Keywords
encyclopaedic journals and periodicals
Polish illustrated journals in the 19th c.
How to Cite
Number of views: 610
Number of downloads: 360
Abstract
Przyjaciel Ludu, the journal published in Leszno between 1834 and 1849, occupies an exceptional place among Polish illustrated journals and periodicals from the first half of the nineteenth century. Similarly to other periodicals, such as Magazyn Powszechny, Muzeum Domowe or Księga Świata, the title draws on the patterns earlier
developed in Western Europe and widely employed in inexpensive encyclopaedic journals. What clearly stands out in the journal’s graphical layout, however, is the sheer number of published illustrations that primarily refer to Polish-related subjects and themes. Over a thousand “Polish” engravings that had been published in the
journal throughout its 15-year-long existence opens up some discussion on what actually the origins and relevant patterns used in Przyjaciel Ludu were. The other questions that need to be answered include: what is the origin and the subject-matter for the illustrations included in the journal, and ultimately what are the reasons for this
particular transformation from a journal presenting a universal, enlightened insight into the Europen culture into one that was committed to and involved in individual, nation focused visions and standpoints concerning the future and the present of nations?
References
Anderson B., Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, przeł. S. Amsterdamski, Kraków: Znak 1997.
Anderson P., The Printed Image and the Transformation of Popular Culture 1790–1860, Oxford: Oxford University Press 1994.
Aurenche M.L., Edouard Charton et l’invention du Magasin Pittoresque (1833–1870), Paris: Honoré Champion 2002.
Bacot J.P., Le rôle des magazines illustres dans la construction du nationalisme au XIXe siècle et au début du XXe siècle, „Réseaux” 2001, nr 107, s. 265–293.
Bacot J.P., Trois générations de Presse illustrée au XIXe siècle, „Réseaux” 2002, nr 111, s. 216–234.
Banach A., Polska książka ilustrowana 1800–1900, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1959.
Banach J., Michała Stachowicza „Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia”, „Folia Historiae Artium” 1976, t. 12, s. 131–158.
Banach J., Zygmunta Vogla „Zbiór widoków sławniejszych pamiątek narodowych” z roku 1806. Początki historyzmu i preromantyzm w polskiej ilustracji, w: Romantyzm. Studia nad sztuką drugiej połowy wieku XVIII i wieku XIX. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, Listopad 1963, Warszawa: PWN 1967, s. 129–148.
Białynicka-Birula J., Mielcarzewicz Teofil, w: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.), red. J. Derwojed, t. 5, Warszawa: Ossolineum 1993, s. 526–528.
Darnton R., The Business of Enlightenment. A Publishing History of the Encyclopédie 1775–1800, Cambridge: Belknap Press 1979.
Frycz J., Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795–1918, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1975.
Grońska M., Nowoczesny drzeworyt polski (do 1945 roku), Wrocław: Ossolineum 1971.
Janowski M., Narodziny inteligencji 1750–1831, Warszawa: Neriton 2016.
Jazdon K., Przyjaciel Ludu czyli Tygodnik potrzebnych i pożytecznych wiadomości, Poznań: Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu 2007.
Jedlicki J., Błędne koło 1832–1864, Warszawa: Neriton 2016.
Jędrzejczak K., Tematyka archeologiczna w leszczyńskim „Przyjacielu Ludu”, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Araceologica” 2004, t. 24, s. 261–278.
Kamisińska D., „Imaginacja podaje rękę nauce, a ich związku owocem jest oświecenie”. Szata graficzna polskich czasopism popularnonaukowych XIX wieku, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2017, z. 2, s. 21–59.
Kamisińska D., Układ graficzny polskich czasopism popularnonaukowych XIX wieku, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2017, z. 3 (47), s. 6–37.
Klauzińska J., Leszczyński Przyjaciel Ludu, „Ziemia Leszczyńska” 1937, z. 1 (8), s. 7–20.
Kłudkiewicz K., Współpraca, pokojowe istnienie czy konkurencja? Działalność polskich i niemieckich towarzystw przyjaciół sztuk pięknych w XIX-wiecznym Poznaniu, w: Historia kluczem do zrozumienia współczesnych relacji międzysąsiedzkich, red. T. Maresz, K. Grysińska-Jarmuła, Bydgoszcz: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy 2016, s. 52–65.
Kosman M., Józef Łukaszewicz (1797–1873), w: Wybitni historycy wielkopolscy, red. J. Strzelczyk, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1898, s. 61–74.
Mainardi P., Another World. Nineteenth-century illustrated print culture, Yale: Yale University Press 2017.
Marciniak R., Towarzystwo Zbieraczów Starożytności Krajowych w Szamotułach (1840–1846), „Kronika Wielkopolski” 2002, nr 2, s. 21–36.
Michalczyk Z., Szkicownik Michała Stachowicza oraz nieznane materiały dotyczące gabinetu historycznego Jana Pawła Woronicza i Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia, „Studia Waweliana” 2009, t. 14, s. 105–129.
Miarelli Mariani I., Les „monuments parlants”. Seroux d’Agincourt et la naissance de l’histoire de l’art illustrée, Torino: Nino Aragno editore 2005.
Miąso J., Szkolnictwo w XIX-wiecznej Europie i początki pedagogiki porównawczej w Anglii, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2009, t. 46, s. 85–146.
Molik W., Inteligencja polska w Poznańskiem w XIX i na początku XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2009.
Mondini D., Mittelalter im Bild: Séroux d’Agincourt und die Kunsthistoriographie um 1800, Zürich: Zurich InterPublishers 2005.
Natora-Macierewicz H., Rozwój warszawskiej ilustracji prasowej do początku XX w. (na przykładzie wybranych tygodników ilustrowanych), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1976, t. 15, z. 3, s. 273–286.
Niehr K., Dem Blick Aussetzen „Das exponierte Kunstwerk“, w: Visualisierung und Imagination. Materielle Relikte des Mittelalters in bildlichen Darstellungen der Neuzeit und Moderne, t. 1, red. B. Carqué, D. Mondini, M. Noell, Göttingen: Wallstein Verlag 2006, s. 51–102.
Opałek M., Drzeworyt w czasopismach polskich XIX stulecia, Wrocław: Ossolineum 1949.
Pelczar R., Miejsce wiejskich szkół elementarnych i ich nauczycieli w życiu społeczności chłopskich w Galicji, „Galicja. Studia i materiały” 2015, nr 1, s. 114–133.
Pijanowska K., Od ilustracji reprodukcyjnej do obiektu muzealnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Bibliotekoznawstwo” 2009, t. 28, s. 63–72.
Poklewska K., Galicja romantyczna (1816–1840), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1979.
Przybyszewski W., Portrety królów i wybitnych Polaków. Serie wydawnicze z lat 1820–1864, Warszawa: Fund. Hereditas 2017.
„Przyjaciel Ludu”, wyd. Ernst Günther, numery z lat 1834–1849.
„Przyjaciel Ludu” 1834–1849 w 180. rocznicę ukazania się pierwszego numeru, red. J.M. Halec, Leszno: Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Grochowiaka. Wydawnictwo Cicer: Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne 2015.
Ptaszyk M., Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia Michała Stachowicza w świetle korespondencji, „Roczniki Biblioteczne” 1985, t. 29, z. 1–2, s. 365–382.
Skotniczna E., Popularyzacja zabytków ojczystych w grafice polskiej w XIX wieku, „Ochrona Zabytków” 2013, t. 66, nr 1–4, s. 325–345.
Skręt R., Jan Chrzciciel Popliński (Popłomyk), w: IPSB, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jan-chrzciciel-poplinski-nazwisko-rodowe-poplomyk [dostęp: 29.05.2019].
Słodkowska E., Działalność wydawnicza Franciszka Salezego Dmochowskiego 1820–1871. Studium monograficzne, Warszawa: Biblioteka Narodowa 1970.
Sowiński J., Polskie drukarstwo, Historia drukowania typograficznego i sztuki typograficznej w Polsce w latach 1473–1939, Wrocław: Tart 1996.
Sprys Z., Jędrzej Moraczewski (1802–1855), w: Wybitni Wielkopolanie, red. J. Strzelczyk, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1989, s. 44–60.
Szyndler B., Tygodnik ilustrowany „Kłosy” 1865–1890, Wrocław: Ossolineum 1981.
Tétu J.F., L’illustration de la presse au XIXe siècle, https://journals.openedition.org/semen/8227 [dostęp: 29.05.2019].
Trzeciakowska M., Trzeciakowski L., W dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Życie codzienne miasta 1815–1914, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1982.
Walicki M., Sprawa inwentaryzacji zabytków w dobie Królestwa Polskiego (1827–1862), Warszawa: Skład Główny w Kasie im. Mianowskiego 1931.
Warkoczewska M., Malarstwo i grafika epoki romantyzmu w Wielkopolsce. Dzieje i funkcje, Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1984.
Warkoczewska M. (oprac.), Wystawy Towarzystwa Sztuk Pięknych w Poznaniu. Materiały źródłowe, Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1991.
Widacka H., Fryderyk Krzysztof i Adolf Fryderyk Dietrichowie, Warszawa: Biblioteka Narodowa 1977.
Wielkopolscy księża od XVIII do XX wieku, http://www.wtg-gniazdo.org/ksieza/main.php?akcja=opis&id=4919 [dostęp: 29.05.2019].
Wiercińska Jadwiga, Sztuka i książka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1986.
Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1807–1831), Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2002.
Wrona G., Polskie czasopisma popularnonaukowe w XIX wieku. Ewolucja formy i treści, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2007, t. 10, z. 2, s. 6–31.
Wróbel M., O starożytnościach w „Przyjacielu Ludu” 1834–1849, w: „Przyjaciel Ludu” 1834–1849 w 180. rocznicę ukazania się pierwszego numeru, red. J.M. Halec, Leszno: Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Grochowiaka. Wydawnictwo Cicer: Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne 2015, s. 39–48.
License
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.