Klíčová slova
polski modernizm
krytyka literacka
postkolonialna teoria i krytyka
Jak citovat
Abstrakt
Tematem artykułu jest innowacyjna teza, że do szeregu dotychczasowych opracowań twórczości wybitnego krytyka Stanisława Brzozowskiego (1878–1911) należy także dołączyć teorię studiów postkolonialnych. Artykuł prezentuje argumenty wskazujące na to, iż kontekst studiów postkolonialnych jest właściwy dla interpretacji kulturoznawczych i krytycznoliterackich esejów oraz powieści Brzozowskiego, czołowego przedstawiciela polskiego modernizmu. Twórczość jego przypada na przełomowy okres wyzwalania się Polski spod zaborów w przededniu odzyskania niepodległości. Brzozowski w swoich utworach zarysował perspektywę konieczności modernizacji kultury polskiej i przejścia życia społecznego z zacofanej fazy XIX-wiecznego kolonializmu do współczesności. Dlatego kategorie i pojęcia teorii studiów postkolonialnych wydają się niezbędnym składnikiem analiz i interpretacji całości twórczości pisarza.
Reference
Nycz Ryszard, Wywoływanie świata. Zadania krytyki i sztuki w pisarstwie filozoficznym Stanisława Brzozowskiego, w: idem, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie. Wrocław 1997, s. 147.
Kozicka Dorota, „Umysł w stanie nieustannego tworzenia”. O krytyce Stanisława Brzozowskiego jako akcie performatywnym. „Teksty Drugie” 2011, nr 5.
Cywiński Bohdan, Rodowody niepokornych, Warszawa, świat książki 2010, s. 357.
Cywiński Bohdan, Narodowe i ludzkie w myśli Stanisława Brzozowskiego, w: Wokół myśli Stanisława Brzozowskiego. Red. A. Walicki, R. Zimand. Kraków 1974, s. 257–276.
Skórczewski Dariusz, Dlaczego Polska powinna się upomnieć o swoją postkolonialność, „Znak” 2007, nr 9
Studia postkolonialne nad kulturą i cywilizacją polską. Red. K. Stępnik, D. Trześniowski. Lublin, Wydawnictwo UMCS 2010.
Wyka Marta, Czytanie Brzozowskiego. Kraków, Universitas 2012.
Spivak Gayatri Chakravorty, Strategie postkolonialne. Red. S. Harasym. Warszawa, Krytyka Polityczna 2011.
Loomba Ania, Kolonializm / poskolonializm. Przeł. N. Bloch. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2011.
Gandhi Leela, Teoria postkolonialna. Wprowadzenie krytyczne. Przeł. J. Serwański. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2008, s. 129.
Bakuła Bogusław, Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys), „Teksty Drugie” 2006, nr 6.
Dąbrowski Mieczysław, Kresy w perspektywie krytyki postkolonialnej, w: idem, Komparatystyka dyskursu / Dyskurs komparatystyki. Warszawa, Elipsa 2009.
Bachmann-Medick Doris, Cultural turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze. Przeł. K. Krzemieniowa. Warszawa, Oficyna Naukowa 2012, s. 215
Thompson Ewa, Sarmatyzm i postkolonializm. „Europa” 2006, nr 46.
Paczoska Ewa, Z perspektywy „obcego”. Stłumienia kultury polskiej według Stanisława Brzozowskiego, w: eadem, Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności. Warszawa,PIW 2010.
Burek Tomasz, Niewybaczalne sentymenty. Warszawa, Wydawnictwo Iskry 2011, s. 20.
Zengel Ryszard, Przed renesansem Brzozowskiego, w: idem, Mit przygody i inne szkice literackie. Wybór i wstęp T. Burek. Warszawa, Czytelnik 1970, s. 103.
Brzozowski Stanisław, Legenda Młodej Polski. Studia o strukturze duszy kulturalnej. Lwów 1910, s. 266–267.
Chlebowski Bronisław, Spuścizna Brzozowskiego, w: idem, Od Kochanowskiego do Brzozowskiego. Wybór i wstęp A. Biernacki. Warszawa–Kraków, PWN 1979, s. 532.
Sławek Tadeusz, „Post-modernizm” a re-wizja współczesności. Kilka uwag o Stanisława Brzozowskiego krytyce modernizmu, w: Postmodernizm w literaturze i kulturze krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Red. H. Janaszek-Ivaničková, D. Fokkema. Katowice, Wydawnictwo „Śląsk” 1995, s. 38.
Bielik-Robson Agata, Syndrom romantyczny. Stanisław Brzozowski i rewizja romantyzmu, w: eadem, Romantyzm, niedokończony projekt. Eseje. Kraków, Universitas 2008, s. 79.
Burek Tadeusz, Arcydzieło niedokończone. „Twórczość” 1966, nr 6.
Irzykowski Karol, Dwie rewolucje, w: idem, Czyn i słowo. Kraków, Wydawnictwo Literackie 1980, s. 216–217.
Wyka Marta, O niektórych terminach krytycznych „Legendy Młodej Polski”, w: Prace ofiarowane Henrykowi Markiewiczowi. Red. T. Walas. Kraków, Wydawnictwo Literackie 1984.
Licence
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license