Keywords
Catholicon
Hieronim Szwarc
Kraków
the Bernardines
Cracow University in the 15thc.
liber catenatus
medieval manuscripts
medieval codices
provenance research
How to Cite
Number of views: 434
Number of downloads: 253
Abstract
The present article attempts to present, with an example of a medieval codex, the value and significance of the research on provenance of historical book collections. This is the case with the book under review: it is a detailed description of the Codex from the book collection of Poznań University Library – the fifteenth century copy of Catholicon by Giovanni Balbis of Genoa, a popular and commonly used in the Middle Ages dictionary and text book (primer) of Latin grammar. The manuscript, modestly illuminated and finished in 1457, is the only specimen of a hand-written chained book (liber catenatus) currently held in the Library’s collection. The codex is unique and extremely valuable not only on account of its content, but rather because of its first owner (possibly the copyist of the original book) – Hieronim Szwarc, Master of Arts or atrium magister of the Jagiellonian University, and later a monk at Priory of Franciscans/Observants, also known as the Bernardines, in Cracow-Stradom. As it follows from the analysis of the provenance notes placed on the front side of the flyleaf of the original binding of Catholicon, as well as from available historiographical sources, both academic and monasterial, Hieronim was a son of a well-known Cracow burgher Jerzy Szwarc who, at the turn of the 1453/1454, hosted in his tenement house in the market the famous Italian penitential preacher and reformer of the Franciscan Order John of Capistrano and accompanying friars. The relevant source study has revealed that the codex was in possession (or was possibly even the work) of the Jagiellonian University graduate, and at the same time a Capistrano-follower, i.e. a member of the numerous circle of students of the Cracow Academy who, inspired by sermons delivered by John of Capistrano, joined the Franciscan/Observants Order and the first priory of the Bernardines in Poland founded in Cracow in 1453. Another ownership note provides, in turn, a statement that Master Hieronim’s codex was handed over (by the owner?) to the library of this particular priory in 1466. It belongs then to the oldest Bernardine book collection in Poland.References
Acta consularia Posnaniensia (Akta radzieckie poznańskie). 3, 1502–1506, wyd. K. Kaczmarczyk, Wydawnictwa Źródłowe Komisji Historycznej PTPN, t. 9, Poznań 1948.
Album armorum nobilium Regni Poloniae XV–XVIII saec. Herby nobilitacji i indygenatów XV–XVIII w., wstęp, oprac. i edycja B. Trelińska, Lublin 2001.
Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa 2002.
Jana Długosza kanonika krakowskiego Dziejów polskich ksiąg dwanaście, wyd. A. Przeździecki, przeł. K. Mecherzyński, t. 5, ks. XII, Kraków 1870.
Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, Księga dwunasta 1445–1461, red. J. Wyrozumski, Warszawa 2009.
Kantak K., Bernardyni polscy, t. 1, Lwów 1933, s. 13; K. Kantak, J. Szablowski, J. Żarnecki, Kościół i klasztor bernardynów w Krakowie, Kraków 1938.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 10, red. M. Myśliński, Warszawa 2005.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 2, red. A. Bochnak, J. Samek, Warszawa 1971.
Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa, red. F. Piekosiński, t. 1: 1257–1506, Kraków 1879.
Korespondencja żupnika krakowskiego Mikołaja Serafina z lat 1437–1459, wyd. W. Bukowski, T. Płóciennik, A. Skolimowska, Kraków 2006.
Księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z XV wieku, wyd. A. Gąsiorowski, przy współpracy T. Jurka, I. Skierskiej, W. Swobody, Kraków 2000.
Maciszewska M., Klasztor bernardyński w społeczeństwie polskim 1453–1530, Warszawa 2001.
Memoriale Ordinis Fratrum Minorum a fr. Joanne de Komorowo compilatum, wyd. X. Liske, A. Lorkiewicz, MPH V, Lwów 1888.
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400–1508, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współpracy R. Grzesika, t. 1, Kraków 2004.
Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402–1541, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, Warszawa 2011.
Pirożyński J., Johannes Gutenberg i początki ery druku, Warszawa 2002.
Polska Jana Długosza, red. H. Samsonowicz, Warszawa 1984.
Potkowski E., Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu, w: Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi, red. B. Bieńkowska, Warszawa 1980.
Potkowski E., Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu, w: Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Warszawa 1984.
Przybyszewski B., Krakowskie duchowieństwo parafialne przy końcu średniowiecza, „Folia Historica Cracoviensia” 1994, t. 2.
Słownik staropolskich nazw osobowych, red. W. Taszycki, t. 2, Wrocław 1968–1970.
Szulc A., Homo religiosus późnego średniowiecza. Bernardyński model religijności masowej, Poznań 2007.
Świerk A., Moguncki „Catholicon” (GW, 3182) jako problem badawczy, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 1994, t. 44.
Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186–1926, Radom 1926.
Wójcik R., „Opusculum de arte memorativa” Jana Szklarka. Bernardyński traktat mnemotechniczny z 1504 roku. Poznań 2006.
License
Utwory opublikowane w czasopiśmie Biblioteka, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu od 2015 roku są udostępniane na
licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku pod następującymi warunkami:
- uznania autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
- na tych samych warunkach — remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowy.
Jeżeli autor artykułu nie jest przekonany, że może wykorzystywać cudze utwory (np. ilustracje, fotografie, tabele) w ramach cytatu we własnej tekście musi dostarczyć do redakcji czasopisma zgodę od uprawnionych podmiotów.
Prawa są zastrzeżone do wszystkich tekstów opublikowanych przed rokiem 2015.