Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
The article presents activities undertaken by a Public Provincial Library – the Copernicus Library in Toruń in the field of promoting readership among children and adolescents in the 1980s. The author describes the situation of libraries after WWII and the role of librarians, emphasizing the educational aspect of their work. In addition, she recreates the course of seminars organised for librarians from children’s libraries, the curiculum of which included academic lectures including lectures on authors of books for children, an analysis of the status of readership and libraries and a discussion of the latest developments. The text includes a description of popularizing activities and initiatives. Cyclical library lessons and thematic projects like holiday and summer campaigns, are also described. The article is based mainly on historical source materials stored in the Archives of the Public Library and the State Archives in Toruń. They include documents relating to the institution, i.e. reports, characteristics of the directions of library development for selected years, as well as materials documenting library events and happenings.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Referencje
- Źródła archiwalne
- Archiwum Państwowe w Toruniu, Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu:
- Czytelnictwo na wsi 1976–1986, sygn. arch. 5/99.
- Czytelnictwo Dziecięce. Szkolenia dla bibliotekarzy i instruktorów 1980–1986, sygn. arch. 8/85.
- Podstawowe kierunki rozwoju bibliotek publicznych województwa toruńskiego i perspektywiczny plan rozwoju biblioteki głównej w Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Książnicy Miejskiej na lata 1981–1985, sygn. arch. 5/90,
- „Akcja letnia” w bibliotekach publicznych woj. Toruńskiego 1982, sygn. arch. 5/157,
- „Białe wakacje” w bibliotekach publicznych województwa toruńskiego 1984, sygn. arch. 5/150,
- Sprawozdanie z działalności Biblioteki Głównej – Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w Toruniu za rok 1986, sygn. arch. 8/43.
- Archiwum Zakładowe Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, Książnica Miejska im. M. Kopernika w Toruniu:
- Sprawozdania 1982–1983.
- Opracowania
- Ankudowicz J., Czytelnictwo powszechne. Problemy, stan, uwarunkowania, Poznań 1980.
- Białkowska B., Prace z zakresu upowszechniania czytelnictwa w bibliotekach publicznych dla dzieci (w świetle danych ogólnopolskich), „Bibliotekarz” 1976, nr 11–12, rok XLIII.
- Biliński L., Normy i wskaźniki w bibliotekach publicznych, „Przegląd Biblioteczny” 1999, z. 4.
- Brandys K., Pomyślny wiatr, „Kuźnica” 1949, nr 32.
- Doświadczenia kieleckiej organizacji ZMS w upowszechnianiu czytelnictwa, w: Czytelnictwo wśród młodzieży w świetle badań socjologicznych, red. Zarząd Główny Związku Młodzieży Socjalistycznej Centralnego Ośrodka Kształcenia Aktywu, Warszawa 1967.
- Drewnowski T., Janion M., Zagadnienie fikcji literackiej ze stanowiska socjologicznej literatury, „Twórczość” 1948, nr 2.
- Gębołyś Z., Zawód bibliotekarza i kształcenie bibliotekarzy w Polsce, w: Bibliotekarstwo. Wydanie drugie, uzupełnione i rozszerzone, red. Z. Żmigrodzki, Warszawa 1998.
- Januszewska Hanna, https://www.terazteatr.pl/artysci/hanna-januszewska,bio,5189.
- Jarosz D., Dni Oświaty, Książki i Prasy w systemie propagandy kulturalnej władz Polski Ludowej 1946–1956, w: Polska 1944/45–1989. Studia i materiały, t. 10, Warszawa 2011.
- Jarosz D., Święto książki z wielką polityką w tle (Dni Oświaty w maju 1946 r.), w: Bibliologia polityczna, red. D. Kuźmina, Warszawa 2011.
- Józefowicz E., Bibliotekarz w bibliotece naukowej i jego pozycja prawna w PRL, „Roczniki Biblioteczne” 1973, R. 17, z. 3–4.
- Kownacka Maria, https://culture.pl/pl/tworca/maria-kownacka.
- Kuźma E., Polityka kulturalna PPR-PZPR na Lubelszczyźnie w latach 1944–1956, Zamość 2009.
- Langer H., Biblioteki publiczne dla dzieci i młodzieży w PRL-u, w: Literatura dla dzieci młodzieży, t. 4, red. K. Heski-Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice 2014.
- Lewandowicz-Nosal G., Teoretycy i praktycy polskiego bibliotekarstwa, red. M. Lenartowicz, Warszawa 2012.
- Lewandowska M., Promocja czytelnictwa w Polsce przełomu lat 70 i 80. XX wieku na przykładzie działalności Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, w: Kulturowe i filozoficzne aspekty literatury i sztuki, red. M. Śliwa, E. Chodźko, Lublin 2020.
- Łęcicki G., Cenzura w Polsce Ludowej: propaganda, manipulacja, destrukcja, „Kwartalnik Nauk o Mediach” 2015, 2, http://knm.uksw.edu.pl/cenzura-w-polsce-ludowej-propaganda-manipulacja-destrukcja/.
- Łuszpak A., „Nie poszliśmy więc do polityki. Ale oto polityka przyszła do nas” ‒ rola bibliotekarza w okresie stalinowskim (w świetle materiałów zamieszczanych na łamach polskich czasopism zawodowych), „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2018, t. 12. DOI: https://doi.org/10.33077/zbkh.2018.12.luszpak
- Maroń A., A może konkurs? Nienowy sposób promocji czytelnictwa w nowym wydaniu, „Nowa Biblioteka” 2014, nr 2(15).
- Nieczowa I., Łabanowska S., Konkursy, w: W bibliotece dla dzieci. Poradnik metodyczny, red. I. Nieczowa, Warszawa 1965.
- Oficjalna strona Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej- Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, http://ksiaznica.torun.pl/oferta-szkoleniowa/.
- Okólnik Nr 18 z 30 lipca 1955 r. (SO7-3493/55) o współpracy szkół i wydz. oświaty ze związkami zawodowymi w zakresie realizacji uchwały CRZZ w sprawie pracy związków zawodowych w dziedzinie wychowania i opieki nad dziećmi. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty” 1955, nr 11, poz. 102.
- Papuzińska J., Książki, dzieci, biblioteka. Z zagadnień upowszechniania czytelnictwa i książki dziecięcej, Warszawa 1992.
- Parnowski T., Czytelnictwo dzieci i młodzieży w obliczu przemian, Warszawa 1961.
- Parnowski T., Czytelnictwo w procesie demokratyzacji kultury. Problematyka czytelnictwa w Polsce Ludowej w latach 1946–1950 na tle kształtowania się procesów społecznych i kulturalnych, Warszawa 1964.
- Plucińska M., Budżet czasu i sposób spędzania czasu wolnego uczniów technikum ekonomicznego dla pracujących, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1960, nr 3.
- Rusek A., Kapłani i rzemieślnicy. Poglądy pracowników bibliotek naukowych na temat wykształcenia, pracy i zawodu, w: Bibliotekarze, zawód, osobowość, kwalifikacje, red. K. Dąbrowska, Warszawa 1990.
- Słownik literatury dla dzieci i młodzieży, red. K. Kuliczkowska, I. Słońska, Warszawa 1964.
- Socha I., Czytelnictwo dzieci i młodzieży: zarys, w: Literatura dla dzieci i młodzieży (1945–1989), t. 3, red. K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice 2013.
- Staniów B., Książka popularnonaukowa dla dzieci i młodzieży w polskiej szkole w latach 1945–1989. Zalecenia i rzeczywistość (studia i szkice), Warszawa 2018.
- Tomkowiak K., Biblioteki na Podgórzu koło Torunia w latach 1920–1939, „Toruńskie Studia Bibliologiczne” 2009, nr 1(2). DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2009.004
- Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu i Podgórzu w latach 1920–1939, Toruń 2019.
- Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu w latach 1920–1939 (część I), „Folia Toruniensia” 2005, t. 4.
- Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu w latach 1920–1939 (część III), „Folia Toruniensia” 2006, t. 6.
- Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu w latach 1920-1939 (cz. II), „Folia Toruniensia” 2005, t. 5.
- Tomkowiak K., Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu, w: Księga pamiątkowa
- jubileuszu 75-lecia Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu: 10–11 XII 1998, Toruń 1999.
- Tomkowiak K., Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu „Rocznik Toruński” 1998, R. 25.
- Tomkowiak K., Tworzenie i dystrybucja informacji regionalnej na przykładzie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, w: Informacja regionalna w bibliotekach publicznych województwa kujawsko-pomorskiego [dokument elektroniczny], Toruń 19 września 2006 [materiały konferencyjne oprac. G. Barecki], Toruń 2006.
- Tomkowiak K., Życie wśród książek. Alojzy Tujakowski (1914–1992) – księgarz, bibliotekarz, pedagog, działacz społeczny i samorządowy, w: Alojzy Tujakowski: życie i działalność (1914–1992): księga pamięci, red. R. Sakrajda, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Toruń 2008.
- Wojnarowicz S., Między publikacją a czytaniem. Z zagadnień dostępności „Kultury” paryskiej w bibliotekach PRL, w: Czytelnicy – zasoby informacji i wiedzy. Tradycja i przemiany w czasach kultury cyfrowej, red. A. Dymmel, S.D. Kotuła, Lublin 2017.
- Yedlin T., Maxim Gorky: a political biography. Greenwood Publishing Group, London 1999.
- Zarzębski T., 25 lat bibliotek w PRL, „Przegląd Biblioteczny” 1969, nr 1.
Referencje
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Toruniu, Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu:
Czytelnictwo na wsi 1976–1986, sygn. arch. 5/99.
Czytelnictwo Dziecięce. Szkolenia dla bibliotekarzy i instruktorów 1980–1986, sygn. arch. 8/85.
Podstawowe kierunki rozwoju bibliotek publicznych województwa toruńskiego i perspektywiczny plan rozwoju biblioteki głównej w Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Książnicy Miejskiej na lata 1981–1985, sygn. arch. 5/90,
„Akcja letnia” w bibliotekach publicznych woj. Toruńskiego 1982, sygn. arch. 5/157,
„Białe wakacje” w bibliotekach publicznych województwa toruńskiego 1984, sygn. arch. 5/150,
Sprawozdanie z działalności Biblioteki Głównej – Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w Toruniu za rok 1986, sygn. arch. 8/43.
Archiwum Zakładowe Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, Książnica Miejska im. M. Kopernika w Toruniu:
Sprawozdania 1982–1983.
Opracowania
Ankudowicz J., Czytelnictwo powszechne. Problemy, stan, uwarunkowania, Poznań 1980.
Białkowska B., Prace z zakresu upowszechniania czytelnictwa w bibliotekach publicznych dla dzieci (w świetle danych ogólnopolskich), „Bibliotekarz” 1976, nr 11–12, rok XLIII.
Biliński L., Normy i wskaźniki w bibliotekach publicznych, „Przegląd Biblioteczny” 1999, z. 4.
Brandys K., Pomyślny wiatr, „Kuźnica” 1949, nr 32.
Doświadczenia kieleckiej organizacji ZMS w upowszechnianiu czytelnictwa, w: Czytelnictwo wśród młodzieży w świetle badań socjologicznych, red. Zarząd Główny Związku Młodzieży Socjalistycznej Centralnego Ośrodka Kształcenia Aktywu, Warszawa 1967.
Drewnowski T., Janion M., Zagadnienie fikcji literackiej ze stanowiska socjologicznej literatury, „Twórczość” 1948, nr 2.
Gębołyś Z., Zawód bibliotekarza i kształcenie bibliotekarzy w Polsce, w: Bibliotekarstwo. Wydanie drugie, uzupełnione i rozszerzone, red. Z. Żmigrodzki, Warszawa 1998.
Januszewska Hanna, https://www.terazteatr.pl/artysci/hanna-januszewska,bio,5189.
Jarosz D., Dni Oświaty, Książki i Prasy w systemie propagandy kulturalnej władz Polski Ludowej 1946–1956, w: Polska 1944/45–1989. Studia i materiały, t. 10, Warszawa 2011.
Jarosz D., Święto książki z wielką polityką w tle (Dni Oświaty w maju 1946 r.), w: Bibliologia polityczna, red. D. Kuźmina, Warszawa 2011.
Józefowicz E., Bibliotekarz w bibliotece naukowej i jego pozycja prawna w PRL, „Roczniki Biblioteczne” 1973, R. 17, z. 3–4.
Kownacka Maria, https://culture.pl/pl/tworca/maria-kownacka.
Kuźma E., Polityka kulturalna PPR-PZPR na Lubelszczyźnie w latach 1944–1956, Zamość 2009.
Langer H., Biblioteki publiczne dla dzieci i młodzieży w PRL-u, w: Literatura dla dzieci młodzieży, t. 4, red. K. Heski-Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice 2014.
Lewandowicz-Nosal G., Teoretycy i praktycy polskiego bibliotekarstwa, red. M. Lenartowicz, Warszawa 2012.
Lewandowska M., Promocja czytelnictwa w Polsce przełomu lat 70 i 80. XX wieku na przykładzie działalności Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, w: Kulturowe i filozoficzne aspekty literatury i sztuki, red. M. Śliwa, E. Chodźko, Lublin 2020.
Łęcicki G., Cenzura w Polsce Ludowej: propaganda, manipulacja, destrukcja, „Kwartalnik Nauk o Mediach” 2015, 2, http://knm.uksw.edu.pl/cenzura-w-polsce-ludowej-propaganda-manipulacja-destrukcja/.
Łuszpak A., „Nie poszliśmy więc do polityki. Ale oto polityka przyszła do nas” ‒ rola bibliotekarza w okresie stalinowskim (w świetle materiałów zamieszczanych na łamach polskich czasopism zawodowych), „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2018, t. 12. DOI: https://doi.org/10.33077/zbkh.2018.12.luszpak
Maroń A., A może konkurs? Nienowy sposób promocji czytelnictwa w nowym wydaniu, „Nowa Biblioteka” 2014, nr 2(15).
Nieczowa I., Łabanowska S., Konkursy, w: W bibliotece dla dzieci. Poradnik metodyczny, red. I. Nieczowa, Warszawa 1965.
Oficjalna strona Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej- Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, http://ksiaznica.torun.pl/oferta-szkoleniowa/.
Okólnik Nr 18 z 30 lipca 1955 r. (SO7-3493/55) o współpracy szkół i wydz. oświaty ze związkami zawodowymi w zakresie realizacji uchwały CRZZ w sprawie pracy związków zawodowych w dziedzinie wychowania i opieki nad dziećmi. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty” 1955, nr 11, poz. 102.
Papuzińska J., Książki, dzieci, biblioteka. Z zagadnień upowszechniania czytelnictwa i książki dziecięcej, Warszawa 1992.
Parnowski T., Czytelnictwo dzieci i młodzieży w obliczu przemian, Warszawa 1961.
Parnowski T., Czytelnictwo w procesie demokratyzacji kultury. Problematyka czytelnictwa w Polsce Ludowej w latach 1946–1950 na tle kształtowania się procesów społecznych i kulturalnych, Warszawa 1964.
Plucińska M., Budżet czasu i sposób spędzania czasu wolnego uczniów technikum ekonomicznego dla pracujących, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1960, nr 3.
Rusek A., Kapłani i rzemieślnicy. Poglądy pracowników bibliotek naukowych na temat wykształcenia, pracy i zawodu, w: Bibliotekarze, zawód, osobowość, kwalifikacje, red. K. Dąbrowska, Warszawa 1990.
Słownik literatury dla dzieci i młodzieży, red. K. Kuliczkowska, I. Słońska, Warszawa 1964.
Socha I., Czytelnictwo dzieci i młodzieży: zarys, w: Literatura dla dzieci i młodzieży (1945–1989), t. 3, red. K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice 2013.
Staniów B., Książka popularnonaukowa dla dzieci i młodzieży w polskiej szkole w latach 1945–1989. Zalecenia i rzeczywistość (studia i szkice), Warszawa 2018.
Tomkowiak K., Biblioteki na Podgórzu koło Torunia w latach 1920–1939, „Toruńskie Studia Bibliologiczne” 2009, nr 1(2). DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2009.004
Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu i Podgórzu w latach 1920–1939, Toruń 2019.
Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu w latach 1920–1939 (część I), „Folia Toruniensia” 2005, t. 4.
Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu w latach 1920–1939 (część III), „Folia Toruniensia” 2006, t. 6.
Tomkowiak K., Biblioteki w Toruniu w latach 1920-1939 (cz. II), „Folia Toruniensia” 2005, t. 5.
Tomkowiak K., Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu, w: Księga pamiątkowa
jubileuszu 75-lecia Książnicy Miejskiej im. Mikołaja Kopernika w Toruniu: 10–11 XII 1998, Toruń 1999.
Tomkowiak K., Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu „Rocznik Toruński” 1998, R. 25.
Tomkowiak K., Tworzenie i dystrybucja informacji regionalnej na przykładzie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu, w: Informacja regionalna w bibliotekach publicznych województwa kujawsko-pomorskiego [dokument elektroniczny], Toruń 19 września 2006 [materiały konferencyjne oprac. G. Barecki], Toruń 2006.
Tomkowiak K., Życie wśród książek. Alojzy Tujakowski (1914–1992) – księgarz, bibliotekarz, pedagog, działacz społeczny i samorządowy, w: Alojzy Tujakowski: życie i działalność (1914–1992): księga pamięci, red. R. Sakrajda, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Toruń 2008.
Wojnarowicz S., Między publikacją a czytaniem. Z zagadnień dostępności „Kultury” paryskiej w bibliotekach PRL, w: Czytelnicy – zasoby informacji i wiedzy. Tradycja i przemiany w czasach kultury cyfrowej, red. A. Dymmel, S.D. Kotuła, Lublin 2017.
Yedlin T., Maxim Gorky: a political biography. Greenwood Publishing Group, London 1999.
Zarzębski T., 25 lat bibliotek w PRL, „Przegląd Biblioteczny” 1969, nr 1.