÖNB), Cod. 3416, XV w., https://tinyurl.com/yc4tahje [dostęp: 21.02.2022].

Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, Rkps. Akc. 1948 KN. 717., 1469 r.

Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, Rkps. I F 593, f. 121r–161v.

Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, Rkps. I.F. 166, 1466.

Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, Rkps. I.F. 166a, 1466 r.

Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, Rkps. R. 285, XII w.

Wrocław, Biblioteka Uniwersytecka, Rkps. R. 69, XII w.

Augustyn, Civitas Dei, XVI, 3, https://www.thelatinlibrary.com/augustine/civ16.shtml [dostęp: 17.02.2022].

Barney S., Lewis W.J., Beach J.A., Berghof O., The Etymologies of Isidore of Seville, Cambridge: Cambridge University Press 2006. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511482113

Becker G.H., Isidori Hispalensis De nature rerum liber, Amsterdam: Verlag Adolf M. Hakkert 1967.

Bertram C., Britannicarum gentium historiae antiquae scriptores tres: Ricardus Corinensis, Gildas Badonicus, Nennius Banchorensis, Havniae [Kopenhaga]: Impensis editoris, 1757.

Chronicon M. Theodorici Engelhusii, Continens res ecclesiae et reipublicae, ab orbe condito ad annum Christi circiter (I)(CCCXX. ex Mss. Codicibus nunc primum edidit Joachimus Johan. Maderus, sygn. 1289. 1671, https://tinyurl.com/yc3u8j8p [dostęp: 17.02.2022].

The estate book of Henry de Bray of Harleston, co. Northants (c. 1289–1340), red. D. W illis, London: Offices of the Society 1916. Edycja dla Royal Historical Society, https://tinyurl.com/y8zzj7vd [dostęp: 19.02.2022].

Geographi latini minores, wyd. 2, https://tinyurl.com/yc3samuy [dostęp: 20.02.2022].

Izydor z Sewilli, De Natura Rerum, XLVIII, 2, https://tinyurl.com/2vptuzbv [dostęp: 19.04.2021].

Izydor z Sewilli, Etymologie, https://www.thelatinlibrary.com/isidore/14.shtml [dostęp: 19.04.2021].

Meineke A., Strabonis Geographica, Lipsiae: B.G. Teubneri 1909–1915.

Neniusz, History of the Britons (Historia Brittonum), przeł. J.A. Giles, https://tinyurl.com/4m7swew7 [dostęp: 13.07.2022].

Orozjusz Paweł, Historiarum libri septem, Patrologia Latina, t. 31, col. 0663-1174B, https://tinyurl.com/msejrh5d [dostęp: 8.02.2022].

Petrus Comestor, Historia Scholastica, Patrologia Latina, t. 198, col. 1087D, https://tinyurl.com/4ceu6wue [dostęp: 17.02.2022].

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych [Biblia Tysiąclecia], wyd. 3 popr., Poznań: Pallotinum 1998.

Strabon, Geographica, https://tinyurl.com/neenynw3 (gr); https://tinyurl.com/yf65d9r8 (en) [dostęp: 17.01.2022].

Arentzen J.G., Imago mundi cartographica. Studien zur Bildlichkeit mittelalterlicher Welt- und Ökumenekarten unter besonderer Berücksichtigung des Zusammenwirkens von Text und Bild, München: Wilhelm Fink 1984.

Bielowski A., Monumenta Poloniae historica = Pomniki dziejowe Polski, t. 2, Lwów 1872.

Brincken A.D. von der, Fines terre. Die Enden der Erde und der vierte Kontinent auf mittelalterlichen Weltkarten, Hannover: Hahnsche Buchhandlung 1992.

Brincken A.D. von der, Kartographische Quellen. Welt-, See- und Regionalkarten, Turnhout 1988.

Brincken A.D. von der, Mappa mundi und Chronographia. Studien zur imago mundi des abendländischen Mittelalters, „Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters” 1968, t. 24, s. 118–186.

Brincken A.D. von der, Die „Nationes christianorum orientalium” im Verständnis der lateinischen Historiographie. Von der Mitte des 12. bis in die zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts, Köln: Böhlau 1973, Kölner Historische Abhandlungen, t. 22.

Bujak F., Studia geograficzno-językowe, Warszawa: Gebethner i Wolff 1925.

Chekin L., Northern Eurasia in Medieval Cartography. Inventory, Texts, Translation, and Commentary, Turnhout: Brepols 2006, Terrarum orbis, t. 4.

Derecki P., Historia Brittonum „Nenniusza”? Kilka słów o niewielkim dziełku budzącym kontrowersje, „Studia Źródłoznawcze” 2004, t. 42, s. 1–17.

Dumville D.N., The textual history of the Welsh-Latin Historia Brittonum, https://era.ed.ac.uk/handle/1842/8972 [dostęp: 8.02.2022].

Duzer C., Sáenz-López Pérez S., Tres filii Noe diviserunt orbem post diluvium: the world map in British Library Add. MS 37049, „Word and Image” 2009, t. 26, z. 1, s. 21–39. DOI: https://doi.org/10.1080/02666280902846624 DOI: https://doi.org/10.1080/02666280902846624

Dziewięć wieków geografii polskiej. Wybitni geografowie polscy, historia nauki, red. B. O lszewicz, Warszawa: Wiedza Powszechna 1967.

Fabiańska A., Średniowieczne rękopisy Historia scholastica Piotra Comestora w zbiorach polskich, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2015, t. 9, 2015, s. 121–148. DOI: https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2015.141

Goetz H.W., Die Geschichtstheologie des Orosius (Impulse der Forschung XXXII). Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, „Journal of Roman Studies” 1980, t. 72, 219–220. DOI: https://doi.org/10.2307/299153

Isidore de Séville: Étymologies. Livre XIV, De terra, oprac., przeł. O. Spevak, Paris 2011 (Auteurs latins du moyen âge, 22).

Iwańczak W., Wybrane zagadnienia wyobraźni kartograficznej średniowiecza, w: Wyobraźnia średniowieczna, red. T. Michałowska, Warszawa: Instytut Badań Literackich 1996, s. 105–116.

Kingsford C.L., Nennius, w: Dictionary of National Biography, t. 40, red. S. Lee, London: Smith, Elder & Co. 1894, s. 219–221.

Knapiński R., Imago mundi. Związek ikonograficznych i literackich modeli świata w wyobraźni średniowiecznej, w: Wyobraźnia średniowieczna, red. T. Michałowska, Warszawa: Instytut Badań Literackich 1996, s. 27–45.

Krawiec A., Dziedzictwo średniowiecznych tradycji geograficznych w „Theatrum orbis terrarium” Abrahama Orteliusa, w: Totius mundi philohistor. Studia Georgio Strzelczyk octuagenario oblata, red. M. Delimata-Proch, A. Krawiec, J. Kujawiński, Poznań 2021, s. 401–413.

Krawiec A., Globalny obraz nie-globalnego świata. Obraz świata w kartografii uniwersalnej średniowiecza i renesansu, „Kultura – Historia – Globalizacja” 2009, nr 4, s. 1–12, http://www.khg.uni.wroc.pl/files/krawiect.pdf [dostęp: 17.03.2021].

Krawiec A., Polska, Słowiańszczyzna, świat – problematyka geograficzna w Komentarzu Jana z Dąbrówki, w: Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, M. Olszewski, Warszawa 2015, s. 260–274.

Krawiec A., Pomerania in the Medieval and Renaissance Cartography – from the Cottoniana to Eilhard Lubinus, „Studia Maritima” 2020, t. 33, s. 85–128. DOI: https://doi.org/10.18276/sm.2020.33-04

Lexikon des Mittelalters, t. 5: Hiera-Mittel bis Lukanien, München: Artemis-Verl. 1991.

Mappemondes A.D. 1200–1500. Catalogue préparé par la Commission des Cartes Anciennes de l’Union Geographique Internationale, red. R. Almagià, M. Destombes, „Imago Mundi” 1964, suplement nr 4.

McGurk P., „The Mappa Mundi”, w: An Eleventh-Century Anglo-Saxon Illustrated Miscellany: British Library Cotton Tiberius B.V., cz. 1, red. P. McGurk, D.N. Dumville, M.R. Godden, A. Knock, Copenhagen: Rosenkilde & Bagger 1983, s. 79–87.

Mel’nikova E.A., Drevneskandinavskie geografićeskie soćinenija. Teksty, perevod, kommentarij, Moskva: Nauka 1986.

Nowak E., „Historia Brittonum” – między oralnością a piśmiennością. Preliminaria, „Quaestiones Oralitatis” 2016, t. 2, nr 1, s. 115–179, https://tinyurl.com/35cddy6y [dostęp: 22.08.2021].

Nowak Ł., XV-wieczny odpis psalterium abbreviatum z kodeksu Jakuba z Kowalewic (BU Rkp. 1746), „Biblioteka” 2021, nr 25 (34), s. 3–28. DOI: https://doi.org/10.14746/b.2021.25.2

Olszewicz B., Dwie szkicowe mapy Pomorza z połowy XV wieku, Warszawa: Nakładem Polskiego Związku Zachodniego 1937.

Olszewicz B., Geografia polska w okresie odrodzenia, Warszawa: PIW 1957, https://tinyurl.com/3nsyvnm4 [dostęp: 16.02.2022].

Orozjusz P., Historia przeciw poganom, przeł. H. Pietruszczak, Wydawnictwo Transatlantyk 2012.

Polska wieków średnich czyli Joachima Lelewela w dziejach narodowych polskich postrzeżenia, t. 1, Poznań: [Żupański] 1846, https://tinyurl.com/4fexh6kz [dostęp: 16.02.2022].

Puckalanka U., Nieznana mapka świata w polskim rękopisie z XV wieku, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” 1968, Seria C, z. 13, s. 3–10.

Ruberg U., Mappe mundi des Mittelalters im Zusammenwirken von Text und Bild, w: Text und Bild. Aspekte des Zusammenwirkens zweier Künste in Mittelalter und früher Neuzeit, Wiesbaden: L. Reichert Verlag 1980, s. 550–592.

Schnayder E., Mapy świata (mappae mundi) w łacińskich rękopisach średniowiecznych Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Wiadomość wstępna, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 1979, t. 29, s. 19–53.

Schnayder E., Trzy polskie lub z Polską związane mapy świata („mappae mundi”) na tle zawierających je łacińskich kodeksów średniowiecznych, „Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie. Geodezja” 1982, z. 74, s. 33–64, 3 ryc.

Schramm P.E., Sphaira, Globus und Reichsapfel, Wanderung und Wandlung eines Herrschaftszeichens von Caesar bis Elisabeth II, Stuttgart: Anton Hiersemann 1958.

Simek R., Altnordische Kosmographie: Studien und Quellen zu Weltbild und Weltbeschreibung in Norwegen und Island vom 12. bis zum 14. Jahrhundert, Berlin – Nowy York: De Gruyter 1990. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110887570

Skibiński E., Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki polskiej mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem na tle polskiej historiografii średniowiecznej, w: Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, red. A. Dąbrówka, Warszawa: IBL PAN 2015, s. 42–57.

Strzelczyk J., Gerwazy z Tilbury. Studium z dziejów uczoności geograficznej w średniowieczu, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1970.

Strzelczyk J., Granice wyobraźni na wschodzie, w: Wyobraźnia średniowieczna, red. T. Michałowska, Warszawa: Instytut Badań Literackich 1996, s. 65–103.

Strzelczyk J., Nowy katalog i nowa synteza średniowiecznych map świata na tle dotychczasowych badań, „Polski Przegląd Kartograficzny” 1970, nr 4, s. 145–158.

Strzelczyk J., Średniowieczny obraz świata, Poznań: PTPN 2004 (PTPN Wznowienia, t. 18).

Strzelczyk J., Z nowszych prac o wiedzy geograficznej w średniowieczu, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1988, t. 33, nr 2, s. 439–483.

Strzelecka B. Ze studiów nad geografią i kartografią XV w., „Czasopismo Geograficzne” 1959, t. 30, s. 287–333.

Suski R., Szczepienie historii. Wpisanie przez Orozjusza historii Rzymu w historię Zbawienia, w: Małe miasta. Duchowość kanoniczna, red. M. Zemło, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2020, s. 57–78, https://tinyurl.com/zj8upmbc [dostęp: 20.02.2020].

Szulc A., Codex collecticius Jakuba z Kowalewic. Ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 2009, t. 4, s. 409–418. DOI: https://doi.org/10.14746/e.2009.4.12

The history of cartography, t. 1, red. J.B. Harley, D. Woodward, Chicago – London: University of Chicago Press 1987.

Wieteska J., Katalog prałatów i kanoników prymasowskiej kapituły łowickiej od 1433 do 1970 r., Warszawa 1971.

Williams J., Isidore, Orosius and the Beatus Map, „Imago Mundi” 1997, t. 49, s. 7–32. DOI: https://doi.org/10.1080/03085699708592856

Zalewska-Lorkiewicz K., Ilustrowane mappae mundi jako obraz świata. Średniowiecze i początek okresu nowożytnego, Warszawa: DiG 1997.

Zimmer H., Nennius Vindicatus. Über Entstehung, Geschichte und Quellen der Historia Brittonum, Berlin: Weidmann 1893.