Keywords
persons with disabilities
vocational rehabilitation
Supported Employment
vocational activity facility
How to Cite
Abstract
Because of labour market changes and the new forms of labour provisions required necessary adaptation, in the near future there might be a need of creating innovative and elastic forms of support for persons with disabilities from institutions that supporting this group. At the same time we could see the changes in perception of the laws of persons with disabilities for full participation in social or labour life defined according with The Convention On the Rights Of Persons With Disabilities. There are slow changes in the system of support persons with disabilities, also in the access to various forms of rehabilitations. Still, between institutions that support this group in Poland main role plays vocational activity facilities, one of their goal is to provide vocational and social rehabilitation. According with Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami na lata 2021–2030, the share of supported employment should increase. Up to now this was realised as a third sector actions, but now it will be the action model implemented to the national system. The goal of this article is an elaborating of the propositions about an including the elements of supported employment into everyday work in vocational activity facilities. It could help to increase the effectiveness of rehabilitation provided in those facilities. This article has the research and practical character. Based on the mixed research: quantitative (questionnaire), qualitative (data analysis) and author experience presents an example of labour model in vocational activity facility with elements of supported employment. This model is only a theoretical construct that will be implemented and evaluated in next articles.
References
Bartkowski, J., Gąciarz, B., Giermanowska, E., Sobiesiak, P. (2009). Rekomendacje. Kierunki modyfikacji systemu wsparcia aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. W: B. Gąciarz, E. Giermanowska (red.), Zatrudniając niepełnosprawnych. Wiedza, opinie i doświadczenia pracodawców (s. 141–145). Instytut Spraw Publicznych.
Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych. (b.d.). Dane od wojewodów dotyczące liczby zakładów aktywności zawodowej i stanu zatrudnienia. Pobrane 4 marca 2023 z: https://niepelnosprawni.gov.pl/p,85,dane-dotyczace-zakladow-aktywnosci-zawodowej
Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych. (b.d.). Orzekanie o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności – statystyki. Orzecznictwo – stan na IV kw. 2022. Pobrane 4 marca 2023 z: https://niepelnosprawni.gov.pl/p,164,orzekanie-o-niepelnosprawnosci-i-stopniu-niepelnosprawnosci-statystyki
Chrzanowska, I. (2019). Pedagogika specjalna. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki (s. 419–432). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Creswell, J.W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane (J. Gilewicz, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Cytowska, B. (2017). Rodzice wobec zatrudnienia swoich dorosłych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. W: B. Trochimiak, M. Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością (s. 122–141). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Główny Urząd Statystyczny. (2012). Rocznik Statystyczny Pracy 2012. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-pracy-2012,7,3.html
Główny Urząd Statystyczny. (2015). Rocznik Statystyczny Pracy 2015. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-pracy-2015,7,4.html
Główny Urząd Statystyczny. (2017). Rocznik Statystyczny Pracy 2017. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-pracy-2017,7,5.html
Główny Urząd Statystyczny. (2019). Rocznik Statystyczny Pracy 2019. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-pracy-2019,7,6.html
Główny Urząd Statystyczny. (2021). Rocznik Statystyczny Pracy 2021. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-pracy-2021,7,7.html
Główny Urząd Statystyczny. (2022a). Centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, zakłady aktywności zawodowej, warsztaty terapii zajęciowej w 2021 r. https://stat.gov.pl/obszarytematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/centra-integracji-spolecznej-kluby-integracji-spolecznej-zaklady-aktywnosci-zawodowej-warsztaty-terapii-zajeciowej-w-2021-r-,6,10.html
Główny Urząd Statystyczny. (2022b). Osoby niepełnosprawne w 2021 r. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/osoby-niepelnosprawne-w-2021-roku,26,3.html
Kaca, K., Woźniak, P. (2015). Wytyczne dotyczące świadczenia usług przez trenera pracy. Zestaw III -zestaw narzędzi do monitorowania i zarządzania pracą trenera pracy. Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych. https://www.pfron.org.pl/fileadmin/Publikacje_UE/Trener_pracy/6091_Zestaw_III_-_tekst_na_www.pdf
Konferencja Edukacja, praca, rodzina, Kraków, Polska. (21 lutego 2023). https://upjp2.edu.pl/aktualnosci/konferecja-edukacja--praca--rodzina-21-ii-2023-2163.html
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. Dz.U. 2012 poz. 1169 (2012) (Polska).
Kowalik, S. (2007). Humanizacja pomocy udzielanej osobom z niepełnosprawnością. W: W. Zeidler (red.), Niepełnosprawność. Wybrane problemy psychologiczne i ortopedagogiczne (s. 231–244). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Lista tematyk szkoleń realizowanych przez instytucje szkoleniowe. (b.d.). STOR. Pobrane 16 marca 2023 z: https://stor.praca.gov.pl/portal/#/ris/wyszukiwarkaSzkolen
Lubaś, M. (2020). Zarządzanie niepełnosprawnością w miejscu pracy. W: K. Kutek-Sładek, G. Godawa (red.), Jakość życia osób z niepełnosprawnością – wielość perspektyw. Dyskurs interdyscyplinarny (s. 151–167). Wydawnictwo Scriptum.
Łubianka, B., Mariańczyk, K. (2019). Aktywizacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych na współczesnym rynku pracy – zakłady aktywności zawodowej. Przegląd Prawa Administracyjnego, 2, 95–111. DOI: https://doi.org/10.17951/ppa.2019.2.95-111
Majewski, T. (2009). Zatrudnienie wspomagane szansą dla osób z głębszym stopniem niepełnosprawności. W: D. Baczała, J.J. Błeszyński, M. Zaorska (red.), Osoba z niepełnosprawnością – opieka, terapia, wsparcie (s. 295–305). Wydawnictwo UMK.
Najwyższa Izba Kontroli. (2019). Zatrudnianie osób niepełnosprawnych przez administrację publiczną i państwowe osoby prawne. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/18/060/
Najwyższa Izba Kontroli. (2021). Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych przez powiatowe urzędy pracy. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/21/043/
Ochońska, M. (2020). Współpraca trenera pracy lub/i trenera aktywności z osobą z niepełnoprawnością jako sposób jej włączania do życia społecznego. W: K. Kutek-Sładek, G. Godawa (red.), Jakość życia osób z niepełnosprawnością – wielość perspektyw. Dyskurs interdyscyplinarny (s. 129–149). Wydawnictwo Scriptum.
Ognisko. (b.d.). Projekty w trakcie realizacji. Pobrane 4 marca 2023 z: http://www.ognisko.org.pl/pl,projekty,50,praca-na-miar.php
Otrębski, W. (2007). Interakcyjny model rehabilitacji zawodowej osób z upośledzeniem umysłowym. Wydawnictwo KUL.
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. (2017). Badanie Zakładów Aktywności Zawodowej. Raport końcowy. https://arch.mops.com.pl/wp-content/uploads/2016/04/Raport-końcowy-z-Badania-Zakładów-Aktywności-Zawodowej.pdf
Podgórska-Jachnik, D. (2014). Praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością i ich rodzinami. Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Polska Federacja Zatrudnienia Wspomaganego. (2022). Raport z badania sytuacji w zakresie zasięgu i dostępności usługi zatrudnienia wspomaganego na terenie kraju. http://pfzw.pl/wp-content/uploads/2022/10/raport_ostateczny.pdf
Polska Federacja Zatrudnienia Wspomaganego. (b.d.). O zatrudnieniu wspomaganym. Pobrane 4 marca 2023 z: http://pfzw.pl/o-zatrudnieniu-wspomaganym/
Polska Federacja Zatrudnienia Wspomaganego. (b.d.). Projekty. Pobrane 4 marca 2023 z: http://pfzw.pl/category/projekty/
Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych. (2013). Europejska Unia Zatrudnienia Wspomaganego. Broszura informacyjna i standardy jakości. https://www.pfron.org.pl/fileadmin/Publikacje_UE/Trener_pracy/6092_broszura_informacyjna_i_standardy.pdf
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej Dz.U. 2012 poz. 850 (2012) (Polska).
Szafrański, M. (2016). Rehabilitacja zawodowa w warsztatach terapii zajęciowej i zakładach aktywizacji zawodowej – realizacja czy jej brak? Zbliżenia Cywilizacyjne, 12(2), 120–137. DOI: https://doi.org/10.21784/ZC.2016.013
Uchwała nr 27 Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2021 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030 M.P. 2021 poz. 218 (2021) (Polska).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych Dz.U. 1997 nr 123 poz. 776 (1997) (Polska).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej Dz.U. 2022 poz. 1812 (2022) (Polska).
Wojtasiak, E. (2017). Zadania warsztatów terapii zajęciowej a zatrudnienie wspomagane. W: B. Trochimiak, M. Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością (s. 74–90). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Zakrzewska, M. (2017). Zatrudnienie wspomagane – niemożliwe staje się możliwe. W: B. Trochimiak, M. Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością (s. 31–50). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej
License
Copyright (c) 2023 Magdalena Ochońska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.