Abstract
A most striking characteris-tic of Wojciech Smarzowski’s feature films is their uncanny atmosphere resulting from horrify-ing events and situations represented. This atmosphere seems to transgress the effect assumed in the genre to which the director refers, i.e. the thriller, and be rooted elsewhere than simply in the convention of classical horror cinema. Seeking an answer to the question concerning the causes of fear with which the spectatorship of The Wedding (Wesele), The Dark House (Dom zły), Rose (Róża), and Traffic Department (Drogówka), each of them so different from another, is confronted, the author attempts at theorizing the category of postcolonial fear. He offers the thesis that the fear evoked in Smarzowski’s movies is a medium for articulating the postcolonial trauma of memory of society engaged in dealing with its colonial past and present postcolonial realities. By articulating this trauma, the director carries out a peculiar work of memory in the “zone of tran-sition” (term borrowed from B. Buden).
References
[Donia Agata]. Dom zły – Daremne starania porucznika Mroza. Web. <http://www.ofilmie.pl/recenzje/dom-zly>
, Patologia normą? Web. <http://www.filmweb.pl/user/Macabre/reviews/Patologia+norma-12578>
Abu-Lughod Lila, Lutz, Catherine A. „Introduction: Emotion Discourse and the Politics of Everyday Life”. W: Language and the Politics of Emotion. Red. L. Abu-Lughod, C.A. Lutz. Cambridge: Cambridge University Press, 1990. S. 1–22.
Altheide David L. Creating Fear: News and the Construction of Crisis. New York: Aldine de Gruyter, 2002.
Arystoteles. Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka. Przeł. i oprac. H. Podbielski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
Bakuła Bogusław. „Transformacja kultury i literatury polskiej na tle zmian w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989”. W: Transformacja w kulturze i literaturze polskiej 1989–2004. Red. B. Bakuła. Poznań: Bonami 2007.
Bauman Zygmunt. Płynny lęk. Przeł. J. Margański. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
Bilikiewicz Anna. Psychiatria dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL, 1998.
Bourke Joanna. „Fear and Anxiety: Writing about Emotion in Modern History”. Workshop Journal (55) 2003. S. 111–133.
Buden Boris. Strefa przejścia: o końcu postkomunizmu. Przeł. M. Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013.
Chomsky Noam. „The Culture of Fear”. W: Giraldo, Javier. Colombia: The Genocidal Democracy. Monroe: Common Courage Press, 1996. S. 7–16.
Chomsky Noam. „The Manipulation of Fear”. Tehelka. Web. http://www.chomsky.info/articles/
Misiak Anna. „Our own courtyard: Post-traumatic Polish cinema”. New Cinemas: Journal of Contemporary Film 7, 3 (2009). S. 237–256.
Morstin Agnieszka. „Mocne filmy i głębokie kompleksy: „Róża” Wojtka Smarzowskiego wobec „Jak być kochaną” Wojciecha J. Hasa”. Kwartalnik Filmowy 77/78 (2012). S. 201–210.
Mulvey Laura. „Przyjemność wzrokowa a kino narracyjne”. Przeł. J. Mach. W: Panorama współczesnej myśli filmowej. Red. A. Helman. Kraków: Universitas, 1992. S. 95–107.
Oates Joyce Carol. „The Aesthetics of Fear”. Salmagundi 120 (1998). S. 176–185.
Polus Andrzej „Postkolonializm i neokolonializm. Problemy definicyjne”. Working Papers PCSA [Polskie Centrum Studiów Afrykanistycznych] 4 (2010).
Web. http://files.africanstudies.webnode. com/200000125-e99f9ea998/Postkolonializm_i_neokolonializm.pdf.
Przepiórka Michał. „Świat zły, czyli kino Wojciecha Smarzowskiego”. Kino 2 (2012). S. 18–21.
Reykowski Janusz. Eksperymentalna psychologia emocji. Warszawa: Książka i Wiedza, 1974.
Sawicki Stefan. „Czym jest poezja?” W: Wartość – sacrum – Norwid. Studia i szkice aksjologicznoliterackie. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1994. S. 7–17.
Shweder Richard A. „ >>Nie jesteś chory, tylko się zakochałeś<< – emocja jako system interpretacji”. W: Natura emocji. Podstawowe zagadnienia. Red. P. Ekman, J.R. Davidson. Przeł. B. Wojciszka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1998. S. 36–45.
Skórczewski Dariusz. Teoria – literatura – dyskurs. Pejzaż postkolonialny. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2013.
Sosnowski Jerzy. „Nihilizmu dzieje najnowsze”. Więź 1 (2012). S. 5–12.
Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne. Przeł. A. Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004.
Wywiad z Wojciechem Smarzowskim. Web. Kocham kino. <http://www.tvp.pl/filmoteka/cykle-filmowe/kocham-kino/dodatki/wywiad-z-wojciechem-smarzowskim/10141918>
Zabużko Oksana. Muzeum porzuconych sekretów. Przeł. K. Kotyńska. Warszawa: W.A.B., 2012.
Cubitt Geoffrey. „Introduction”. W: Imagining Nations. Red. G. Cubitt. Manchester: Manchester University Press, 1998. S. 1–20.
Delumeau Jean. Strach w kulturze Zachodu: XIV–XVIII w. Oblężony gród. Przeł. A. Szymanowski. Warszawa: Volumen Oficyna Wydawnicza, 1986.
Fanon Frantz, Wyklęty lud ziemi. Przeł. H. Tygielska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.
Fisher Philip. The Vehement Passions. Princeton: Princeton University Press, 2002.
Geertz Clifford. Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Przeł. M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.
Heidegger Martin. Bycie i czas. Przeł. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
Hirsch Marianne. „Pokolenie postpamięci”. Przeł. M. Borowski, M. Sugiera. Didaskalia (18) 2011.
Hirsch Marianne. „The Generation of Postmemory”. Poetics Today 29, 1 (2008). S. 103–128.
Ingarden Roman. O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury. Przeł. M. Turowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988.
Kałużyński Wojtek. Urodziłem się w domu złym. Dziennik 27 listopada 2009.
Kłopotowski Krzysztof. A to Polska właśnie?Web. http://klopotowski.salon24.pl/144025,a-to-polskawlasnie
Kochan Jerzy. „Orientalizacja i studia neokolonialne po polsku”. Nowa Krytyka 26–27 (2010). S. 195–214.
Kołodyński Andrzej. „Dom zły”. Kino 11 (2009). S. 74.
Marody Mirosława. Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1976.
License
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license