Katalogi centralne w zmieniającym się świecie bibliotek

Abstrakt

Katalogi centralne są normą w krajach rozwiniętych. W najszerzej rozpowszechnionym modelu zasoby metadanych przyrastają wraz z przyrostem zbiorów, drogą współkatalogowania. Celem artykułu jest ogólne przedstawienie zadań i kierunków rozwoju katalogów centralnych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych technologii i w kontekście złożoności zarządzania przedsięwzięciami polegającymi na wdrażaniu ich nowych odmian, a także ostrzeżenie przed błędnymi rozwiązaniami. Wnioski zostały wywiedzione z obserwacji własnych oraz zapośredniczonych przez piśmiennictwo, metody były zatem empiryczne i metaempiryczne. Skupiono się na narodowych (krajowych) katalogach centralnych i podano przykłady kilku rozwiązań, poddając je ocenie, formułowanej głównie w kategoriach user experience oraz kulturowych priorytetów projektu. Rozważono zmiany, jakim katalogi podlegają przy stosowaniu Linked Open Data, i krytycznie oceniono dotychczasowe postępy. Porównano też założony w 2002 roku katalog centralny NUKAT, zdominowany przez zasoby bibliotek naukowych, oraz (konkurencyjne?) przedsięwzięcie „połączone katalogi”, któremu przewodzi Biblioteka Narodowa. Projekty zwieńczone powodzeniem, jak nowy katalog brytyjski czy szwajcarski, także oparte na zasadzie „Software as a Service”, mają przewagę nad innymi nie tyle dzięki uwzględnieniu linkowania otwartych danych, ile dzięki harmonijnemu współdziałaniu wielu instytucji. Wysnuto wniosek, że wdrożenie tej zasady w polskiej praktyce zarządzania jest kluczowe dla docelowego powodzenia polskiego katalogu.