Keywords
Polish press
nineteenth and twentieth centuries
Poznań
Greater Poland
Poland
Germans
Jews
digitisation
How to Cite
Number of views: 532
Number of downloads: 544
Abstract
Researchers generally cite late nineteenth century and early twentieth century as the years when the press movement flourished and journalism enjoyed an extraordinary development, while its influence continued to be felt in later decades. Better overall education of society combined with new technological advances were conducive to the development of the print mass media and readership in general. This article attempts to present the press landscape in Poznań, and to a lesser degree in the region. The main discussion is focused on the fate of the then local Germanlanguage newspapers and periodicals, today almost forgotten. Their history, editorial profiles and problems with censorship are discussed, as well as the rivalry between the local Polish, German and Jewish communities in relevant controversies and points of contention. Finally, the author gives some general consideration on how the latter heritage, currently held mainly in the collections of the AMU University Library, can be rationally and wisely used today.
References
Acta Borussica, Neue Folge, 1. Reihe, Die Protokolle des Preußischen Staatsministeriums 1817–1933/38 wyd. przez Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften pod kierownictwem J. Kocki i W. Neugebauera, t. 8/1: 21.03.1890 do 9.10.1900, oprac. H. Spenkucha, Hildesheim i in.: Olms-Weidmann 2003.
Adress- und Geschäftshandbuch der Stadt Posen 1879, 1892 i 1914, Posen: W. Decker and Co.
Barelkowski M., E.T.A. Hoffmann und die Zeitschrift „Südpreußische Unterhaltungen” in Posen. Eine Spurensuche, „E.T.A. Hoffmann-Jahrbuch” 2018, t. 26, s. 33–43.
Barelkowski M., Beamte, Buchhändler und Priester als „Zeitungsmacher” – Beobachtungen zur Presselandschaft in Polen und den deutschen Ländern zwischen 1770 und 1815, w: Wortgewalten. Hans von Held. Ein aufgeklärter Staatsdiener zwischen Preußen und Polen, red. J. Bahlcke, A. Joisten, Potsdam: Deutsches Kulturforum östliches Europa 2018, s. 293–313.
Delbrück H., Die Polenfrage, Berlin: Walther 1894.
Deutschsprachige Zeitungen in Mittel- und Osteuropa. Sprachliche Gestalt, historische Einbettung und kulturelle Traditionen, red. J. Riecke, B.M. Schuster, Berlin 2005
Die deutsche Presse: Verzeichnis der im Deutschen Reiche erscheinenden Zeitungen und Zeitschriften, t. 1: Amts-, Lokal- und Anzeige-Blätter, Politische Zeitungen, wyd. 5, Forbach: Hupfer 1893.
Dyroff S., Erinnerungskultur im deutsch-polnischen Kontaktbereich. Bromberg und der Nordosten der Provinz Posen (Wojewodschaft Poznań) 1871–1939, Osnabrück: Fibre 2007.
Dyroff S., „Kujawischer Bote”. Inowrocławska gazeta niemieckich Kujawiaków. Próba prezentacji pisma i spółki w latach 1874–1945, „Ziemia Kujawska” 2007, t. 20, s. 7–28.
Ginschel E., Zur Geschichte unseres Blattes, „Posener Tageblatt” z 12.03.1912, s. 3.
Grabowski S., Deutscher und polnischer Nationalismus. Der deutsche Ostmarken-Verein und die polnische Straż 1894–1914, Marburg: Verlag Herder-Institut 1998.
Handbuch deutscher Zeitungen bearbeitet im Kriegspresseamt, Berlin: Elsner 1917–1918.
Historia prasy polskiej, t. 1: Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976.
Historia prasy polskiej, t. 2: Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976.
Jakóbczyk W., Prasa polska w Wielkopolsce w latach 1832–1858, w: Historia prasy polskiej, t. 1: Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976, s. 247–259.
Jakóbczyk W., Prasa polska w Wielkopolsce w latach 1859–1918, w: Historia prasy polskiej, t. 2: Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa: PWN 1976, s. 177–201.
Jazdon A., Wydawcy poznańscy 1815–1914. Kształtowanie środowiska i repertuaru wydawniczego, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2014.
Kiec O., Protestantyzm w Poznańskiem 1815–1918, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper 2001.
Kucharczyk G., Cenzura pruska w Wielkopolsce w czasach zaborów 1815–1914, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2001.
Kürschner J., Handbuch der Presse. Für Schriftsteller, Redaktionen, Verleger überhaupt für Alle, die mit der Presse in Beziehung stehen, Berlin: Hilger 1902.
Molik W., Etos Wielkopolan w historycznym rozwoju i oglądzie społecznym, w: Etos Wielkopolan. Antologia tekstów o społeczeństwie Wielkopolski z drugiej połowy XIX i XX wieku, wybrał i oprac. W. Molik przy współudziale A. Baszko, Poznań: Wydawnictwo PTPN 2005.
Myschor Ch., Dni Cesarskie w Poznaniu. Różne aspekty uroczystych wizyt Wilhelma II w mieście w latach 1902–1913, Poznań: Wydawnictwo PTPN 2010.
Nowikiewicz E., Bydgoskie niemieckojęzyczne pisma periodyczne w latach 1815–1900, „Kronika Bydgoska” 1996, t. 18, s. 127–160.
Połczyńska E., „Im polnischen Wind”. Beiträge zum deutschen Zeitungswesen, Theaterleben und zur deutschen Literatur im Großherzogtum Posen 1815–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1988.
Radziszewska K., Die Lodzer Presselandschaft, w: Deutschsprachige Zeitungen in Mittel-und Osteuropa. Sprachliche Gestalt, historische Einbettung und kulturelle Traditionen, red. J. Riecke, B.M. Schuster, Berlin: Weidler 2005, s. 213–223.
Rajch M., Cenzura pruska w Wielkopolsce w latach 1848–1918, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2004.
Salomon L., Geschichte des Deutschen Zeitungswesens von den ersten Anfängen bis zur Wiederaufrichtung des Deutschen Reiches, t. 3: Das Zeitungswesen seit 1814, Oldenburg–Leipzig: Schulze 1906.
Schutte Ch., Die Königliche Akademie in Posen (1903–1919) und andere kulturelle Einrichtungen im Rahmen der Politik zur „Hebung des Deutschtums”, Marburg: Verlag Herder-Institut 2008.
Serrier Th., Provinz Posen, Ostmark, Wielkopolska. Eine Grenzregion zwischen Deutschen und Polen 1848–1914, Marburg: Verlag Herder-Institut 2005.
Spaleniak W., Prasa polska w Poznaniu w okresie zaborów (główne kierunki rozwoju), w: Z dziejów prasy wielkopolskiej XIX–XX wieku, t. 1, oprac. M. Kosman, Poznań: Ławica 1994, s. 20–34.
Spis tytułów prasy polskiej 1865–1918, oprac. A. Garlicka, Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Badań Literackich, Pracownia Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego XIX i XX w. 1978.
Sprawa żydowska w r. 1859, w liście do Ludwika Merzbacha przez Joachima Lelewela rozważana, Poznań: Merzbach 1860.
Szlanta P., „Polakożerca” kontra „wrogowie Rzeszy”. Cesarz Wilhelm II i Polacy 1888–1918, Warszawa: Difin 2019.
Wagner G., Der Polenkoller. Skizze vom „Kriegsschauplatz” in den Ostmarken, Leipzig: W. Friedrich 1898.
Wagner G., Zur Gründungsgeschichte der „Posener Neuesten Nachrichten”. Ein Rückblick und Ausblick, „Posener Neueste Nachrichten” nr 138 z 18.06.1924: Jubiläumsnummer zum 25jährigen Bestehen der Zeitung, s. 2.
Wielkopolski słownik biograficzny, Poznań–Warszawa: PWN 1981.
Z dziejów prasy wielkopolskiej XIX–XX wieku, t. 1–5, Poznań: Ławica i Wydawnictwo Naukowe UAM 1994–2003.
Zeitungskatalog Annoncen-Expedition Rudolf Mosse, wyd. 47, Berlin: Mosse 1914.
License
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.