Keywords
bilingual lexicography
dictionary equivalents
parallel corpus
How to Cite
Abstract
The study considers the question of whether (and how) bilingual dictionaries may be improved. The information presented in dictionaries has been confronted with textual reality (i.e., with examples of actual translations), based on the German expression fassungslos and its Polish equivalents in parallel texts. The author assumes that bilingual dictionaries are mainly used by language learners, while professional translators may consider them as one of many possible sources. In teaching, multiplying the possible equivalents or suggesting ad hoc solutions is generally not recommended. Despite the attempts at objectivizing lexicographic descriptions, which are made possible by using language corpora, it often turns out that the decisions made by dictionary authors are (and need to be) arbitrary
References
Atkins, B. T. S. (ed.) (1998). Using dictionaries. Studies of dictionary use by language learners and translators. Lexicographica. Series Maior 88. Tübingen: Max Niemeyer.
Atkins, B. T. S. / Varantola, K. (1998). Monitoring dictionary use. In: B. T. S. Atkins (ed.), Using dictionaries. Studies of dictionary use by language learners and translators (pp. 83‒122). Lexicographica. Series Maior 88. Tübingen: Max Niemeyer.
Bogaards, P. (2003). Uses and users of dictionaries. In: P. van Sterkenburg (ed.), A practical guide to lexicography (pp. 26‒33). Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins.
Bogusławski, A. (1976). Zagadnienie jednostek przekładowych. In: M. Bobran (ed.), Problemy językoznawstwa porównawczego. Materiały lingwistycznej sesji naukowej w Rzeszowie 20–21 XI 1971 (pp. 41‒62). Rzeszów: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Bogusławski, A. (1978) Uwagi o przekładzie i jego wartościowaniu. Przegląd Humanistyczny, 2, 39‒52.
Bornemann, E. (1989). Translation and lexicography: A practical view. In: B. Bennani / E. Pohl / M. Snell-Hornby (eds.), Translation and lexicography. Papers read at the EURALEX Colloquium held at Innsbruck 2–5 July 1987 (pp. 99‒104). Amsterdam: John Benjamins.
Bralewski, D. (2012). Od przekładu do słownika. Korpus równoległy w redakcji słowników tłumaczeniowych. Rozumienie, Interpretacja, Przekład 9. Łask: Leksem.
Eisenberg, P. (2006). Grundriss der deutschen Grammatik. Vol. 2: Der Satz. Stuttgart: Metzler.
Farina, D. (1996). The bilingual lexicographer’s best friends. Lexicographica. International Annual for Lexicography, 12, 1‒15.
Gawron-Zaborska, M. (2002). „My ze słownikami nie dyskutujemy”, czyli o potrzebie rozwijania krytycyzmu studentów wobec słowników i innych źródeł. In: A. Kopczyński / U. Zaliwska-Okrutna (eds.), Język rodzimy a język obcy. Komunikacja, przekład, dydaktyka (pp. 191‒197). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Hartmann, R. R. K. (1995/2007). Contrastive textology, bilingual lexicography and translation. In: R. R. K. Hartmann (ed.), Interlingual lexicography. Selected essays on translation equivalence, contrastive linguistics and the bilingual dictionary (pp. 38‒45). Lexicographica. Series Maior 133. Tübingen: Max Niemeyer.
Hartmann, R. R. K. (2004/2007). Dictionaries for translators. In: R. R. K. Hartmann (ed.), Interlingual lexicography. Selected essays on translation equivalence, contrastive linguistics and the bilingual dictionary (pp. 46‒52). Lexicographica. Series Maior 133. Tübingen: Max Niemeyer.
Henschelmann, K. (1993). Möglichkeiten und Grenzen von Übersetzungswörterbüchern am Beispiel französischer Abstrakta und ihres Entsprechungspotenzials im Deutschen. In: G. Rovere / G. Wotjak (eds.), Studien zum romanisch-deutschen Sprachvergleich (pp. 19‒39). Linguistische Arbeiten 297. Tübingen: De Gruyter.
Kautz, U. (2000). Handbuch Didaktik des Übersetzens und Dolmetschens. München: Goethe Institut.
Kromann, H.-P. (1989). Neue Orientierung der zweisprachigen Wörterbücher. Zur funktionalen zweisprachigen Lexikographie. In: B. Bennani / E. Pohl / M. Snell-Hornby (eds.), Translation and lexicography. Papers read at the EURALEX Colloquium held at Innsbruck 2–5 July 1987 (pp. 55‒65). Amsterdam: John Benjamins.
Kromann, H.-P. / Riiber, Th. / Rosbach, P. (1991). Principles of bilingual lexicography. In: F. J. Hausmann / O. Reichmann / H. E. Wiegand / L. Zgusta (eds.), Wörterbücher. Dictionaries. Dictionnaires. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie. Vol. 3 (pp. 2711‒2728). Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 5.3. Berlin / New York: Walter de Gruyter.
Kubicka, E. (2016). Deutsche sekundäre Prädikate in polnischen Übersetzungen. In: E. Gutiérrez Rubio / E. Kislova / E. Kubicka (eds.), Beiträge der Europäischen Slavistischen Linguistik (POLYSLAV). Bd. 19 (pp. 155–164). Die Welt der Slaven 60. Wiesbaden: Harrasowitz.
Lew, R. (2004). Which dictionary for whom? Receptive use of bilingual, monolingual and semibilingual dictionaries by Polish learners of English. Poznań: Motivex.
Lewicki, R. (2017). Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Lipińska, E. / Seretny, A. (eds.) (2016). Tłumaczenie dydaktyczne w nowoczesnym kształceniu językowym. Biblioteka LingVariów. Glottodydaktyka 12. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Mackintosh, K. (1998). An empirical study of dictionary use in L2‒L1 translation. In: B. T. S. Atkins (ed.), Using dictionaries. Studies of dictionary use by language learners and translators (pp. 123‒149). Lexicographica. Series Maior 88. Tübingen: Max Niemeyer.
Pęzik, P. (2016). Exploring phraseological equivalence with paralela. In: E. Gruszczyńska / A. Leńko-Szymańska (eds.), Polish-language parallel corpora (pp. 67–81). Warszawa: Instytut Lingwistyki Stosowanej UW.
Pieńkos, J. (2003). Podstawy przekładoznawstwa. Od teorii do praktyki. Katowice: Zakamycze.
Piotrowski, T. (1994). Problems in bilingual lexicography. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Piotrowski, T. (2011). Ekwiwalencja w słownikach dwujęzycznych. In: W. Chlebda (ed.), Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych (pp. 45‒69). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Rogers, M. / Ahmad, K. (1998). The translator and the dictionary: Beyond words? In: B. T. S. Atkins (ed.), Using dictionaries. Studies of dictionary use by language learners and translators (pp. 193‒204). Lexicographica. Series Maior 88. Tübingen: Max Niemeyer.
Snell-Hornby, M. (1984). The bilingual dictionary – help or hindrance? In: R. R. K. Hartmann (ed.), LEXeter ’83 proceedings. Papers from the International Conference on Lexicography at Exeter, 9–12 September 1983 (pp. 274‒281). Lexicographica. Series Maior 1. Tübingen: Max Niemeyer.
Snell-Hornby, M. (1996). The translator’s dictionary – An academic dream? In: M. Kadric / K. Kaindl (eds.), Translation und Text. Ausgewählte Vorträge (pp. 90‒96). Wien: Wiener Universitätverlag.
Snell-Hornby, M. (1998). Wörterbücher. In: M. Snell-Hornby / H. G. Hönig / P. Kußmaul / P. A. Schmitt (eds.), Handbuch Translation (pp. 181‒184). Tübingen: Stauffenburg.
Steiner, R. J. (1989). The absence of text: The bilingual dictionary as an index. International Journal of Lexicography, 2 (3), 249‒257.
Tarp, S. (2004). How can dictionaries assist translators? In: Ch. Sin-wai (ed.), Translation and bilingual dictionaries (pp. 23‒38). Lexicograhpica. Series Maior 119. Tübingen: Max Niemeyer.
Telschow, C. (2014). Die Adjektiv-Adverb-Abgrenzung im Deutschen. Zu grundlegenden Problemen der Wortartenforschung. Reihe Germanistische Linguistik 299. Berlin / Boston: Walter de Gruyter.
Varantola, K. (1998). Translators and their use of dictionaries: User needs and user habits. In: B. T. S. Atkins (ed.), Using dictionaries. Studies of dictionary use by language learners and translators (pp. 179‒192). Lexicographica. Series Maior 88. Tübingen: Max Niemeyer.
Wingate, U. (2002). The effectiveness of different learner dictionaries. An investigation into the use of dictionaries for reading comprehension by intermediate learners of German. Lexicographica. Series Maior 112. Tübingen: Max Niemeyer.
DICTIONARIES
Duden: Duden Universalwörterbuch. o.D. 6th edition. Mannheim: Duden. LGWWDaF: Götz, D. / Haensch, G. / Wellmann, H. (eds.). (2003). Langenscheidt Großwörterbuch Deutsch als Fremdsprache. Berlin: Langenscheidt.
PSNP: Bzdęga, A. / Chodera, J. / Kubica, S. (eds.). (1966/1992). Podręczny słownik niemiecko-polski.
Handwörterbuch Deutsch-Polnisch. 11th edition. Warszawa: Wiedza Powszechna.
WSNP Pipr / Ipp: Piprek, J. / Ippoldt, J. et al. (eds.). (1969‒1974/2002). Wielki słownik niemiecko-polski. Großwörterbuch Deutsch-Polnisch. 13th edition. Warszawa: Wiedza Powszechna.
WSNP Wikt / Fr: Wiktorowicz, J. / Frączek, A. (eds.). (2008). Wielki słownik niemiecko-polski PWN. Großwörterbuch Deutsch-Polnisch, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
SOURCES OF EXAMPLES CITED
NN / LT / O: Neuhaus, N. (2014/2015). Die Lebenden und die Toten. 2nd edition. Berlin: Ullstein.
NN / LT / T: Neuhaus, N. (2015). Żywi i umarli. Transl. by A. Urban & M. Urban. Poznań: Media Rodzina.
NN / SMS / O: Neuhaus, N. (2010/2015). Schneewittchen muss sterben. 32nd edition. Berlin: List.
NN / SMS / T: Neuhaus, N. (2013). Śnieżka musi umrzeć. Transl. by A. Urban & M. Urban. Poznań: Media Rodzina.
NN / TW/ O: Neuhaus, N. (2009/2015). Tiefe Wunden. 30th edition. Berlin: List.
NN / TW/ T: Neuhaus, N. (2013). Głębokie rany. Transl. by A. Urban & M. Urban. Poznań: Media Rodzina.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Glottodidactica are required to complete, sign and return to the Editorial team’s office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of the texts published in Glottodidactica grant Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works that have been published in Glottodidactica since 2016, under the following conditions:
▪ attribution – obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
▪ no derivatives – the work must be preserved in its original form. Without the author's consent, it is not possible to distribute the modified work in the form of translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the property right as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).
Privacy statement
The names and email addresses published on this journal site will be used exclusively for the purposes declared by this journal and cannot be used for any other purpose or by any other party.