Standardy oceny repozytoriów danych badawczych: przegląd dostępnych i stosowanych certyfikatów wiarygodności repozytoriów

Abstrakt

Na świecie nieustannie rośnie liczba cyfrowych danych badawczych, co wywołuje potrzebę ich przechowywania i udostępniania w bezpiecznym środowisku. Platformy internetowe nazywane repozytoriami są powszechnie uznanym miejscem gromadzenia wyników badań naukowych. Z punktu widzenia długotrwałego bezpieczeństwa deponowanych w nich danych ważne jest, by repozytoria spełniały ogólnie przyjęte standardy, dzięki czemu można wliczać je w poczet „zaufanych repozytoriów”. Dodatkowo coraz częściej udostępnienie lub przynajmniej przechowywanie danych badawczych w tzw. zaufanych repozytoriach  staje się jednym z wymogów właściwego rozliczania projektów naukowo-badawczych. Celem autorki jest zaprezentowanie wyniku przeglądu narzędzi pozwalających na uzyskanie certyfikacji potwierdzającej wiarygodność repozytoriów danych badawczych. Wybrano certyfikaty, które stały się podstawą opracowania Memorandum of Understanding uzgodnionego w 2010 roku (z uwzględnieniem koniecznej aktualizacji). Sprawdzono również liczbę instytucji i ich repozytoriów z przyznanym aktualnym certyfikatem. W badaniu zastosowano metodę krytycznej analizy dokumentów z wykorzystaniem materiałów o charakterze normatywnym i informacyjnym znajdujących się na stronach internetowych podmiotów przeprowadzających audyt i certyfikację repozytoriów cyfrowych. Rezultaty: badania wykazały, że na chwilę obecną tylko ok. 4% repozytoriów zarejestrowanych w międzynarodowym rejestrze repozytoriów danych badawczych re3data.org ma przynajmniej jeden aktualny szeroko uznany certyfikat. Czynnikami zniechęcającymi do starania się o prestiżowy certyfikat mogą być jego cena oraz długotrwały proces oceny i weryfikacji zgłoszenia.