Słowa kluczowe
translation
assertive and expressive speech acts
Jak cytować
Abstrakt
The subject of this paper is the translational challenge which is translating linguistic representations of national stereotypes, depicted on the examples of ethnonyms of a pejorative overtone, used by representatives of one nation towards another, such as: szwab in Polish and Piefke, Tschusch and Katzelmacher in German. The claim of the article is that the transfer of ethnophaulisms is to be based on their duality as assertive and expressive speech acts.
Bibliografia
Allen, I.L. 1983. The Language of Ethnic Conflict. Social Organization and Lexical Culture. New York: Columbia University Press.
Allport, G. 1954. The Nature of Prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley.
Ammon, U. 1995. Die deutsche Sprache in Deutschland, Österreich und der Schweiz. Das Problem der nationalen Varietäten. Berlin–New York: De Gryuter.
Arnet, J. 1931. Alte religiöse Volksgebräuche aus der Schweiz. In: Schweizerisches Archiv für Volkskunde = Archives suisses des traditions populaires 31, 149–164. DOI: http://dx.doi.org/ 10.5169/seals-112949 (abgerufen am 27.02.2017).
Bartmiński, J. 2007. Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Berting, J., Villain-Gandossi, C. 1998. Rolle und Bedeutung von nationalen Stereotypen in internationalen Beziehungen: ein interdisziplinärer Ansatz. In: Walas, T. (Hrsg.). Stereotype und Nationen. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 13–26.
Biaduń-Grabarek, H., Grabarek, J. 2012. Kilka uwag o przekładzie tytułów na podstawie tłumaczeń niemiecko-polskich i polsko-niemieckich. In: Rocznik Przekładoznawczy 12, 11–26. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RP.2012.001 (abgerufen am 27.02.2017).
Bontempo, M. 2007. Italophobia: More of a generalize malady – part 2. In: Montréal Serai 20/2. http://montrealserai.com/2007/06/02/italophobia-more-of-a-generalized-malady-part-2 (abgerufen am 30.01.2016).
Boski, P. 2009. Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej. Warszawa: PWN.
Bromberek-Dyzman, K. 2011. Język emocji a język ironii w pragmatyce eksperymentalnej. In: Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu 5/1, 5–38.
http://www.staff.amu.edu.pl/~skfu/ ?download=bromberek.pdf (abgerufen am 27.02.2017).
Dereń, B. 2005. Pochodne nazw własnych w słowniku i w tekście. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. http://www.sbc.org.pl/Content/77263 (abgerufen am 27.02.2017).
Doroszewski, W. 1966. Słownik języka polskiego, Bd. 5. Warszawa: PWN.
Dubisz, S. 2003. Uniwersalny słownik języka polskiego. Bd. 2. u. 3. Warszawa: PWN.
DUW = DUDEN. Deutsches Universalwörterbuch. 2003. Manheim et al.: Dudenverlag.
Freunek, S. 2007. Literarische Mündlichkeit und Übersetzung. Am Beispiel deutscher und russischer Erzähltexte. Berlin: Frank & Timme.
Haas, W. 2008. Kostucha. Warszawa: G + J Gruner + Jahr Polska (Übers. B. Tarnas).
Haas, W. 2010. Der Knochenmann. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt.
Haas, W. 2012. The Bone Man. Brooklyn–London: Melville House (Übers. A. Janusch).
Hamann, B. 1999. Wiedeń Hitlera. Lata nauki pewnego dyktatora. Warszawa: Książka i Wiedza (Übers. J. Dworczak).
Hamann, B. 2010a. Hitler’s Vienna: A Portrait of the Tyrant as a Young Man. New York: Taurus Parke Paperbacks (Übers. T. Thornton). http://books.google.com (abgerufen am
01.2016).
Hamann, B. 2010b. Hitlers Wien. Lehrjahre eines Diktators. München–Zürich: Piper.
Haslinger, J. 2001. Politik der Gefühle. Ein Essay über Österreich. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag.
Heibert, F. 1993. Das Wortspiel als Stilmittel und seine Übersetzung (am Beispiel von sieben Übersetzungen des „Ulysses“ von James Joyce). Tübingen: Narr.
Honert, M. 2011. Schwabenhass im Szenekiez. In: Der Tagesspiegel (vom 20. Dezember 2011). http://www.tagesspiegel.de/berlin/prenzlauer-berg-schwabenhass-im-szenekiez-seite-3/4544976-3.html (abgerufen am 30.01.2016).
Jeggle, U. 1997. Der sparsame Schwabe. In: Brieschke, A. (Hrsg.). Schwabenbilder. Zur Konstruktion eines Regionalcharakters. Begleitband zur Ausstellung Schwabenbilder im Haspelturm des Tübinger Schlosses, 18. April bis 1. Juni 1997. Tübingen: Tübinger Vereinigung für Volkskunde e.V., 25–30. http://www.tvv-verlag.de/pdf/schwabenbilder.pdf (abgerufen am 27.02.2017).
Kautz, U. 2002. Handbuch Didaktik des Übersetzens und Dolmetschens. München: Iudicium.
Kępiński, A. 1998. Entstehung und Funktion des negativen Stereotyps von Rußland und Russen. In: Walas, T. (Hrsg.). Stereotype und Nationen. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 153–157.
Knapp, R. 2003. Lekcje pana Kuki. Kraków: Wydawnictwo Literackie (Übers. S. Lisiecka).
Knapp, R. 2006. Herrn Kukas Empfehlungen. Roman. München–Zürich: Piper.
Knapp, R. 2008. Советы пана Куки (Übers. Е. Соколова). ePub-Fassung: http://profilib.com/kniga/151975/radek-knapp-sovety-pana-kuki.php (abgerufen am 30.09.2013).
Koch-Hillebrecht, M. 2008. Die Deutschen sind schrecklich. Geschichte eines europäischen Feindbildes. Berlin: wjs.
Krajewski, M. 2006. Festung Breslau. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Krajewski, M. 2009a. Głowa Minotaura. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Krajewski, M. 2009b. Голова Минотавра (Übers. – С. Подражанский). ePub-Fassung: http://profilib.com/kniga/118213/marek-kraevskiy-golova-minotavra.php (abgerufen am 30.09.2013).
Krajewski, M. 2011. Festung Breslau. München: Deutscher Taschenbuch Verlag (Übers. P. Schulz).
Krajewski, M. 2013. Finsternis in Breslau. München: Deutscher Taschenbuch Verlag (Übers. P. Schulz).
Krämer, S. 2007. Sprache als Gewalt oder: Warum verletzen Worte? In: Herrmann, S.K., Krämer, S., Kuch H. (Hrsg.). Verletzende Worte. Die Grammatik sprachlicher Missachtung. Bielefeld: transcript, 31–48.
Kraszewski, J. 1876. Bracia zmartwychwstańcy: powieść z czasów Chrobrego. Bd. 1. Kraków–Warszawa: Spółka Wydawnicza Księgarzy. https://www.wbc.poznan.pl (abgerufen am 27.02.2017).
Kubiak, P. 2014. Ausgewählte österreichische Kultureme in der Übersetzung ins Polnische. In: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Języków Obcych w Świeciu 3, 185–197.
Кузнецов, С.А. 2000. Большой толковый словарь русского языка. Санкт-Петербург: Норинт.
Kwaśniewski, K. 2001. Wasserpolacken i inne polsko-niemieckie etnopaulizmy. In: Przegląd Zachodni 57/4, 3–18.
Lam, J. 1991. Die große Welt Zappowitz. Leipzig–Weimar: Kiepenhauer (Übers. Ch. Eckert).
Lam, J. 2002. Wielki świat Capowic. Kraków: Universitas.
Leader, T., Mullen, B., Rice, D. 2009. Complexity and Valence in Ethnophaulisms and Exclusion of Ethnic Out-Groups: What Puts the "Hate" into Hate Speech? In: Journal of Personality and Social Psychology 96, 170–182. DOI: 10.1037/a0013066 (abgerufen am 30.09.2013).
Leszczak, O. 2011. Stereotypy etnicznych obrazów świata w aspekcie typologii cywilizacji: metodologiczne zalążki badania kontrastywnego. In: Miłek, M. et al. (Hrsg.). Polityczne,
gospodarcze i kulturowe aspekty relacji Polski z krajami byłego ZSRR. Kielce: Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych, 127–140.
Mac Coiningh, M. 2013. The Blason Populaire: Slurs and Stereotypes in Irish Proverbial Material. In: Folklore 124/2, 157–177. DOI: 10.1080/0015587X.2013.778445 (abgerufen am 30.09.2013).
Markstein, E. 1999. Realia. In: Snell-Hornby, M., Hönig, H.G., Kussmaul, P., Schmitt, P.A. (Hrsg.). Handbuch Translation. Tübingen: Stauffenburg, 288–291.
Mitosek, Z. 1974. Literatura i stereotypy. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Muller, M. 2005. Stereotypy etniczne w niemieckich i polskich przysłowiach, zwrotach i w mowie potocznej. In: Dąbrowska, A., Nowakowska, A. (Hrsg.). Język a kultura. Tom 17:
Życzliwość i agresja w języku i kulturze. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 327–334.
Nekula, M. 1999. Etnické stereotypy a jejich artikulace v češtině (a v němčině). In: SPFFBU A 47, 65–75. https://digilib.phil.muni.cz/bitstream/handle/11222.digilib/101537/A_Lin
guistica_47-1999-1_6.pdf?sequence=1 (abgerufen am 27.02.2017).
Nycz, M. 2002. Etnonimia – stereotyp – przekład. In: Skibińska, E., Cieński, M. (Hrsg.). Język, stereotyp, przekład. Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 159–168.
Orłowski, H. 2003. Polen. In: Stierstorfer, K. (Hrsg.). Deutschlandbilder im Spiegel anderer Nationen.
Literatur, Presse, Film, Funk, Fernsehen. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 267–299.
ÖWB = Österreichisches Wörterbuch. 2012. Hrsg. im Auftrag des Bundesministeriums für Unterricht, Kunst und Kultur. Wien: Österreichischer Bundesverlag Schulbuch.
Peisert, M. 1992. Nazwy narodowości i ras we współczesnej polszczyźnie potocznej. In: Anusiewicz, J., Nieckula, F. (Hrsg.). Język a Kultura. Tom 5: Potoczność w języku i kulturze. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 209–223.
Pisarkowa, K. 1994. Konotacja semantyczna nazw narodowości. In: Pisarkowa, K. Z pragmatycznej stylistyki, semantyki i historii języka. Wybór zagadnień. Kraków: PAN, Instytut Języka Polskiego, 215–236.
Pohl, H-D., Schwaner, B. 2007. Das Buch der österreichischen Namen. Ursprung, Eigenart, Bedeutung. Wien: Pichler.
Pollack, M. 2000. Po Galicji. O chasydach, Hucułach, Polakach i Rusinach. Imaginacyjna podróż po Galicji Wschodniej i Bukowinie, czyli wyprawa w świat, którego nie ma. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa „Borussia”.
Roback, A. 1944. A Dictionary of International Slurs. Cambridge, MA: Sci-art publishers.
Rumpel, F. 1997. Kehren und Bekehrtes. In: Brieschke, A. (Hrsg.). Schwabenbilder. Zur Konstruktion eines Regionalcharakters. Begleitband zur Ausstellung Schwabenbilder im Haspelturm des Tübinger Schlosses, 18. April bis 1. Juni 1997. Tübingen: Tübinger Vereinigung für Volkskunde e.V., 31–34. http://www.tvv-verlag.de/pdf/schwabenbilder.pdf (abgerufen am 27.02.2017). Schweizerisches Idiotikon digital. https://www.idiotikon.ch/online-woerterbuch (abgerufen am 30.01.2016).
Sedlaczek, R. 2011. Wörterbuch der Alltagssprache Österreichs. Innsbruck–Wien: Haymonverlag.
SKA 2011. Ein Professor erklärt: Darum werden die Schwaben so gehasst. In: Berliner Kurier (vom 11.07.2011). http://www.berliner-kurier.de/berlin/kiez-stadt/ein-professor-erklaertdarum- erden-die-schwaben-so-gehasst-15206220 (abgerufen am 1.02.2016).
Skarżyński, M. 2014. Skąd się wzięły w polszczyźnie słowa oszwabić i ocyganić? http://www.radiokrakow.pl/audycje/podgladanie-jezyka/jezyk-nienawisci-oszwabic-i-ocyganic (abgerufen am 30.01.2016).
Szczepańska, E. 2006. Etnonimy deprecjonujące a stereotypy językowe w czeszczyźnie i polszczyźnie. In: Bohemistyka 4, 265–272.
http://www.bohemistyka.pl/artykuly/2006/ART_Szczepanska.pdf (abgerufen am 27.02.2017).
Tenchini, M. P. 2013. Zur Semantik der ethnischen Schimpfnamen. In: Lingue Linguaggi 10, 125–136. DOI: 10.1285/i22390359v10p125 (abgerufen am 30.09.2013).
Tęcza, Z. 1997. Das Wortspiel in der Übersetzung. Stanisław Lems Spiele mit dem Wort als Gegenstand interlingualen Transfers. Tübingen: Niemeyer.
Weber, D. 1997. Sprache als Identifikationsmittel. Warum die ehemalige badisch-württembergische Landesgrenze mehr und mehr zur Sprachgrenze wird. In: Brieschke, A. (Hrsg.). Schwabenbilder. Zur Konstruktion eines Regionalcharakters. Begleitband zur Ausstellung Schwabenbilder im Haspelturm des Tübinger Schlosses, 18. April bis 1. Juni 1997. Tübingen: Tübinger
Vereinigung für Volkskunde e.V., 43–44. http://www.tvv-verlag.de/pdf/schwabenbilder.pdf (abgerufen am 27.02.2017).
Weger, T. 2010. Ethnische Stereotypen mit kulinarischem Beigeschmack. Lokale, regionale und nationale Bezeichnungen. In: Kalinke, H.M., Roth, K., Weger, T. (Hrsg.). Esskultur und kulturelle Identität. Ethnologische Nahrungsforschung im östlichen Europa. München: Oldenbourg, 67–86.
Zieliński, A. 2002. Wien. Ein Fall. Klagenfurt et al.: Wieser.
Zieliński, A. 2003. Wiedeńczycy. Powieść. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Glottodidactica są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Glottodidactica udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2015 roku w Glottodidactica pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).