Słowa kluczowe
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
Biblioteka Katedralna w Gnieźnie
biblioteka seminaryjna w Gnieźnie
klasztor Benedyktynów w Lubiniu
introligatorstwo
oprawy
tegumentologia
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 386
Liczba pobrań: 338
Abstrakt
Artykuł prezentuje oprawę Homiliarum z pełnopostaciowym radełkiem jagiellońskim przedstawiającym najprawdopodobniej Zygmunta I Starego i Bonę (ewentualnie Albrechta I Hohenzollerna). Opisywany wolumin odnaleziono w zasobie dawnej biblioteki seminaryjnej znajdującej się w zbiorach Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie. Na podstawie badań wycisku radełka oraz wpisów proweniencyjnych określam przypuszczalny czas i miejsce powstania narzędzia. W dalszej części artykułu przedstawiam jeszcze trzy woluminy, których oprawy z dużym prawdopodobieństwem pochodzą z tego samego warsztatu introligatorskiego. Dzięki ich analizie udało się nakreślić przypuszczalny czas i miejsce działania introligatora, który posługiwał się wspomnianym radełkiem jagiellońskim.Bibliografia
Źródła
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, sygn. A. Cons. A93.
Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, sygn. BS4437, BS4665.
Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu, sygn. KA15809: Akta Konsystorza Jeneralnego Poznańskiego tyczącego się Biblioteki poklasztornej w Lubiniu.
Muzeum Narodowe w Krakowie, sygn. MNKVIII-16-1172-1174.
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, sygn. 102265–102266III.
Literatura
Białkowski A., Szweycer T., Monety ostatnich Jagiellonów, Warszawa 1975.
Briquet C.M., Les filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, des leur apparition vers 1282 jusqu’en 1600, Avec 39 figures dans le texte et 16,112 fac-similes de filigranes, t. 2, Geneve 1907.
Imagines Potestatis. Insygnia i znaki władzy w Królestwie Polskim i Zakonie Niemieckim. Katalog wystawy w Muzeum Zamkowym w Malborku 8 czerwca–30 września 2007 roku, red. J. Trupinda, Malbork 2007.
Jarosławiecka-Gąsiorowska M., Ikonografia świecka na oprawach XVI i XVII w., „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1970, t. 6, s. 315–337.
Kopera F., Spis druków epoki jagiellońskiej w zbiorze Emeryka Hrabiego Hutten-Czapskiego, Kraków 1900.
Laucevičius E., XV–XVIII a. Knygų įrišimai Lietuvos Bibliotekose, Vilnius 1976.
Mazur Z., Sarbinius (Scharbinius) Paweł z Poznania, w: Polski słownik biograficzny, t. 35, Warszawa–Kraków 1994.
Ostrowski J., Bibljoteka Klasztoru Benedyktynów w Lubiniu, w: Bibljoteki Wielkopolskie i Pomorskie, red. S. Vrtel-Wierczyński, Poznań 1929.
Piech Z., Monety, pieczęcie i herby w systemie symboli władzy Jagiellonów, Warszawa 2003.
Płaszczyńska K., Dekoracja opraw skórzanych XVI–XVII w. – figuracyjne motywy na radełkach (na przykładzie opraw z Biblioteki Księży Misjonarzy w Krakowie), w: Problemy edytorstwa, bibliologii i typografii, red. A. Ptak, K. Baran, Lublin 2011.
Radełka jagiellońskie, w: Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer, Wrocław 1971.
Świeżawski A., Kościelecki Jan (z Kościelca), w: Polski słownik biograficzny, t. 14/2, z. 61, Wrocław 1969.
Trelińska B., Portrety jagiellońskie na oprawach starodruków z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, w: Książki i Historia. Księga Jubileuszowa ofiarowana dr. Zdzisławowi Bieleniowi z okazji 50-lecia nieprzerwanej pracy w Bibliotece Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, Lublin 2008.
Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI i XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, W. Stanek, Kórnik 1990.
Urzędnicy wielkopolscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. A. Bieniaszewski, Wrocław 1987.
Wagner A., Historyczno-artystyczny warsztat historyka książki w badaniach nad nowożytnym introligatorstwem, w: Bibliologia. Problemy badawcze nauk humanistycznych, red. D. Kuźmina, Warszawa 2007.
Wagner A., Introligatorstwo poznańskie XVI wieku jako historyczno-artystyczna terra incognita, w: Sztuka w Wielkopolsce, red. M. Błaszczyński, B. Górecka, M. Górecki, A. Paradowska, Poznań 2013.
Wagner A., Poznańskie radełko jagiellońskie z lat czterdziestych XVI wieku. Problem treści ideowo-politycznych i wzorów ikonograficznych, „Roczniki Biblioteczne” 2012, s. 83–111.
Wagner A., Radełka jagiellońskie – fenomen introligatorstwa polskiego XVI–XVIII w., „Spotkania z Zabytkami” 2010, nr 5/6, s. 70–71.
Wagner A., Superekslibris polski. Studium o sztuce i kulturze bibliofilskiej od średniowiecza do połowy XVII wieku, Toruń 2016 (w druku).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Radosław Franczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.